Ísafold - 16.11.1921, Side 1

YikublaC. Verð: 5 kr.
árg. — Grjalddagi 1.
júlí.
Síraar 499 og 500.
Rit8tjórar: Vilhjálmur Fineen og Þorsteinn Gíalason.
Afgreiðsla og inn-
Iheimta í Lækiargötu
2. — Talsími 500.
ísafoldarprentamiðja h.f.
XLVIII .árg
Reykjavik, Miðvikudaginn 16 nóvember 1921.
45 töiublað.
Það virðist svo, sem okkur Ls-
lendingum gangi illa að átta okk-
ur á, hvernig háttað er ráði okkar,
eða ráðleysu, í fjánnálapólitíkinni.
og það væri þess vegna kannake
ekki úr vegi að reynt væri að
opna augu almennings fyrir þeirri
ófæru, sem peningaimál okkar eru
komin í, og þeirri miklu hættu,
sem hér er á ferðum fyrir okkur.
Eftir því sem eg kemst næst,
geta „réttir hlutaðeigendur“ ekki
komið sér saman um hvað gera
skuli,og óneitanlega virðist standa
hér nokkuð líkt á og þegar strút-
urinn stingur höfðinu undir væng-
inn, eða með öðrum orðum, að
menn vilja ekki sjá ástandið ein-s
og það er, en hugga sig við að alt
slampist af emhvemveginn.
Þag gerir það líka — á þann
hátt, að alt fer í hundana.
Ríns og nú stendur á er sannar-
lega ekki gaman að vera stjórn,
því að hvað sem hún gerir eða
lætur hjá líða að gera, þá fær hún
skammir fyrir.
En eitthvað verður samt til
bragðs að taka og það tafarlaust;
annars flosnum við allir upp á
endanum.
Bankarnir hafa spreytt sig á
þessu með því að heimta að allar
aíui’ðir Yæru seldar í útlendum
gjaldeyri og að þeir fengju and-
virðið í sínar hendur, en það hjálp
aði ekki, svo að það er varla til
neins að reyna þá aðferð aftur.
Stjórnin lítur einhliða á ástand-
ið, og bankarnir hugsa vitanlega
fyrst og fremst um sig og sínar
skyldur, en hvað á þá að gera
spyrja menn.
Lagaboð og þvingunarráðstafan-
ir virðast vera til ills eins, og það
hyggilegasta væri að reyna að
koma á samræmi og samstarfi
með þeim öflum, sem nokkurs
mega sín. Aðeins með eindrægni
og samhuga viðleitni til þess að ná
einhverju ákveðnu takmarki er
von um að nokkuð verði ágengt,
en ef hinir mikilvægustu kraftar
þjóðfélagsins eru hver öðrum and-
stæðir, fer alt í hundana.
Reynið að fá ljósa hugmynd um
peningamál okkar, eins og þeim
er komið í raun og veru. Þá fyrst
er von um að ráða bætur á ástand-
inu, þegar mönnum er orðið fylli-
lega ljóst, hve illa við erum stadd-
ir. Það verður að grafast fyrir
rætur meinsins svo fljótt sem unt
er.
Við neytum allra bragða til
þess að komast hjá opinberu gengi
á íslenskri krónu, og það væri
ágætt, ef þetta gæti tekist, en
samt sem áður er það staðreynd,
að við höfum sérstakt gengi. Það
er þess vegua gagnslítið fyrir okk-
ur að stagast á því, að ekki sé
sérstakt gengi á íslensku krón-
unni, þangað til við trúum því
sjálfír, því að aðrir trúa því ekki.
Það gengur til hjá okkur líkt
og í sögunni um nýju fötiri keis-
arans. — Sterlingspund hafa til
skamms tíma verið seld hér í bæn-
nm á 24 kr., en nú fást þau ekki
lengur fyrir það, nú eru þau kom-
in upp í 25 til 26 kr., svo að það
er ekki svo undarlegt þótt íslensk-
ar krónur séu seldar ó 77 til 80
aura í Kaupmaunahöfn.
þeir þurfi að borga hátt verð — 14. nóv. 1871 af stúdentum presta-: Næstur talaði Sig. Eggerz fyrir
það er ekki hægt að hindra það. skólans og læknaskólans, og var, minni íslands og síðan Ámi Páls-
Bankarnir missa fé það, sem fyrsti fonnaður þess Vald. Briem son bókavörður um ýms atriði úr
þeir þarfnast til þess að geta mi vígslubiskup*). Síðan 'hafa verið J íslensku menningarlífi nútímans,
greitt skuldir sínar eða verða að í félaginu 30 formenn. Félagar j einkum meðal mentamanna höfuð-
fylgjast með í þessum skollaleik, ‘ voru fyrst um 20, en nú eru þeir staðarins og þótti dauft og dofið
og hvað fá þeir innhorgað frá' um 150. Framan af kvað fremur Síðan vék hann að áhrifum er-
skuldunautum sínum? Þeir fá lítið að félaginu út 4 við, en seinna j lendra menningarstrauma á Is-
kanske hekning af því sem þeir gerðist það allumsvifamikið og j landi og hættunum af því, ef ísl.
Hvemig fer það svo þegar kaup, hafa lánað, ef gengið kemst niður hefir látið mörg mál til sín taka.' stúdentar einangruðust hér heima
menn og aðrir fara nú að seþja | í 50, sem ekki er óhugsanlegt að Má þar t. d. nefna fánaanálið
og mintist í því sambandi Georgs
íslenskar krónur, annaðlivort í J geti komið fyrir.
Ka,upmannahöfn eða með því að
kaupa sterlingspund hér? Það er
eins fyrir alla, að það er gengi
á íslensbu krónunni, svo að menn
reikna með því, og svikamyllan
j og er þríliti fáninn upprunninn í Brandes, en nýlega voru 50 ár
Hvað getum við gert til þess að stúdentafélaginu, till. frá Matth. j síðan hann hélt fyrsta háskólafyr-
stöðva gengislækkunina? j Þórðarsyni, en varð fyrst í minni-. irlestur sinn og hefði hann q11 þau
Við getum og verðuni að spara hluta, meðan bláhvíta fánanum; ár haft mikil áhrif á ísl. stúdenta,
og það á öllum sviðum. Ríkið verð var lialdið fram af félaginu, en J enda hefði hann verið nokkure-
ur að ganga á undan og taka seinna tekinn upp af fánanefnd- konar utanríkisráðherra danskrar
menningar gagnvart Evrópu og
einskonar sendiherra Evrópu-
gengur áfram og íslenska krónan iyrir öll útgjöld, sem eru ekki inni. Af öðrum málum, sem fél.
fellur meira og meira, á sama hátt-bein lífsnauðsyn.Sveitarfélög verða hefir rætt mikið, má nefna stjórn-
og dæmin hafa gefist í öðrum líka að gera það, og. hver ein- arskrár- og sambandsmálið, og þámexmingarinnar á Norðurlöndum.
löndum. Tökum t. d. Firmland, | staklingur verður að reyna að tak- ekki síst skólamálin. Af þeim fram J Á milli þessara síðustu tveggja
sem ætti annars að standa vel að j marka eyðsluna eftir megni. Verði kvæmdum, sem félagið hefir haft ræða var sungið nýtt kvæði eftir
vrígi. Finska markið hefir fallið þetta ekki gert, fer alt norður með höndum, má fyrst geta al-
svo stórkostlega, að nokkru leyti og niður á endanuim. ; þýðufræðslunnar, sem starfað hef-
vegna þess, að stórar markaupp-| Eitt verðuin við þó íramar öllu.ir óslitið frá 1895 og sjálfsagt
hæðir hafa verið seldar í útlöndum að hafa hugfast. Við megum ekki hefir gert mikið gagn. Segir í
og að „spekúlerað* ‘ er á allan missa móðinn, því þá fer alt út minningarritinu, að uppástungan
Þorst. Gíslason. Söng Einar Viðar
e.’nsönginn, en stúdentáflokkurinn
kórkaflana.
Á eftir þessu voru enn ræðu-
höld, dr. Alexanier Jóhanneseon
talaði fyrir minni kvenna, formað-
urinn V. Þ. G. fyrir séra Sigurði
Gunnarssyni, sem var einn af
stofnendum félagsins og var við-
sta-ddur á hálfrar aldar afmælmu
hátt x gjaldeyrinum. j um þúfur. j um hana hafi komið frá Guðm.
f Noregi stendur að mörgu leyti Og við verðum að framleiða Bjömson og Einari H. Kvaran.
líkt á og hér, og er útlitið heldur svo mikið sem nokkur tök eru á, Ýmisl. fleiri mál mætti telja hér,
ekki gott þar. Tollstríð það, sem' og til þess verðxim við að neyta þó rúmið leyfi það ekki, og geta
Noregur hefir byrjað á, sýnist allra bragða og nota öll þau menn lesið nánar um það í minn-
ætla að eyðileggja alla mögu- framleiðslutæki, sem við höfum ingarritin’u, enda er það skemti-
leika fyrir því að stöðva gengi ráð á. Aðeins á þann hátt getum lega og fjörlega skrifað og munu og tðk þ4tt j gleðskap og dansi
norskn krónxmnar. ' við haft von um að grynna á margir stíidentar, gamlir og ungir fraru 4 u5tt- Sömuleiðis las form
ísland hefir haft hag af þessu skuldum okkar, og þar er það sem úl um alt land vilja eignast það, upp eftirfarandi símskeyti frá
jí ár, en ef ofstæki bannmanna skórinn kreppir að. því margar gamlar sögur og minn-1 stúdentafélaginu á Akureyri: —
j neyðir obkur út í eitthvað 'kt, Skuldir þær, sem við höfum inerar ber þar á góma. I Stixdentafélagið í Reykjavík. Með
þá eru framtiðarhorfumar ekki komist 1, vrerðum við að horga, --------- , þakklæti og virðingu miuuumst
glæsilegar fyrir okkur, sérstak- j °P við getuin ekki búist við að Aðalminningarhátíðm fór fram vér í dag hálfrar aldar starfsemi
kga ef Noregur skyldi komast að koma peningamálum okkar í gott um jjvöidig kl. 8 í Iðnó, og komu félagsins og biðjúm það leugi lifi
snmkomulagi við vínlöndin. ®'-vr en við crlim knnir að bvk þar saman félagar og gestir þeirra, til gagns og gleði fyrir aldna og
Það 'getur verið að við fáum 1>ílð verður að hlynna að fram- mjkin mannfjöldi. Var fyrst sest óborna. í nafni stúdentafélags Ak-
hátt verð fyrir afurðir okkar ef leiðendunum, því okkai eina lífs- að borðum í stóra salnum niðri ureyrar. Bjarni Jónsson formaður.
í^lenska krónan fellur, en það von er Þar ®em eru- ®e fram- Qg settj þá form. félagsiixs, Viihj. En irm á milli þessara ræða flutti
skapár hins vegar falska hug- leiðslunni fþyngt með allskonar Q.ísiasou Saxnkomuna og talaði I’áll Sveinsson skólakeimari eftir-
mynd uni ágóða og fjánnagn, sem sköttum, fa:r lnxn ekki rönd við uokkur orð um stúdentafélagið, farandi kvæði á latínu:
mun \erða til þess að ýta undir reist. sögu þess og framtíðarhorfur og
alls konar brall. j Það er frjáls atorka og framtak mintkt að lokum 4 aðfinningar
Hið fallna verðmæti peninganna einstaklingsins, sem þroskar og þær og urakvartanir, sem á síð-
mun leiða til kapphlaups um að skapar, að nýju. rikisverslun er ustu tlmum hefgu komið fram frá
koma þeim í fasteignir, og þá fá-dan8vel’ sem aldrei Sefst vel >eS\ sumum eldri stúdentum, um ment-
um við húsabraskið aftur og húsa- ar 111 lenKdí,r lsetur. Þeir, sem un Qg þroska hinna yngri og þótti
leignókrið. , greiða skattana verða líka að fá margt af þeim 4 iitlum röbum
Þeir sem ekki setja peningana svigrúm til þess að afla þess fjár reist st4(1entalíf seinustu ára
fasta á þennan hátt, munu ef til sem með >arf tn Þ088 að geta, hefgi að VÍ8U e£ki altaf veríð sem
Jubilate ornnes, Acadexniae qvi
Semitam angustam teritis, volentes l
Nosqve, jamdudum studiis relictis,
Dicimus: Evge!
vill keppast um að kaupa útlend- j groitt bá.
an gjaldeyri, og þá lækkar gengið S
aftur sífelt meira.
Ef reynt yrði að banna gjald-
eyrisverslunina, mundu seðlamir
aðerns verða sendir til útlanda.
Það eru til nógir braskarar, sem \
niundu verða reiðubúnir til að |
færa sér í nyt vanmegun okkar. J
Nokkurn hluta af árinu höfum við !
ilsiífl
ekkert til að greiða með, og ef
við getum þá ekki fengið lán,
vetsnar hagur okkar æ meira. Og
Stúdentafélag Reykjavíkur hélt
hátíðlegt hálfrar aldar afínæli sitt
s.l. mánudag 14. nóvemher. Kom
þá fyrst út minningarrit um fé-
hvemig eigum við að fá lán, þeg- lagið, eftir Indr. Einarsson skáld,
ar gengi krónunnar ex* svo lágt snoturt kver og vandað, sem G.
á hagstæðasta tíma érsins, eins og j Gamalíelsson gefur út. Þó vantar
reyndin sýnir að það er nú? | enn í það nokkur myndaspjöld,
Það hefir sýnt sig, að við get- j sem eiga að fylgja því, og geta
um ekki fengið því framgengt að menn fengið þau innan skamms,
selja afurðir okkar í útlendum: þeir sem þegar hafa keypt bók-
gjaldeyri, og þegar útlendir kaup-, ina án þeirra. f þessu minningar-
endur kaupa upp íslenska gjaíd-jriti hr. I. E. er rakin stuttlega *) Þetta vantar í formannairöð
eyrrnn með lágu gengi, geta þeir saga félagsins frá upphafi og til minningarritsins, en er leiðrétt
keypt afurðir okkar, jafnvel þótt þessa dags. Félagið var stofnað' þar á öðrum stað.
blómlegast, en þó mætti nú á sein-
ustu tímum sj'á ýms lífsmörk, sem
spáðu góðu, einmitt meðal yngri
j stúdentanna og væri þó óhæg að-
j staða að ýmsu leyti, til þess að
hér gæti skapast gott stúdentalíf,
háskólinn húsnæðislaus og félögin
líka 0. s. frv. Miðstöð ísl. stú-
dentalífs hefði til skamms tíma
verið í Khöfn, þar sem flestir
stxmduðu nám, en nú væri hún þó
áreiðanlega komin heim hingað,
þótt frumbýlingsbragur væri enn
á ýmsu. Loks hvatti hann til meiri
samvinnu og samlífs milil eldri
og yngri stúdenta en verið hefði.
—Á eftir þessari ræðu söng flokk-
ur 16 ungra stúdenta undir stjórn
hr. Árna Thorsteinsson lagið:
Sjung om studentens lyckliga dag.
„Evge!“ dicendixm, qvoniam sodales
rongregavút, nuux subito, per axmos,
Defluentes sic, leciesqve qvinqve,
Consociatio.
Altero gaudet vir amico amato:
Sic habent se res hominumqve semper
Par parem qvaerit socii atqve nomen
Ter benedictnm est.
Antecursores aliis fuistis,
Vulgi opinionem bene dirigentes,
Mobilem, pravam—levis instar aurae,
Associati I
Integras vires sociate, fratres!
Aeqviori causae et honestiori:
Floreat nobis animusqve virtus,
Evge, sodales!
Að þessu loknu var staðið upp
frá borðun og varð nokkurt hlé.
En eftir það söng stúdentaflokk-
urinn 4 lög. Því næst talaði síra
ólafur ólafsson fiíkirkjupiestur
og sagði ýmsar minningar sínar
frá skóla- og stúdentsárunnm um