Ísafold - 18.03.1926, Blaðsíða 2

2
ISAFOLD
alhliða umbætur, þurfa einhvers-
staðar að byrja, þar sem mestar
líkur eru til mikilla framfara. Frá
landbúnaðarhjeruðunum austan
fjaMs eiga framfarirnar að breið-
ast út um aðrar sveitir.
Þegar sjerfræðingarnir ha£a
kveðið tipp sinn dóm um það,
hvernig samgöngubótunum „aust-
ur yfir fjall" eigi að haga, kem-
ur málið til tkasta þings og stjóru
ar. Þá kemur til athugunar hvort
fjárhagur ríkissjóðs lejrfi að braut
in verði lögð.
En þegar við erum þess megn-
ugir að leggja þennan járnbraut-
arspotta frá Rvík anstur að 01-
fusá fyrir 6—8 milj. kr., þá ættu
allir vinir og velunnarar. ísl. land-
búnaðar að greiða því atkvæði
sitt.
Járnbrautarmálið er ekkert
hreppapólitíkur-mál, það er vel-
ferðarmál og eitt hið mesta fram-
faramál hins ísl. landbúnaðar.
»*
Þriggja laufa arfi
Flöskumiði úr flæðarmáli.
«
PBfiliiiaiiiÉl Evrópu.
Stærsta velferðar- og metn-
aðarmál þjóðanna.
Hagfræðingurinn danski, Carl
Thalbitzer ritstjóri, skrifar ný-
lega grein í „Berl. Tidende", um
peningamálin í Evrópu. Lýsír
hann hinum stórkostlegu bylt-
ingum, sem urðu á peningamálnm
þióðanna um og eftir ófriðarárin.
í Evrópu erii nú 25 ríki, þegar
Rússland og Tyrkland eru talin
með. Af þessum 25 ríkjum eru
það aðeins 12 ríki, eða nærri
, helmingur, sem hafa fengið verð-
fasta peninga. Verð peninga hinna
ríkjanna er enn í lausu löfti;
fin alstaðar er háður þungur róð-
ur að ákveðnu marki, því að fjár-
tiagsleg velferð ríkjanna er í
veði.
Pjögur ríki hafa náð markinu
að fullu, hafa komið peninguta
sínum í það ve-rð, sem þeir höfðu
'fyrir ófriðinn. Eru það England,
Svíþjóð, Holland og Sviss. Dan-
mörk stendnr nálægt markinu,
þar sem danska krónan er nú
vm 97% af sínu fyrra verðgildi.
Nokkuð fjær markinu er ísland
og Noregur, en bæði eru, að því
er sjeð verður, á leið til marksins.
Á Spáni er róðurinn þyngri.
Hjá öllum öðrum ríkjum Ev-
rópu eru peningarnir sVo fallnir
•í verði, áð Ktt hugsandi er, að
þeir nái nokkurntíma sínu fyrra
verðgildi.
Þessi mynd af ástandinu sýnir
betur en no'kkuð annað þá feikna
tryltingu, sem heimsófriðurinn hef-
ír gert á peningamálum þjóðanna.
Af 25 ríkjum verða það líklega
aðeins 7 ríki, sem geta staðið í
skilum. Aðeins 7 ríki geta greitt
ekuldbindingar sínar; hin öll
verða að gefast upp. Og svo herfi-
lega hefir farið fyrir sumum ríkj-
•unum, að þau hafa orðið að yfir-
gefa peninga sína, eftir að þeir
voru orðnir verðlausir með öllu;
þessi ríki eru: Rússland, Þýska-
land, Austurríki og Ungverjaland.
8 ríki hafa með lögum tekið upp
algerlega nýja mynt; þau ern
Finnland, Letland, .Lithau, P61-
land, Þýskáland, Austurríki, TJng-
verjaland og Rússland. Pólland
liefir þó ekki getað haldiS nýju
Drengur smár í dagsetrinu
deplar að siðalögmálinu,
handlæginn við hálann vinu
háls — á bryta fundi.
Sá hefir lengi samvinnunni
sungið lof með vipru-munni,
öslað vöðla á gljúpum grunni,
gripið í skott á hundi.
Lítilmenska lengi þar við undi.
Annar hefir um frónið flogið,
fra'malausar götur smogið,
magra fóstru sína sogið,
sem af þreytu stundi.
Leitis-fræðum haldið hefur
hátt á lofti, gáttaþefur.
Þessi Loki, rakki refur,
rætinn vera mundi.
Lubbamenska lengi sjer þar undi.
Varð 'inn þriðji verrfeðrungur,
vasaðist um sögulklungur;
hala naðurs, höggormstungur
heitast elska mundi.
Sanga grauta selda hefur
sá 'inn græni ropa-nefur.
Olánsfótur aurspor grefur
inní helgum lundi.
Ilt er þeim, sem eyðir föðurpundi. —
Ego.
VÍgfÚS gestgjafi og vgkja af svefni aðra einkarnýta
í Borgarnési kom t'yrir sköninm þjóðarstofnun, ríkisveðbank-
inn í skrifstofu „Morgunblaðsins'' ann, eí lög voru sett um á Al-
með greinarstúf, sem hann hafði þingi 1021, en sem enn hafa ekki
skrifað, og óskaði eftir, að hann komið til franikvæmda þrátt fyrir
yrði birtur í Morgunbla.ðinu. Kall- afarbrýna nauðsyn.
aði hánn greinina „leiðrjettingu" Mps þessuin hætt.i telur Ben.
á frásögn Morgunblaðsins af þing-
málafundunum í Mýrasýslu. Var
greinin í 11 töluliðum, og þar full-
yrt, að 11 missagnir hefðu veriö í
frásögn Morgunblaðsins af fundum
þessum.
Gréin þossi birtist í Tfmanum
síðast, með undirskriftkmi Mýra-
; sýslubúi, og með þeitn ummælum,
að jeg hefði neitað því, a<*> íaka
grein þessa upp í Morgunblaðið
Sv. að komið sje á laggir tveim
samrækilegmu og nauðsynlegnm
stofnunum, og það með litlu meiri
stjórnarkostnaði, en hvor um sig
mundi kosta. Síðar í álitinu seg-
ir BVÖ :
„Jeg trúi því laust, að Alþingi
vilji táta lengur reka á reiðanum
skipun þá,, er það hefir sjálft
lögtekið, um í';isteignalán í land-
inn, n.je heldur skipulag á seðla-
Þó því sje fjarri. að"evðandf sje ^funni, sem æ verður meiri
Imörgum orðum við Vigfús. þá vil >orf aS ákveða- Tel -'^ hJer vís"
jeg geta þess, að gestgjafinn að á besta ^ auðveldasta leið
fer vísvitandi mcð ósannindi, er ín ,'"' >eim refilstigum, er farnir
hafa verið á undanförnum árnm,
en enn yirðast liggja fyrir, ef
milli, var í fám orðum þetta: > ekkJ v,"rönr >esma leifí ^*-10-"
Jeg sagði Vigfúsi nremskilnis-! Alitinu fyl«ir írv" til la^a um
rikisbanka íslands, allmikil) bálk-
liann segir, að grein hans liafi ver-
peningunum í fullu verðgildi;
þeír hafa fallið um nál. 30%.
Sjerstöðu hafa þrjú ríki: Italía,
Belgíg og Frakkland. Enn er það
mjög í óvissu hver endalok verða
á peningamálum þessara rfkja. —
Síðan ítalir og Btilgir náðu samn-
ingunum við Amerlkumenn, um
stríðsskuldirnar, hafa peningar
þessara ríkja veH?5 nokkurn veg-
inn verðfastir, og líklegt þykir
að þeir verði endanlega fastir áð-
ur en langt um líður. Oðm máli
gegnir um Prakka. Þeirra pen-
íngamál virðast mjög í óvissu
ennþá. Enn meiri óvissa er þ6
um peningamál margra anna>ra
smærri ríkja í Evrópu. Stafat það
mest af því. að öíl sÆ.iómmál þess-.
ara ríkja em mjög í 6v5«ru.
Ekkert verður sagt að svo
komnu nra það, hvort myntsam-
bönd milli fleiri eða færri rík.ia
í Evrópu, í líkingu víð þan, er
giltu fyrir ófriðinn, geAi risið
upp aftur. Þar standa sennilega
Norðnrlönd næst. En ómetanlega
þýðingu getur slikt samband haft
fyrir ríkin.
Þegar litið er yfir peningamál-
in í Evrópu eins og þau eru nú,
þá feikna óreiðu og óvissu, sem
þar er ríkjandi, þá er augljost,
að ríkin, sem bera gæfu jtil að
koma peningum sínum í sitt
fyrra verðgildi, þau fá s.jerst'óðu
í heiminum. Þau hafa reist sjer
minnisvarða, sem standa mun ald-
ur og æfi. Sá dagur, sem því tak-
marki næT, verður minnisstælhir
f>g merkasti dagur í sögu ríkj-
anna.
Hvenær ná íslendingar tak-
Markinu?
Smásöluverðið
í Reykjavík.
hefir lækkað um 12y2% siðan
í janúar í fyrra, og um
42% síðan í okt. 1920.
Xýútkomin Hagtíðindi skýra
frá sinásöluverðinu í Rvík í febr.
síðastl. Te'kur Hagstofan saman
verð á .")7 viirnteg. og tekur með-
altal. (Plest matvörur). Er verð-
ið 265 að meðaltali, miðað við
100 í júlímánuði 1914, 271 í jan.
og desbr s.l., 273 í nóv., 279 í okt,,
303 í jan. í fyrra og 460 í okt.
1920, þegar verðið komst hæst.
Tlefir verðið samkvæmt því lækk-
að um 2% síðan í jan. og des.,
iiiii 3% síðan í nóv., um 5% síð-
an í pkt., um 12^% síðari í jan.
í fyrra og um 42% síðan í okt.
1920, en er 165% hærra heldur en
fyrir stríðið. Vísitalan er nú svip-
uð eins og hún var í okt. 1917.
Við þennan reikning er það að
athuga, að tekið hefir verið með-
altal af verðhækkun allra var-
anna, án þess að gevður sje nokk-
ur greinarmunur á þeim eftir því,
hvort þær eru mikið notaðar eða
lítið.
lega, að jeg hefði enga ástæðu til
að trúa honum betur en þeim, es'
' tliitfn Morgunblaðinu umgetnar
fundarfrjettir. A hinn bóginn væri
Mbl. engin þægð í óáreiðanlegum
Erjettaburði, nm hvað gem va>ri. og
væri því eðliiegast, að jeg tæki mál-
íð lil athugunar; fengi grein Vig-
fúsar til liliðsjónar, símnði upp ;
Mýrasýslu og fregnaði þar, hvað
rjettast ^íití í þeim atribum, sejn
á tnilli liii li.
En þá kom það á daginn, að
\rin,'fúsi var i'ii<i'in þægð í því, að
málið yrði athnpiað, heldnr kaus
hann að birta grein sína í Tíinán-
iini, með þeim ummælum, aö henni
hefði verið neítað nm rúm í Morg-
unbla&inu — enda þótt þau nm-j -------.—«»------------
'mæli væru hrein ósannindi. Og, ,
t'.M-si Vigfús ljet það hjá líða, að Innfíutningur til landsins f
setja nafn sitt við greinina í Tím-
amim, staSfestir hann með því
þann grun minn, að hans 11 „leið-
ni- í 30 greinum. Er þar lagt til
grundvallar frv. það, sem stjr.
i'littti á síðasta þingi, en þó me'8
þeim „breytingum er nauðsynlegar
vorn, vegna þess sem á milli bar."
Aliti sínu lýknr Ben. Sv. með
þessnm orðum : „Annars hefi ;jeg
viljað hafa frumvarpið sem
ákveðnast í höfuðatriðum, en að
óðrn leyti sem einfaldast, og
blanda sem fæstu í, er sundnr-
þykkju gæti valdið. Hefir mjer
þótt það niestu skifta, að binda
mætti hagkvæman enda á. bæði
bessi stórmál, seðlaútgáfuna og
framkvæmd ríkisveðbartkans, ¦ ~iú
í'í þessu þingi."
rjettingar" sjen ekki sem áreiðan-
legastar, enda einkennilegt, ef hni
janúar s.1.
nam 2y2 milj. kr.,
útfl. Zy2 milj. kr.
i yfirlítsgrein fjármálaráðherra
V. 8t.
innilega sambúð hans við Ilriflu-j^^j, , blaðinu um .síðastliðið ný-
mann heíðu gert hann færari um ár gaf hann þes^ ^ ráð væri
það en aðra Mýramenn, að segja iy).n. ^ -^ ;lð safnað væri
r.jeft og hlutdrægnislaust frá póli-:s0iýrslum um innflutning mánaðar
tísknm fundum. i<rn svo næ„t væri ag r.-, yfirlit
,yfir hann jöfnum böndulm við
útflutninginn.
TJm þetta se<fir í Hagtíðindnm:
..Til þess að geta "jafnóðum
. , . .„„ . 'fengið yfirlit yfir verðmæti inn-
Álit mmm hluta milliþinga- nntTíingsins - hverjum niHlluði og
nefndar um bankamál. j.oorið þ.)ð sa.man við verðmæti
Svo sem Eyr hefir verið frá útflutningsins, hefir stjórnaríáð-
skýrt hjer í blaðinu, klofnaði ið skipað svó fyrir. að allar inn-
tkjimálanefndin þannig, ið fiutningsskýrslur hvers mánaðar
edikt Sveinsson forseti s'karst ' skuli. að því er frekast verður við
Ríkisbanki Islands.
Bem
i
Gin- og klauf aveikin í
Danmörku er í rjemm.
eimi nr leik. Hjer í lilaðinn bef-jkoínið, innheimtar í yania mán-
ir einnig verið skýrt frá nefndar-jnði og vera komnav ii skrifstofu
áliti meiri hlutana og birt sam-jlögreglustjóra 5. dag næsta mán-
tal við Svein Björnsson, form., aðar á eftir. Eiga lögreglustjór-
wefndarinnar um álit meiri hlut- arnir síðan að annast um, að
ans og það st»jn á milli bar. verðupphæðir skýrslnanna sjeu
\ú hefir líenedikt Sveinssonlatiðar saman og ttlkynna ,st,>órn-
gefið út álit sitt á málinu, og!arráðinu heildarupphæðina fyrir
er hann hefir rakið Ummæli i umdæmi sitt tneð s'nnskeyti, ei^-i
Wíðnstu mánuðina hefir gin- og
klaufaveikin verið þar í rjenun.
Er veikin nú aðeins á S.iálandi,
Lálandi og Árésaamti á. J6t,-
landi. Er talið víst, að hægt muni
að sporna við útbreiðslu veikinn-
ar úr því sem nú er, og gera
hana landræka á næstunni.
hintiM íitlendu sjerfræðingá og
bankamanna, er álits var leitað
hjá, gerir liann að tillögn sinni,
..að AlþinR'i setji nú lög um stofn-
uii sjerstakraf snðlastofnunar, er
heiti Ríkisbanki íslands, og verði
í tveimur deildum undir einni
stjórn: seðlabanki og ríkisveð-
banki, er nefnist veðlánadeikl
rfkisbankans".
síðar eii 8. dag ntanaðarins og
afgreiða jafnframt skýrslumar
sem póstsendingu til hagstofunn-
ar. Skýrsluröar úr Reykjavík
skuln þá o<>' afbentar hagstofUnni
op leggur hún þa>r saman.
Samkvæmt símskeytum líig-
reghtstjóranna og afhentum
skýrsíuœ úr Reykjavík he,fir verð
mætj innfluttu vörunnar í jan-
Telur hann að með því sjeu úarmánuðiþ. á. numið alls2512397
tVær flugur slegnar í einu hi»gg>: kr., þar \ af til Reykjavílcur
tið stofna sjerstakan seðlabait'ka ¦ 1438319 kr. eða franrandir þrjá