Ísafold - 12.12.1926, Blaðsíða 2

ÍSAFOLD
Stórbruni ðjtokkseyri.
MIÐBIK BÆJARINS BRENNUR TIL KALDRA KOLA.
TJÓN GÍFURLEGT.
Á fimtudagskv. kom upp eldur í
hinu svonefnda Ingólfshúsi á
Stokkseyri, sem kent er vi£ h.f'.
Ingólfur, er þar hafði bækist'ið
•sína áður. Það hús hefír nú staðið
í eyði uon tveggja ára skeið, en nú
átti að rísa þar upp ný verslun.
Hafði Ingólfur Bjarnason, Jens-
sonar læknis, tekið þar búð á
leigu. Var hann og annar maður
að taka þar upp vönir á fimtudag,
höfðu kveikt eld í ofni og haft
hjá sjer ljós, en ekki er kunnugt
hvenær þeir fóru úr búðlnni um
kvöldið-
Þetta sama kvökl var leikið á
Eyrarbakka og var leiknum iokið
kl. 10. Var þar margt fóik af
Stokkseyri og fór það heim í bif-
reiðum. Vaxð það eigi vart við
neitt óvenjulegt er heim kom. En
kl. 10y2 varð eldsins vart og log-
aði þá upp úr þakinu á Ingólfs-
húsi. Var þá þegar þeyttur brunft-
lúður og komu allir karlnienn á
Stokkseyri á vettvang með slökkvi
dælur og einnig kom slökkvi-
liðið frá Eyrarbakka með sínar
dælur. En þá var eldhafið orðið
svo mikið að eigi voru tiltök að
slökkva, var því aðeins reynt að
ver.ja þauhásin, er hættast vom
stödd og eigi hafði kviknað í, e)i
það var heyhlaða, sem Biami
Grímsson á, hús Magnúsar kaup-
Tnan'n«, StBfanssonar ocf símastöðv-
ai'husið. Pao tOJCSD Og ,tu iwj..
þessi hús, en hefði kviknað í ein-
hverju þeirra, hefði að minsta
kosti brunnið sex hús að auki.
HÚSIN, SEM BRUNNU.
Þegar Eyrbekkmgar komu út á
Stokkseyri, var Ingólfshúsið eitt
eldhaf, svo og Zöllnershiis, gríð-
arstórt pakkhús, sem Tngólfur átti
áður, versTunarbúð Asgcir.s Ei"
ríkssonar, íhúðarhúsið Vannidalur,
heyhlaða, nær full af heyi, sem
Jón Jónasson hreppstjóri átti, ís-
húsið, eign Jóns Sturiaugssonar
og svo nokkrir skúrar, þar sem
geymd voru veiðarfæri, útbúnað-
ur báta o. fl. Var bálið svo :.f-
skaplega mikið, og hitinn svo óþol
audi, 'að menn þoldu varla nærri
að koma, en leituðu afdreps hvar
sem var til þess að komast a'ð
þeim húsuim, sem hættast vorú
stödd. Tókst að koma scgldúkum
á heyhlöðu Bjarna Grímssonar og
mcð því að drola stöðugt vatni á
hana, tókst að verjá hana. þóit
vindur stæði þangað beint af cld-
hafinu. A var snðvestan storrour,
011 það h.jálpaði, að nóg vatn var
til beggja handa við briinasvæðið.
Loks tókst að stöðva eldinn kl.
éVz um nóttina. —- Að vísu voru
þá bruuariistirnar eitt glóðarhaf
og eldur var í þeim fram til híi-
degis á föstudag.
TJÓNIÐ.
Margir menn hafa orðið fýrir
afarmiklu tjóni vegna. e.ldsvoða
þessa, cn að svo stöddu vcrður
voru öll vátrygð, en það, scm í
þeim var, mun hafa verið lítiö
trygt. eða alls eigi. Asgeir kaupm.
Eiríksson hafði vörur sínar vá'
trygða'r fyrir 6 þús- kr., en þær
voru að iminsta kosti 20 þús. kf.
virði. Að vísu bjargaðist mikið
af þeim, en það var alt stórskemt.
Svo er og mn vörur Magnúsar
Gunnarssonar. I'eisn var rutt út
og tvístrað hingað og þangað, ut
í kirkjugarð og mu allar trissur.
lííðuj- hann þv> líka mikið tjón,
þótt eigi brynni hjá honum. Auk
þeirra. bíða mikið tjón þeir Sig-
, urður Hciðdal og Böðvar Tómas-
son, Jón Sturlaugsson og Jóu
Jónasson. Heiðdal og Böðvar
j mistu öll vciðarfæri 3 mótorbáta,
| segl þeirra og antian útbúnað oir
j margt f le.ira. Jón Sturbaugsson
I misti alt sem í íshúsinu var af
: beitusíld otí kjöti. Var húsið alveg
| fult. J(Sn Jónasson misti nier f nl.'a
hlöðu af heyi. I'á mistust og
l veiðarfœri og útbúnaður tveggja
I annara. vjelbáta. (annar þeirra.
hcitir „Hcppinn"). Mun þetta
hafa verið líít eða cigi vátrygt
og cr talJð að tjónið muni nema
6000 krónurii á hvern bát, .10
minstá kosti.
Húsið, scm Ásgeir Eiríkssou
vcrslaði í, var vátrygt k 9 ]>ús.
krónur. Hafði Sparisjóður Eyrar-
bakka sclt það fyrir nokkrum
dögum Sigurstcini Steinþórssyni
fyrir 2500 krónur.
Vörur þa?r e>' nýfluttar voru í
Tngólfsbúð voru vátrygðar fyrir
70 þús. kr.: höfðu vörurnar ver-
ið fluttar austur á tveim bílum.
Ingólfshúsið, ásaant Zöllnei-shúsi
var tvílyft með risi, um 40 álnir
á. lengd og 15 álnir á breidd. "\rar
það í fyrstu bygt af Grími Gísía"
syni í Óseyrarncsi- Zöllnershúsið
kcyptu þeir Bóðvar og Heiðdal
álnir, tvílyft. með lofti og kjali"
ar;>. rei.si af' ('opland og Berrie
fyrir rúmum 20 ámm. Var það
afar vandað hús, á neðstu hæð
voru trjen 9x9, á annari hœð 6xf>
<>!>; efst +x5 þuml. digur. Var það
„óinnrjettað", en Ingolfshúsið var
„innrjettað" fyrir búðir, skrif-
stf>í'ur, íbúð og vörugeymslu.
ÚTGERD STOKKSEYMNGA
í VOÐA.
I>að er eigi að ems, að Stokks-
eyringar hafi beðið stórtjón bein-
línis af cldsvoða ]iessum; hið
óbeina, tjón cr líklega engu miiur.;,
því að útgerð þeirra á vetra.rver-
tíð er í voða.
Al' 10 vjclhá.tum, scm á StokkS"
cyri cru, hafa 5 mist a'Han sinn
útbii.nað. l'r því niá cf til vill
baeta. En hitt er verra, að í í-
húsinu i'órst 811 sú beita, er út-
gerðin hafði treyst á. Og sagt er,
að allmikið af salti hafi verið í
kjallaranum undi'r pakkhúsinu
stóra.
SJÓNARVOTTUR SEGIR FRÁ.
ísafold hafði mesta dag tal
af jna.nni. sem var við brunanu
á Stokkseyri. Honum sagðist svo
f rá:
— Klukkan hefir vcrið rúmlega
11, cr við Eyrbekkingar komum
til Stokkscyrar. Var ]>á kominn
eldur í öll húsin, sem brunnu, og
511 munu þau hftfa verið al«lda
fyrir klukkan 12. Þá voru mörg
hris í lnettu, þar á .meðal síma,-
stöðin. Símaþrœðir voru iill'r
höggnir sundur, því að aðalleiðsl-
an lá vfir lu'unasvæðið. Voru á
því margir simastaurai- og fuðr-
uðu þcir upp cins og eldspýtuc.
Sfi jeg þrjá, sem stóðu eins og
mjóar eldsúlur upp ur jörðinni og
teygðust cldtungurnar hátt Upp
»f hoVm. Var bf,fi (.inHi-i;nr>< -~
s.ión.
Uti á Eyrarbakka var eins ljoKt
Of> um hábjartan dag og þegar
við fórum fraii! hjá spítalanum
(sem enginn spítali er), þá var
e.ins og þar v«ri Ijóe S hverjtun'
glugga. Eru ]>ó um 5 kílómetrar
þaðan til Stokkscyrar. Og ,svo var
eldhafið mikið. þegar hæst stóð,
að í Sandvíknnnm var glóbjart
og lesljóst mun hafa verið alla
leiC norður undir Ingólfsfjall. —
Hitinn \vir óþolandi og nóg var
að gera, en ]>ó gat maður ekki
a.nnað en undra.st hina tignarlegu
sjón og dáðst að henni, þar se.m
hið mikla. bál teygði logatungur
sínar hátt til himins. Og seint
muu jeg gleyma ]>ví, þá er þakið
af pakkhúsinn fjcll ofan í eldinn
og cimyrju. Var ,þá, senn bryt-
ist þar upp eldgos mikið, en
neistaflugið var sem glóandi
stjörnuhjálmur yfir þorpinu.
KOSNINGARNAR
í DANMÖRKU.
Éins og kunnugt er fóru fram
kosningar í Danmörku 2. þ. tú.
Urðu úrslitin þessi;
áður: nfi:
Jafnaðarmenn 55 53
Gepbótamenn 20 16
\ mstrimenn 44 46
H.vgriancnn 28 30
Slesvíkurfl 1 1
..B,ctsparti" (nýr fl.) 0 2
Ófrjett cr enn frá Færeyjum.
Samkvæmt þessum úrslitum
hefir stjórnarflokkurinn (jafnað-
armenn) tapað 2 sjctum og stuði:-
ingsflokkur stjómarinnar (Ger-
bótamenn) tapað 4 sætum, eða
^amtals 6 sætum og er jafnaðar-
jnamrastjórnin þar með orðin í
mtení hluta í Ríkisþinginu. Vinstri
flokkurinn og ha'gnn-flokkurinn
Bánaðarathugaiiiir.
tslenskir bænálur gera altof lít-
15 að því, að skrifa niður hjá sjer
ýms atriði viðvíkjandi búrekstri
sínum. Þott ekki sje um fullkomna
Ef að bændur alment hefðu gert
þetta í nokkur ár, myndum rið
nú ekki flytja inn eina einustu
kartöflu, því þá hef'ðu brendur
búreikninga að ræða, geta þannig sjeð, að þoir gátu, flestir a. m. k,
lagaðai- athuganir verið til mik-
illar leiðbeiningar um það, hyern-
ig buskapui-inn, á hver.ium stað,
b'orgi sig best. En, því er nú ver,
bændur vita alment ekki hót um
hvernig hinar einstöku greinar bús
þeirra bera sig, eða í ha^sta lagi
hafa einhvern grun um það.
Jeg hefi aldrei orðið }>essa eius
greinilega var og í sumar, á ferð-
um mínum, um Húnavatnssýslu,
sem trúnaðarmaður Búnaðarfjei.
fslands. Þetta kom sjerstaklega í
Hlós vegna þess að jeg var — að
gamni minu — að safna margs-
ræktað þær s.jálfir, mikiu ódýrara
hcklnr en þeir kaupa erlendar
kartöflur. í stað þess flytjnm við
nú inn h- u. b. Y2 þeirra kariafla,
er við neytum, og liorgum fyrir
þær 2—3-falt hærra vcrð en fram-
leiðsluverð ]>eirra mun vera hjer
á ];mdi.
Annað dæmi má nefna: fram"
leiðsluverð á mó. Eins og taflan
hjer á eftir bcr með sjer, er mó
brent á 73% og kolum brent á
44% af þeim bæjum er taflan nær
yfir. — Enginn, sem jeg spurði,
kónar búnaðarath. og spurði 'því ?at frætt mi> ura það, hvað kost-
margs.
Þegar spurningai-nar hljóðuðu
upp á, fiárhagsleg atriði var svar-
ið vanalega: jeg yeit það ekki.
I»annig var það t. d- um fram-
leiðsluverð £ garöávöxtum. Aðeins
2 eða 3 þsendnr liöfðu g-ert sjer
feokkra grein fyrir því, hvað það
komtaði þá að framleiða 1 tunnu
af kartöflum; og frá aðeins ein-
sm fjekk jeg sundurliðaðan reikn-
i«^. — Þetta er þó nokkuð, sem
þætvdur án verulegrar fyrirfiafii"
ar gætu fengið að vita, með því
aS halda reikninga yfir þá vinnu,
útSteði og áburð, er í garðana fe^.
áði að framleiða hvern mólu'st.
Þatta er þó ckki svo lítið fjár-
hagslegt atriði, þegar lun það er
að ræða, hvort betur borgi sig að
taka upp taó cða kaupa kol til
eldsncytis-
í þessu sambandi mœtti einnig
minuast á þriðju oíí' algengustu
eldne.ytistegundina, taðið, sem
meira og niiiina cr notað til
brenslu á 96% af þeim bæjum,
sem taflan nær yfir. A hvern hátt
bóndinn geti haft mest upp úr
þessari afurð sauðfjársins cr, eft"
ir því, sem rajer er kunnugt, cnn
þá óleyst spurning. Hjer gctur
Kolum cr brent á........................ 44% af bæjum
Mó er brent á. .......................... 73.-------- —
Taði er brent á.......................... 96— — —
Tað borið á á .......................... 82-------- —
Haughús úr steini á .................... 9--------
Áburðarhirðing „slæm,!' og „afaiv.læm" á .. 79—— —
Safngryfjur fyrir bæi á................. 40-------- —
Tilbúinn áburður reyndur á .............. 14------- —
Kartöflur ræktaðar á.................... 52-------- —
Rófur ræktaðar á....................... 46------- —
Sáðsljetta notuð á ...................... 13— — —
Fiagsljetta (sjálfgræðsla) notuð á......... 52-------- —
T>aksljetta notuð á ...................... 96— — —
Kemir l'innnast á ...................... 93— — —
Plógar finnast á ........................ 30— — —
Herfi finnast á .......................... 50^-------- —
Valtarar finnast íi....................... 6-------- —
Sláttuvjelar finnast á .................... 18-------- —
Rakstrarvjelar finnast á .................. 2------- —
Taði er brent undan h, u. b. -'r, hluta sauðfjár.
scm sje verið um tvær leiðir &3
ræða.
Onnur er sú, að breiuia sauða-
taðinu ög kaupa tilbúinn áburð.
Hin er sú, að bera alt sauðatað
á, og nota. ¦ mó eða kol til elds'
neytis.
Hjer cr spurning, sem tilrauna-
starfsemi landsins hlýtur að taka
til meðferðar, og það sem fyrst.
Bændur gera of lítið að því, að
skýra opinberlega frá reynslu
sinni og búska parat.hu gunum í
smáu sem stóru. „Mpargt smáft,
gerir eitt stórt."
In"> jeg nú þegar birti meðfylgj-
andi búnaðarathuganir, þá er það
ckkí vegna þess, að jeg telji þær
nægilega fullkomnar .eða víðtæk-
ar til þess, að geta gilt fyrir a.Ila
sýsluna. Fyrst og fremst ferðað-
•st jeg alls ekki um einn hrepp-
inn — Staðarhrepp — og í hinum
hrcppum sýslunnar ná athuganir
þessar yfir aðein.s 135 bæi eða ¦%
þciri'a bæja, sem eru á því
sva-ði. — Ef allir bæir sýslunnar
hefðn verið með, muudi útkom"
an líklega hafa orðið nokkuð lak-
ari. Jeg birti þetta fyrst og fremst
til þess, að vekja athygli bænd'
anna á þessu málefni og svo einn-
ig trúnaðarmanna- Búnaðarfjelags
fslands, því engir isíanda eins vel
áð vígi mcð að safna svona lög-
uðnm upplýsingum og þeir; og
þær cfu þó óneitanlega fróðlegar
Og gcfa góðar upplýsingar um
búnaðará stand ið.
Meðaltal þessara 1^5 athugana
s.jcst á meðfylgjandt tölum, sem er
tala bæja af hundraðL
Þessar tölur tala. svo skýrt, að
jeg sje ekki ástæðn til þe.ss að
fjölyrða um þær að sinni, enda
getur hver og einn með nægum
vilja lesið út úr ]>eim meira held"
ur en gæti staðið í heilli blaða-
grein.
Torfalæk 9. tóv 1926.
Guðm. Jónsson-
NÝÚTKOMIN BÓK.
B-TAIÍ XI I'OIiSTETNSSON:
Sálmasöugsbók.
f'essi bók er uú nýlega útkoinin
í 2. ótgfkfn á kostnað Bagnars Öl"
afssoriar. Fyfsta útgáfa kom út
árið 1903. í þessari nýju útgáfu
cr einnig innifalinn Sálmalaga
viðbætirinn, er sjera Bjarni gaf
út 1912 og loks Hátíða»öng\"ar
hans er komn i'it ái-i'ð 1899.
Eins og höfundur segir í for-
luál.iimm, ci'u breytingar miög litl"
ar í þessai'i útgáfn aðrar en þ;er,
að 11 lög haf'a vcrið nnniin burtu,
og þar tif vamfanlega valin þau
sero minst hafa verið sungin og