Ísafold - 18.03.1926, Side 1

Ritstjórar:
Jón Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Sími 500.
Auglýsingasími
700.
ISArOLD
Árgaagurinn
kostar 5 krónur.
Gjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsla og
innheimta
í Austurstræti 8.
Sínii 500,
51. Arg. 15. tbl.
Innstæðueigendur
og
„fulltrúi landbúnaðarins.“
Það mun láta nærri, að spari-
■sjóðsfje landsmanna sje náhegt
40—50 miljónir króna. Þessu fje
fiafa sparsemdar- t»g fyrirhyggju-
rnennirnir safnað. Þessir menn
vildu vita fótum sínum forráð, og
I>ótt arðvænlegra befði litið út að
ieggja fje þetta í hitt og þetta
í stað þess ,að leggja það inn í
sparisjóðinn, þá er það nú svo,
að þessum sparsemdar- og fyrir-
hyggjumönnum er það að miklu
leyti að þakka hversu fram-
kvæmdir og framfarir hafa. orðið
miklar hjer á landi nú síðari árin.
Á sparifje þessara manna hvílir
að miklu leyti framleiðslan og
viðskiftin í landinu.
Hverjir eru þessir sparsemdar-
fyrirhyggjumenn, sem þjóðin
á, svona margt og mikið gott að
þakka? Er það nokkur sjerstök
sfcjett manna, eða eru það aðeins
•iirfáir menn? Nei, það er 'hvorugt.
Þessir sparsemdar- og fyrir-
hyggjumenn eru menn úr öllum
stjettum, það er alþýðan, fjöld-
inn. Það þurfa ekki að vera stór-
ar upphæðir hjá hverjum einstök-
nm, því „safnast þegar saman
kemur“, og þjóðin stendur eins í
þakklætisskuld til fátæka ung-
lingsins, sem hefir lagt 10 lirónur
í sparisjóð, eins og efnaða manns-
ins, sem hefir lagt inn 10 þús. kr.
Nýlega hafa komið úr einni átt
alveg sjerstakar „þakkir“ til
sparsemdar- og fyrirhyggjumann-
anna, sem hafa lagt fje inn í
sparisjóð. „Þakkirnar“ koma frá
einum mauni í Gengisnefndinni,
manni sem segist þar vera „full-
trúi landbúnaðarins“, og segist
tala fyrir landbúnaðarins hönd,
-og maðririnn er Tryggvi Þórhalls-'
son. „pakkirnar“ eru þær, að ef
þessir sparsemdar- og fyrirhyggju-
menn fá fult verð (þ. e. gullverð)
fyrir innstæðufje, þá verði ,framið
meira ranglæti en sennilega nokk-
nrstaðar í heiminum.“ Og ástæð-
an sem þessi „fulltrúi landbúnað-
arins“ færir fram fyrir þessu, er
m. a. sú, að sá maður sem hefir
lagt fje inn í sparisjóð, hann haf-
ist ekkert að. Því sje miiklu meira
rjettlæti í hiuu, að ljetta undir
skuldabaggann hjá þeim skuld-
ug-a, sem hefir verið „að brjót-
ast í að framkvæma eitthvað, sem
til nytsemdar mátti verða“, eins j
og þessi „fulltrúí landhúnaðar-
ins“, kemst að orði.
Ekki er ósennilegt, að landbún-
a'ðurinu Lslenski liafi aldrei átt
Ijelegri „fulltrúa" en þann, sem
þau orð hefir látið falla, er að
ofan em tilgreind. Er líklegt. að
hvergs sjeu þessir sparsemdar- og
fyrirhyggjumenn fjölmennari hjer
á landi, heldur en í hóp þeirra,
sem landbúnað stundu. Sparsemi
og fyrirhyggja hefir um margar
taldir svo að segja Verið kjörorð!
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
Fimiudagínn 18. mars 1926.
ísafoldarprentsmiðja
h.f.
DómkirkJaiB i Reims. '
Eins og menn muna, stórskemdist þessi mikla og fagra bygg-
ing mjög mikið í styrjöldinni miklu.Voru Þjóðverjar þar að verki.
Skutu þeir miskunarlaust á kirkjuna, og eyðilögðn mikinn hluta
af henni. Þótti þetta eitthvert hið mesta spellvirki, sem framið var
á styrjaldarárunum, því kirkjan hafði á sjer mikla helgi og var
taliu eitthvert mesta og fegursta verk hyggingarlistarinnar í Evr-
ópu, og þó víðar væri leitað.
En fyrir nokkrum árum var liafist handa til viðgerðar og
umbóta kirkjunni. Voru einskonar samskot hafin um álfuna. Og
miljónaeigandinn Roekefeller lagði fram um 4 miljónir franka.
Svo vítt náði umkyggjan fyrir kirkjunni. .
Umhæturnar hafa gengið vel það sem af er, og sýnir myndin
hjc-r að ofan verkamenn að vinnu á þaki kirkjunnar. Þó er svo
sagt, af þeim, er viðgerðinni stjórna, að mjög sje erfitt að fá
sama svip á kirkjuna, og áður hafði hún. Og þeir segja, að við-
gerðinni muni ekki loikið fyr en eftir þrjátíu ár, þó altaf verði
haldið áfram. En það er hugsjón Frakka, að koma á kirkjuna,
þessa biblíu í steini, eins og hún hefir verið nefnd, sama svip og
hún hafði áður.
íslenskra bænda. Og einmitt þess
vegna, er sú seigla og festa til í
bændastjettinni, að hún hefirsýnt
það í verkinu, að hún vissi fótum
sínum forráð bæði í meðlæti og
mótlæti.
En nú rís upp maður, sem t'elur
sig vera. „fulltrúa landbútiaðar
ins“ og ber fram tillögu á log-
gjafarþingj þjóðarinnar um það,
að svifta. sparsemdar- og fyrir-
hyggjumennina noklkru af inn-
stæðufje þeirra. Hann tiltekur
ekki hversu miklu af innstæð-
unni þeir skuli vera sviftir; en
ef tillagan nær fram að ganga,
eru engin takmörk sett fyrir því,
live mikið þetta yrði. Meira áð
segja, er ekki ólíklegt að svo
mundi fara, að með tíð og tíma
mistu þeir alt; að peningarnir
yrðu verðlausir.
Og þetta á alt að gera vegna
þeirra sem skulda, vegna þess að
þeir eru að „brjótast í að fram-
kvæma eitthvað nytsamt“. En
undarlegt má það vera, að þessi
„fulltrúi landbún.“, sem tilbiður
svona heitt þá s'kuldugu, að hann
skuli ekki sjá ofurlitla nytsemd í
starfi sparsemdar- og fyrirhyggju
mannanna, því að engum öðrum
en þessum mönnum er það að
þakka, að þeir skuldugu hafa get-
-að fengið lán. Án sparsemdar- og
fyrirhyggjumannanna, þeirra, sem
eiga 40—50 miljónir kr. í spari-
sjóði, yrði lítið úr starfsemi banka
vorra. Á þessum mönnum hvílir
öll framleiðsla, alt athafnalíf
þjóðarinnar.
Póstbátu/inn á fsafjarðardjúpi.
í vikunni sem leið, fór Djúp-
báturinn í póstferð norður til Að-
alvíkur, en svo liðu 2—3 dagar,
að hann kom ekki fram. Voru
menn hræddir um, að honum hefði
hlekst eitthvað á. En á sunnudag-
inn kom hann til ísafjarðar heilu
og höldnu. Hafðj vjelin bilað og
báturinn leitað liafnar í einum
af Jökulfjörðunum, en þar er als
staðar^símalaust og gátu því eng-
ar fregnir borist af honuin.
Enskur togari kom hjer inn nýl.
með fótbrotinn mann. Hafði mað-
urinn verið við stjórn á skipinu,
en misti af stýrishjólinn, svo það
I snerist til baka, ra'kst í annan fót
hans og braut hann.
Frá Ungverjalaadi. j Járnbrautarmálið og
------------- | landbúnaðurinn.
„Dýpra og dýpra“. j -
------------------- j — Nýlega er komin út
Skýrt hefir verið frá því, að skýrsla Geirs Zoega vegamála-
rannsóknanefnd var skipuð í nng- stjóra um járnbrautaimálið. Rann
verska þinginu, til þess að graf- sókn þeirri, sein staðið hefir yfir
ast f.vrir r'ætur seðlafölsunarinnar,
og athuga, að hve miklu layti
ungverslca stjórnin væri við föls-
unina riðin — eða yfirleitt hTort
hxin yrði við fölsunina bendluð.
Nefndin klofnaði sem eðlilegt
var, því í henni sátu bæði fylgis-
menn og ahdstæðingar stjómar-
innar.
En þegar nefndai’álitið kont út,
eða álitin, því það var álit meiri
og minni hluta, vakti það mikla
undrun hve þau Toru miklar and-
stæður. Meiri hluta álitið var
á þá leið, að stjórn Bethlens
væri algerlega sýkn saka, ext álit
ininni lilutans er hið svæsnasta
ádeilui’it á stjórnina.
(
Almenningur utan Ungverja-
lands telur meiri hluta álitið e'kki
annað en blekkingavef. Svo langt
er þar farið, að Nadossy, lögreglu-
stjóri er talinn sýkn saka —*
enda þótt Nadossy sjálfur hafi
meðgengið, að hann hafi fyrir
löugu vitað um falsanirnar.
Meiri liluti rannsóknanefndar-
innar getur þó ekki neitað því,
að hann hafi þverskallast við *ð
leiða ýms vitni í málinu, sem bent
hefir verið á að miklar upplýs-
ingar gæti gefið.
í áliti minni hlutans er það
staðhaift, og leggja men» utan
Ungvei’jalands trúnað á, að Teleki
greifi, hafi fyrir löngu vitað um
falsanirnar, og jiafi hann skýrt
forsætLsráðherranum Bethlen frá
þeim. Teleki greifi er mágur Beth-
lens, hefir áður verið forsætisráð-
herra, og er nú fuUtrúi Ungverja
í Alþjóðabandalagsráðinu.
Árið 1919 og 1923, voru tjekk-
ískir seðlar falsaðir í Ungverja-
landi. Er nú sannað að Bethlen
hafi vitað um þær falsanir. Bæði
Nado.ssv og innanrílrisráðherra
Bethlens Banffv greifi, vorn við
þessar falsanir riðnir.
Blaðafregnir um síðustu mán-
aðamót telja líklegt að til atór-
tíðinda dragi í Ungverjalandi, e£
til vill byltingar. Nokkrir þeirra
manna, sem skipa og skipað hafa
aiðstu valdasæti í landinu, ógna
hverir öðrum opinberlega, og
segja 4 þá leið, að verði sjer ekki
lilíft, eð« hinum og þessum ekki
hlíft, þá skuli þeir leysa frá
skjóðunni.
Ný óþægindi fyrir Ungverja
ptu risin út af málinu. Franskir
jafnaðarmenn krefjast þess, að
fulltrúi Ungverja í Alþjóðabanda-
lagsráðinu, verði útilokaður það-
an, vegna þátttöku í fölsuninni.
í því máli, mnn þar með lokið. %
Rannsóflm sú, sem vegamála-
stjóri og hinir norskn verkfræð-
ingar hafa gert, miðaði að því, að
fá sem glöggasta greinargerð fyr-
ir því, livort hagkvæmara er að
leggja járnbraut austur eða hif-
reiðaveg, sem hægt væri að hald»
akfærum allan veturinn.
ísafold mun skýra nánar frá
skýrslu þessari innan skannns.
Viða heyrist þess getið í ræðu
og riti, á síðari árum, að land-
húnaðnrinn þnrfi alhliða umbóta
við. Oft ber það við, að menn
mæla svo, án þess að gera sjer
fvllilega grein fyrir því, í hverju
hin alhliða framþróun og hinar
gag-ngerðn umbætur eiga að vera.
En sem betur fer, er mörgum
ljós framtíðarstefna ísl. landbún-
aðar. Þeir, sem hafa kynt sjer
ástand landbúnaðarins hjer, sögu
hans og framþrónn í nágranna-
löndunum, sjá Ijóslega hvernig
bæta þarf búskaparlagið.
Túnræktin þarf að ankast, og
miða þarf að því eina ákveðna
marki, að ræktunin verði sem
best, sem mest, og best fóður fá-
ist af sem minstn landi — hey-
vinnan verði sem anðveldust og
heyskapartíminn sem stystur, en
aðstaða bænd nna þannig til sam-
gangna, afnrðasölu og lánsfjár,
að þeir geti notað lengri tíma en
nú’ er títt, til jarðahóta.
Engin von er um það, að hin
gagngerða hreyting á búskapar-
laginu geti komist á jafnskjótt
um land alt. En hvar á að leggja
mesta áherslu á hanaT Því er
I auðsvarað: Þar sem mestar líkur
eru til þess að hún geti orðið sem
fullkomnust, þar sem skilvrðin til
umbótanna eru mest.
Og þau eru mest í hinu víðáttu-
mikla undirlendi sunnanlands.
En hingað til hefir Hellisheiðin
verið örðugur þröskuldur fyrir
samgöngunum, svo örðugur, að
engin von er um gagngerða breyt
ingú fyr en hann er yfirstíginn.
Hinir fróðustu og kunnugustu
verkfræðingar hafa haft málið til
meðferðar, hvernig ætti að haga
samgöngum „austur yfir fjall“.
Svar þeirra er ákveðið: járn-
hraut.
Kunnugt er, að raddir hafa
heyrst um það, að ýmsum rnönn-
um í öðrum landsfjórðungmn
þyki helst t.il mikið hlaðið undir
Árnesinga, ef þeir nú eiga að fá
til sín járnbraut.
En þeir menn, sem þannig
hugsa, gæta þess vart sem skyldi,
að samgöngubætur við hin víð-
áttumiklu landbúnaðarsvæði aust-
an fjalls, koma ísl. landbúnaði
yfirleitt að notuiu.
Hin gAgngerða hreyting, hinar