Ísafold - 18.03.1926, Síða 2

2
ÍSA FOLD
alhliða umbætur, þnrfa einhvers-
staðar að hyrja, þar sem mestar
líknr eru til mikilla framfara. Prá ]
landbánaðarhjeruðunum austau
fjaMs eiga framfarirnar að breið-
ast út um aðrar sveitir.
Þegar sjerfræðingarnir liafa
kveðið upp sinn dóm um það,
hvernig samgöngubótunum ,,aust-
ur yfir fjall“ eigi að haga, kem-
ur málið til Ikasta þings og stjórn
ar. Þá kemur til athugunar hvort
fjárhagur ríkissjóðs leyfi að braut
in verði lögð.
En þegar við erum þess megn-
ugir að leggja þennan járnbraut-
arspotta frá Rvík austur að 01-
fusá fyrir 6—8 milj. kr., þá ættu
allir vinir og velunnarar- ísl. land-
búnaðar að greiða því atkvæði
sitt.
•Járnbrautarmálið er ekkert
breppapólitíkur-mál, það er vel-
ferðarmál og eitt hið mesta fram-
faramál hins ísl. landbúnaðar.
99
Þriggja laufa arfi
FlöskunRði úr flæðarmáli.
tt
Peiinsami Eerúpu.
Stærsta velferðar- og metn-
aðarmál þjóðanna.
Hagfræðingurinn danski, Carl
Thalbitzer ritstjóri, skrifar ný-
lega grein í „Berl. Tidende‘% um
peningamálin í Evrópu. Lýsir
hann hinum stórkostlegu bylt-
ingum, sem urðu á peningamálnm
þjóðanna um og eftir ófriðarárin.
í Evrópu eru nú 25 ríki, þegar 'peningunum í fullu verðgiMi;
Rússland og Tyrkland eru talin|þeir hafa fall'ið um nál. 30%.
með. Af þesjram 25 ríkjum eru) Sjerstöðu hafa þrjú rfki; ftalía,
það aðeins 12 ríki, eða nærri,Belgía og Prakkland. Enn er það
Drengur smár í dagsetrinu
deplar að siðalögmálinu,
handlæginn við hálann vinu
háls — á bryta fundi.
Sá hefir lengi samvinnunni
sungið lof með vipru-munni,
öslað vöðla á gljúpum grunni,
gripið í skott á hundi.
Lítilmenska lengi þar við undi.
Annar hefir um frónið flogið,
framalausar götur smogið,
magra fóstru sína sogið,
sem af þreytu stundi.
Leitis-fræðum haldið hefur
liátt á lofti, gáttaþefur.
Þessi Lo'ki, rakki refur,
rætinn vera mundí.
Lubbamenska lengi sjer þar undi.
Varð ’inn þriðji verrfeðrungur,
vasaðist um söguiklungur;
ha.la naðurs, höggormstungur
heitast elska mundi.
Sanga grauta selda hefur
sá ’inn græni ropa-nefur.
Ólánsfótur aurspor grefur
inní helgum lundi.
Ut er þeim, sem eyðir
Vigfús gestgjafi Og vekja af svefni aðra einkarnýta
í Borgarnesi kom fyrir skömmu þjóðarstofnun, ríkisveðbank-
inn í skrifstofu ..Morgunblaðsins" ann. er lög voru sett um á Al-
með greinarstiif, sem hann hafði þi^gi 1921, en sem enn hafa ekki
skrifað, og óskaöi eftir, að hann komið til framkvæmda þrátt fyrir
yrði birtur í Morgunblaðinu. Ivall- afarbrýna nauðsyn.
Með þessum
Sv. að komið
samrækilegum
stofnunum, og það með litlu meiri
stjórnarkostnaði, en hvor um sig
Síðar í álitinu seg-
nði hann greinina „leiðrjettingu"
á frásögn Morgunblaðsins af þing-
hætti telur Ben.
je á laggir tveim
og nauðsynleguxn
málafundunum í Mýrasýslu. Var
greinin í 11 töluliðum, og þar fnll-
yrt, að 11 misságnir hefðu veriS í
frásögn Morgunblaðsins af fnndftm mvndi kosta.
þessum. *r KV0 '■
öréin þessi birtist í Tímanum "'Vg trúi því laust, að Alþingi
síðast, með undirskriftinni Mýra- Vta lengur reka á reiðanum
skipnn þá, er það hefir sjálft
íögtekið, um fasteignalán í land-
imi, nje heldur skipulag á seðla-
föðurpundi.
Ego.
helmingur, sem hafa fengið verð-
fasta peninga. Verð peninga hinna
lúkjanna er enn í lausu lófti;
m alstaðar er háður þungur róð-
ur að ákveðnu marki, því að fjár-
hagsleg velferð ríkjanna er í
veði.
Pjögur rfki hafa náð markinu
að fullu, hafa komið peningum
sínum x það verð, sem þeir höfðu
fyrir ófriðinn. Eru það England,
Svíþjóð, Holland og Sviss. Dan-
mörk stendur nálægt markinu,
þar sem danska krónan er nú
um 97% af sínu fyrra verðgildi.
Nokkuð fjær markinu er ísland
Smásöluverðið
í Reykjavík.
hefir lækkað um 12J/2% síðan
í janúar í fyrra, og um
42% síðan í okt. 1920.
mjög í óvissu hver endalok verða
á peningamálum þessara ríkja. ■—
Síðan ítalir og B,-Igir náðu samn- Nýútkomin Hagtíðindi skýra
ingunum við Ameríkumenn, nm frá, smásöluverðinu í Rvík í febr.
stríðsskuldirnar, hafa peningar síðastl. Tek.nr Hagstofan saman
þessara ríkja veríð nokkurn veg- verfi 4 57 vömteg. og t-ekur með-
inn verðfastir, og líklegt þykir adtal. (Flest matvörur). Er verð-
að þeir verði endanlega fastir áð- jg 265 að meðaltali, miðað við
ur en langt um líður. Öðru máli 100 f júlímánuði 1914,, 271 í jau.
gegnir um Prakka. Þeirra pen- 0g desbr s.l., 273 í nóv., 279 í okt.,
ángamál virðast mjög í óvissu 303 í jan. í fyrra og 460 í okt.
ennþá. Enn meiri óvissa er þó 1920, þegar verðið komst bæst.
nm peningamál margra annara JXofir verðið samkvæmt því lækk-
smærri ríkja í Evrópn. Stafar það um 2% síðan í jan. og des.,* 1
mest af því, að öll stjóramál þewr_um 3% síðan í nóv., um 5% síð-
ara ríkja em mjög í óvissu. fau j Qkt„ um 12V2% síðari í jan.
Ekkert verður sagt að svojí fyjra og um 42o/o sígan { oirt
sýsluhúi, og með þeim ummælum,
að jeg hefði neitað því, að taka
grein þessa xxpp í MorgUnblaðið.
Þó því sje fjarri. að eyðandi sje
mörgum orðum við Yigfús. þá vil
jeg geta þess, að gestgjafinn
fer vísvitandi með ósannindi, er
hann segir, að grein hans hafi ver-
ið neitað. Það, sem okkur fór í
milli, var í fám orðnm þetta:
Jeg sagði Vigfúsi hreinskilnis-
lega, að jeg hefði enga ástæðu til
að trúa, honum hetnr en þeim, er
fluttu Morgunblaðinu umgetnar
fnndarfrjettir. Á hinn bóginn væri
Mbl. engin þægð í óáreiðaníegum
frjettaburði, um hvað sem væri. og
væri því eðlilegast, að jeg tæki mál-
ið til athugnnar; fengi grein Vig-
fúsar til hliðsjónar, símaði upp í
Mýrasýslu og fregnaði þar, hvað
rjettast væri í þeim atriðnm. sein
á milli bæri.
En þá kom það á daginn, að
Vigfúsi var engin þægð í því, að
málið yrði athugað, heldur kaus
hann að birta grein sína í Tímán-
um, með þeim ummælum, að henni
hefði verið neitað von rúm í Morg-
unblaðinu — enda þótt þau um-í -------------------
mæli væru hrein ósannindi. Og, ,
fyrst Vigfús ljet það hjá líða, að Innfíutningur til landsins í
setja nafn sitt við greinina í Tíin- j
anum, staðfestir hann með því j
þann grun minn, að hans 11 „ieið-:
rjettingar" sjeu ekki sem áreiðan- j ______
legastar, enda einkennilegt, ef hinj j yfjriifSgrejn fjármálai-áðherra
innilega samhúð hans við Ilriflu-^ ; blaðinu um síðastliðið ný-
mann hefðu gert hann færari um gaf hann þess> að ráð væri
það en aðra Mýramenn, að segja fyrir þvj gert, að safnað væri
rjet.t og hlutdrægnislaust fvá póli- sij;ýrslum um innflutning mánaðar
útgáfuuni, sem æ verður meiri
þörf að ákveða. Tel jeg hjer vís-
að á hesta og auðveldasta leið
út úr þeixn refilstigum, er farnir
hafa verið á tmdanförnum árum,
en enn ýirðasfc liggja fyrir, ef
ekki verðrir þessa leið farið."
Álitinu fylgir frv. til laga um
ríkisbanka fslands, allmikill bálk-
nr í 30 greinum. Er þar lagt til
grundvallar frv. það, sem stjr.
flntti á síðasta þingi, en þó með
þeim „breytingum er nauðsynlegar
voru, vegna þess sem á milli bar."
ÁHti sínu lýkur Ben. Sv. með
þessnni orðmn : „Annars hefi jeg
viljað hafa frumvarpið sem
ákveðnast í höfuðatriðum, en að
öðrn leyti sem einfaldast, og
hlanda sem fæstu í, er sundur-
þykkjn gæti valdið. Hefir mjer
þótt það mestu skifta, að binda
mætti hagkvæman enda, á hæði
þessi stórmál, seðlaútgáfuna og
framkvæmd ríkisveðhan'kans, ■ -jú
á þessu þingi.“
janúar s.l.
nam 2y2 milj. kr.,
útfl. 3y2 milj. kr.
tískum fundum.
V. St.
Ríkisbanki íslands.
og Noregur, en bæði eru, að því
er sjeð verður, á leið til marksins. | komnu um það, hvort myntsam- 1920, en er 165% hærra heldur en
Á Spáni er róðurinn þyngri.
Hjá öllum öðrurn ríkjum Ev-
rópu eru peningarnir sVo fallnir
•S verði, áð lítt hugsandi er, að
þeir nái nokkurntíma sínu fyrra
verðgildi.
Þessi mynd af ástandinu sýnir
betur en no'kkuð annað þá feikna
byltingu, sem heimsófriðurinn hef-
ír gert á peningamálum þjóðanna.
Af 25 ríkjum verða það líklega
aðeins 7 ríki, sem geta staðið í
skilum. Aðeius 7 ríki geta greitt
skuldbindingar sínar; hin öll
verða að gefast upp. Og svo herfi-
lega hefir farið fyrir sumum ríkj-
unum, að þau hafa orðið að yfir-
gefa peninga sína, eftir að þeir
voru orðnir verðlausir með öllu;
þessi ríki eru: Rússland, Þýska-
fand, Austurríki og Ungverjaland.
8 ríki hafa með lögum tekið upp
algerlega nýja mynt; þau ern
Pinnland, Letland, .Lithau, Pól-
land, pýskaland, Austurríki, TJng-
verjaland og Rússland. Pólland
hefir þó ekki getað haldið nýju
|bönd milli fleiri eða færri ríkja fyrir stríðið. Vísitalan er nú svip-
i Evrópu, í líkingu v7ð þau, er
giltu fyrir ófriðinn, geti risið
upp aftur. Þar sta-nda senniiega
Norðurlönd næst. En ómet.anlega
þýðingu getur slikt samband haft
fyrir rfkin.
Þegar litið er yfir peníngamál-
in í Evrópu eins og þan eru nú,
þá feikna óreiðu og óvissn, sem
þar er ríkjandi, þá er augljóst,
að ríkin, sem bera gæfu >til að
koma peningnm sínum í sitt
fyrra verðgildi, þau fá sjerstöðu
í heiminnm. Þau hafa reist sjer
minnisvarða, sem standa mun ald-
ur og æfi. Sá dagur, sem þvi tak-
marki nær, verður minnisstæðnr
og merkasti dagur í sögu ríkj-
anna.
Hvenær ná íslendingar tak-
mar'kinu?
uð eins og hún var í okt. 1917.
Álit minni hluta milli]3inga
nefndar um bankamál.
Svo sem fyr hefir verið
í
lega, svo hægt væri að fá yfirlit
yfir hann jöfnum höndulm við
útflutninginn.
Um þetta segir í Hagtíðindum:
..Til þess að geta jafnóðum
'fengið yfirlit yfir verðmæti inn-
(flutningsins í hverjum mánuði og
borið það saman við verðmæti
frá útflutníngsins, hefir stjórnarráð-
Við þennan reikning er það að s]-ýrt hjer í blaðinu, klofnaði ið skipað svo fyrir, að allar inn-
athuga, að tekið hefir verið með- bankamálanefndin þannig, að flntningsskýrslur hvers mánaðar
altal af verðhækkun allra var- Henedikt Sveinsson forseti s'karst.'skuli. að því er frekast verður við
anna, an þess að gerður sje nokk- eum nr leik. Hjer í blaðinn l>ef-;komið. innheimtar í
ur greinarmunur á þeim eftir því, jr einníg verið skýrt frá nefndar-j uðj og vera komnar
s;ima man-
á skrifstofu
hvort þær eru mikið notaðar
lítíð.
eða
Gin- og klaufaveikin í
Danmörku er i rjenun.
áliti meiri hlutans og birt sam- j lögreglnstjóra 5. dag næsta mán-
t.al við Svein Björnsson, form., aðar á eftir. Eiga lögreglustjór-
nefndarinnar um álit meiri hlnt-!amir síðan að annast um, að
ans <>g það sem á inilli bar. } verðupphæSir skýrslnanna sjeu
I Nú liefir Benedikt Sveinsson Jagðar saman og tilkynna stjórn-
gefið út, álit sitt á málinu, og'arráðinu heildarupphæðina fyrír
Síðustu mánuðina hefir gin- og
klaufaveikin verið þar í rjenun.
Er veikin nú aðeins á Sjálandi,
Tiálandi og Árésaamti á Jót,-
landi. Er talið víst, að hægt muni
að spoma við útbreiðslu veikinn-
ar úr þv! sem uú er, og gera
hana landræka á næstunni.
er hann hefir rakið ummæli
hinna útleudu sjerfræðinga og
bankamanna, er álits var leitað
hjá, gerir hann að tillögu sinni,
,.að Alþingi setji núlög um stofn-
mi sjerstakrar seðlastofnunar, er
heiti Ríkisbanki Islands, og verði
deildum undir einni
og ríkisveð-
banki, er nefnist veðlánadeikl
ríkisbankans“.
i tveimur
stjórn: seðlabanki
umdæmi sitt með sívnskeyti, eigi
síðar en 8. dag máuaðarins og
afgreiða jafnframt skýrslurnar
spm póstsendingu til bagstofunn-
ar. Skýrslurnar úr Reykjavik
skulu þá og 'afhentar hagstoftmni
og leggur hún þær saman.
Samkvæmt símskevfum lög-
reglnstjóranna og afhentum
skýrslum úr Reykjavík hefir verð
mæti innfluttu vörunnar í jan-
I Telur hann að með því sjeu narménuði þ. á. numið alls 2512397
tvær flugur slegnar í einu höggi: kr., þar 1 af til Reykjavíkur
að stofna sjerstakan seðlabanba■ 1438319 kr. eða framundir þrjá