Ísafold - 30.05.1921, Side 1
ISAFOLD
Simar 499 og joo.
Ritetjóri: Vilhjálmur Finsen.
Isafoldarprentstriðja.
XLVIII. árg.
Reykjavík, mánudaginn 30 maí 1921.
22 tölublað.
Þingið.
Flaustursþing hafa sumir kallað
þingið síðasta. Að vísu segja margir
Bftir nær hundrað daga setu var Hngmenn, að sjaldan hafi eins vel
þingi glitiC laugardaginn 22. þ. m. vcnð unnið á >in^j eins 0g nú- en
og utanbæjarþingm. eru allir farn- samt fór 3V0-að áliðið var orðiðþing
ir heim til sín, til háttvirtra kjós- tímans >eSar hreyfing fór að kom-
eQ(ja ast á stórmálin, og flest þeirra náðu
Eigi verður það dulið, að mjög ekki úrslitum f-vr en á eUeftu stundu
almenn óánægja hefir verið með Emlmm á þetta við um peningamál-
störf þingsins sem nú er lokið. pað in- Um >au var moldviðri fram
er orðið að orðtaki, að löggjafar- að >inglokum, þangað til efri deild-
samkundunni fari síhrakandi og ar írumvarpið náði yfirtökunnm.
þykir jafnan verst sú síðasta. Skal Eeimild stjórnarinnar til stærstu
ósagt látið hvort J>essi ummæli hafa lan^ku, sem kent er við ísland var
við full rök að styðjast, eða fram afgreidd í efri deild á fáeinum mín-
komin af sömu skoðun og máltækið : utum- Samvinnufélagsfrumvarpið
„Heimur versnandi fer“. En því var ekki álitið >css vert> að nefnd
verður eigi eitað, að störfum al- fJallaði um >að 1 neðri deild- >° >að
þingis er stórra ábóta vant, og
stefnir í mörgu til vandræða.
Flokksleysingjaþing mætti með
marki nýja stefnu og skapi ákveðn
um atvinnuvegi skattfrelsi. Og fleiri
jlæmi mætti nefna til sönnunar því,
réttu nefna þingið síðasta. Aldrei ttð tlanstnrsverk hafa eigi verið fá-
hefir ringulreiðin verið meiri hvað tið á >essn nýafstaðna þingi, eigi
flokkaskipun snertir heldur en nú, síður en nndanförnum. Enda sýna
og virðist vart geta meiri orðið. jvcrkin merki þess, að þinginu se
Heimastjórnarflokkurinn sýndi eng-,tamt að tj^da til einnar nætur, og
in mörk þess að hann væri lífs, og vinna >au verk er ei«[ séu tU fram'
má telja hann sofnaðan svefninum,bóðar- MikiU hluti löggjafarstarfs-
langa. Framsóknarflokkurinn og
ins fer í umbætur og breytingar á
sjálfstæðisflokkurinn reyndu að j eldri löSum> ei^ eru >œr 8amlar
halda fylktu liði í þingmálum en;SUmar lagafUknrnar þegar byr3að
tókst illa, einkum þeim fyrnefnda er að bœta >ær-
enda var hann mannfleiri. Samtj Og eigi er ósennilegt, að sum af-
verður eigi annað séð en að sá flokk rek >ingsins síðasta >urfi bráðrar
ur hafi verið sigursælastur á þessu'endurskoðunar. Það hefir samþykt
þingi. Þó mistókst honum að koma framhald landsverzlunarinnar, einka
fram þeirri stefnu í seðlaútgáfu- solu a tóbaki, forréttindi samvinnu-
málinu, sem ýmsum leiðandi mönn- { felaga> °g lng nm hlutafélög sem
um flokksins var hjartfólgnust, og sem >annig voru ur garði gerð, að
með tilliti til stjórnarskifta og þeir í þingmaimahópnum, sem kunn-
stjórnarmyndunar var flokkurinn astir eru starfsemi hlutafélaga
svo skiftur að eigi varð neinn á- vildu lloldur láta fresta, en að þau
rangur af hríð þeirri, sem ,Tíman‘ - >'rðu að lögum- Þá hefir alþingi tek-
menn og sjálfstæðisflokkurinn gerði ið 1 loS ýms skattanýmæli og munu
að stjórninni mestan hluta þing-, sum atriði þar að lútandi orka tví-
tímans. — Eftirtektarvert er það, mælis-
að í þeim tilraunum sem gerðar Peningamálin voru aðalverkefni
voru til stjórnarmyndunar heyrðist þingsins' Pt'ynslan sýnir síðar,
þess aldrei getið, að reynt væri að , hvort ráðstafanir þingsins í því efni
mynda einlita stjórn, heldur voru.koma að haldi eða cigi. pað er eng-
tilnefndir menn sinn úr hverjum Iinn vandi að veita stjórninni láns-
flokki eða flokksleysingjar. Virðist,heimild- Hitt er meira um vert, að
svo, sem stjórnmálamenn séu svo i atvinnumalunum se haldið í því
vanir orðnir samsteypustjórn að , horfi> að iandsbúskapurinn beri sig,
annað geti ekki komið til greina. En >ví ei^ verður fil langframa lifað
þnr er upp tekin varhugavérð stefna á lánura-
Því ekkert hefir aukið meira á
flokkaringulreiðina, en einmitt sam-
steypustjórnarfar síðustu ára, sem
í upphafi var ófriðarráðstöfun, eða
öpuð eftir þeim þjóðum erlendum,
sem tóku sér samsteypuráðuneyti
vegna ófriðarins.
Fyrsta skilyrði til þess, að skipun
komist á flokka á ný, er það, að ein-
lit stjórn með ákveðna stefnu í stór-
málum, komist til valda. Það mun ef
til vill þykja öfugmæli, að stjómin
cigi að mynda flokkana, en flokk-
amir ekki stjórnina- Auðvitað verð-
ur einhver flokkur að standa að
hverri stjórn, eu eins og nú standa
sakir er eigi hægt að gera ráð fyrir
að einlunda stjóm yröi mynduð
sem meiri hluta hefði að baki sér.
Hn við næstu stjómarskifti verður
það sjálfsögð krafa þjóðarinnar, að
nýja stjórnin verði einlit, því einlit
minnihlutastjóm er hollari en sam-
lagsstjóra, sem öllum á að þóknast.
Lög 1821.
1. Lög um afnám laga nr. 12, frá
18. sept. 1891, um að íslenzk
lög verði eftirleiðis að eins gef-
in út á íslenzku.
2. Lög um heimild fyrir ríkis-
stjórnina til þess að ábyrgjast
fyrir hönd ríkissjóðs nýtt skipa-
veðlán h. f. Eimskipafélags ís-
lands.
3. Lög nm sendiherra í Kaup-
mannahöfn.
4. Lög um heimild fyrir ríkis-
stjórnina til að taka í sínar
hendur alla sölu á hrossum til
útlanda,svo og útflutningþeirra
5. Lög um samþykt á landsreikn-
ingnum 1918 og 1919.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
Fjáraukalög fyrir árin 1918 og
1919.
Löf* um friðun rjúpna og breyt-
ing á lögum um friðun fugla
og eggja nr. 59 frá 1913.
Lög um veiting ríkisborgara-
réttar.
Lög um breyting á lögum 8. okt.
1883, um bæjarstjóm á Akur-
eyri.
Lög um stækkun verzlunarlóð-
arinnar í Bolungarvík í Hóls-
hreppi.
Lög um löggilding verzlunar-
staðar á Suðureyri við Tálkna-
fjörð.
Lög um sölu á kirkjujörðinni
Upsum í Svarfdælahreppi í
Eyjafjarðarsýslu.
Lög um eignarnám á vatnsrétt-
indum í Andakílsá o. fl.
Lög um biskupskosningu.
Lög um breyting á lögum nr.
54, 30. júlí 1909, um stofnun
vátryggingarfélags fyrir fiski-
skip.
Lög um breyting á lögum nr.
36, 26. okt. 1917, um stofnun
alþýðuskóla á Eiðum ogafhend-
ing Eiðareignar til landssjóðs.
Lög um einkaleyfi handa há-
skóla íslands til útgáfu al-
manaks.
Lög um sölu á landsspildu, til-
heyrandi Þingeyrarklausturs-
prestakalli, til Blönduósshrepps
Lög um aukatekjur ríkissjóðs.
Lög um verzlun með tilbúinn
áburð og kjarnfóður.
Lög um breyting á lögiun nr.
40, 30. júlí 1909 um sóknargjöld
Lög um breyting á póstlögum,
nr. 43, 16. nóv. 1907, og lögum
nr. 64, 28. nóv. 1919.
Lög um erfðafjárskatt
Lög um breyting á lögum nr.
84, 14. nóv. 1917, um slysa-
trygging sjómanna.
Lög um lífeyrissjóð barnakenn-
ara og ekkna þeirra.
Lög um framlenging á gildi
laga nr. 57, 28. nóv. 1919 (Seðla
auki íslandsbanka).
Lög um breyting á lögum nr.
71, frá 14. nóv. 1917, um vá-
trygging sveitabæja og annara
húsa í sveitum utan kauptúna,
svo og um lausafjárvátrygg-
ingii.
Lög um samvinnufélög.
Lög um lestagjald af skipum.
Lög um vörutoll.
Lög um stofnun og slit hjú-
skapar.
Lög um einkasölu á tóbaki.
Lög um breyting á 1. gr. toll-
laga, nr. 54, 11. júlí 1911.
Lög um friðun lunda.
Lög um varnir gegn berklaveiki.
Lög um viðauka við lög um
laun embættismanna, nr. 71, 28.
nóv. 1919.
Lög um breyting á lögum nr.
58, 30. júlí 1909, um breyting á
lögum nr. 34, 16. nóv. 1907, um
skipun læknishéraða o. fl.
Lög um afstöðu foreldra til ó-
skilgetinna baraa.
Lög um breyting á lögum nr.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
67, 14. nóv. 1917, um bæjar-
stjórn ísafjarðar.
Fjáraukalög fyrir árin 1920 og !
1921. j
Lög um viðauka við og breyt- (
ingar á lögum nr. 58, 28. nóv. j
1919 um bæjarstjóra á Siglu-1
firði.
Lög um hfisnæði í Reykjavík.
Lög um lífeyrissjóð embættis-
manna og ekkna þeirra.
Lög um læknaskipun í Rvík.
Lög um hvíldartíma háseta á ís-
lenzkum botnvörpskipum.
Lög úm sölu á prestsmötu.
Lög um skipulag kauptúna og
sjávarþorpa.
Lög um bifreiðaskatt.
Lög um afstöðu foreldra til skil
getinna barna.
Lög um breyting á lögum nr. i,
21, 9. júlí 1909, um fiskimat.
Lög um veiting ríkisborgara-
réttar.
Lög um vitflutningsgjald af
síld o. fl.
Lög um breyting á fátækralög-
um frá 10. nóv. 1905.
Lög um einkasölu á áfengi.
Lög um eignanám á landspildu
á Bolungavíkurmölum.
Lög um stofnun Ríkisveðbanka
íslands.
Lög um breyting á lögum nr.
26, 22. nóv. 1918, um bæjar-
stjórn Vestmannaeyja.
Lög lun fasteignaskatt.
Lög um breyting á sveitar-
stjórnarlögum 10. nóv. 1905. !
Lög um breyting á þeim tíma, I
er manntalsþing skulu háð. I
Lög um hreppskilaþing.
Lög um útflutningsgjald.
Fjárlög fyrir árið 1922.
Lög um afsals- og veðmálabæk-
ur Mýra- og Borgarfjarðar-
sýslu.
Lög um heimild handa lands-
stjórninni til framkvæmda á
rannsóknum til undirbúnings
virkjunar Sogsfossanna.
Lög um tekjuskatt og eignaskatt
Lög um stimpilgjald.
Lög um seðlaútgáfu íslands-
banka, hlutafjárauka o. fl.
Lög um heimild til lántöku fyr-
ir ríkissjóð.
Lög um hlutafélög.
Lög um heimild handa lands-
stjóminni til að hafa á hendi
útflutning og sölu síldar.
r niH.
A siðari árum er greinilegur
áhugi farinn að vakna hér á
landi í þá átt, að koma á stofn
aem víðtækustum persónulegum
tryggingum. Framkvæmdir hafa
eigi orðið miklar enn aem komið
er. Innlend lífsábyrgðarfélög eru
engin til og eigi heldur slysa-
tryggingarfélög. Það helsta sem
gert hefir verið í þessu efni er
stofnun sjúkrasamlaga á nokkrum
stöðum á landinu.
En menn eru farnir að ræða
og rita um málið. Hafa birst
ýmsar greinar þar að lútandi, og
fyrirlestrar hafa verið haldnir
um ýmsar tegundir trygginga.
Og á þinginu siðasta voru á döf-
inni tvær tillögur til þingsálykt-
unar um að stjórnin búi málið
undir næsta þing, og var önnur
þeirra afgreidd. Sýnir þetta að
hreyfing er að komast á málið
og að farið er að renna upp fyr-
ir mönnum, að miklu varðar að
tryggingarmálunum sé komið f
gott horf.
í siðasta hefti »Iðunnar« birt-
ist ritgerð um máiið, eftir síra
Qisla Skúlason, og er vert að
veita henni sérstaka athygli. Því
bæði er hún rituð af glöggum
skilningi á málinu og svo er þar
stungið upp á miklu og merku
nýmæli um fyrirkomulag persónu-
legra trygginga. Verður hér laus-
lega sagt frá efni ritgerðarinnar.
Höfundur bendir á, að ef dæma
eigi eftir löggjafarstarfinu, þá á-
líti Islendingar eigi áfallahættu
stafa af neinu öðru en eldsvoða
eða sjótjóni, þvi þar hafi vátrygg-
ing víðast verið gerð að skyldu.
Telur hann, að eigi sé minni
nauðsyn á, að tryggja líf sitt og
iimi fyrir áföilum, sem haft geti
miklu alvarlegri afleiðingar en
mikill eignami8sir. Þau áföll
verði i aliflestum tilfellum til þess
að sá sem fyrir þeim verður^
verður upp á aðra kominn og ó-
megð hans, ef nokkur er. En
það telur höf. skyldu hvers þjóð-
félags að afstýra þvi, að nokkur
af einstaklingum þess verði ann-
ara handbendi fyrir ósjálfráð per-
sónuleg áföll. Ríkið verði að
setja þá tryggingarlöggjöf, að
hver og einn einstaklingur þeas
verði tryggður fyrir áföllunum,
og vill hann láta einstaklinginn
kaupa sér þessa tryggingu og
binda almenn mannréttindi við
það, að hlutaðeigandi hafi lagt
fram fé, er veiti honum tilkall
til styrks fyrir áföllum þeim, er
kunna að mæta honum á lífsleið-
inni.
Höfundur telur þrjár tegundir
áfalla er tryggja þurfi menn fyr-
ir: Elli, sjúkdóma og öryrkja-
hátt og ennfremur framfæri barna
í ómegð. Og allar þessar trygg-
ingar vill hann sameina í eitt, en
ekki aðgreina þær. Er þetta ný
uppástunga i tryggingarmálum.
En höf. leiðir rök að því, að ef
lögleiða skuli skyldutryggingar,
þá verði þær að ná til allra á-
falla sem fyrir geti komið, en
ekki einstakra, því þá geti oft
farið svo, að tryggingin komi
ekki að haldi. Fer höf. siðan
orðum um hverja einstaka teg-
und áfallanna og minnist fyrst á
ellitryggingamar. Hæfilega elli-
tryggingarupphæð nefnir hann
600 kr. á ári hverju eftir 65 ára
aldur, eða ókeypis vist á gamal-
mennahæli. Álítur höf. að eigi
megi lögbjóða lægra aldurstak-