Ísafold - 12.12.1926, Side 2

ÍSAFOLD
Stðröruni ð Stokkseyri.
MIÐBIK BÆJARINS BRENNUR TIL KALDRA KOLA.
TJÓN GÍFURLEGT.
Á fimtudagskv. kom upp eldui’ í
hinu svonefnda Ingólfshúsi ó
Stokkseyri, sem kent er vió h.f-
Ingólfur, er þar hafði bækist'ið
•sína áður. í>að hús hefir níí staðið
í eyði u;iu tveggja ára skeið, en nú
átti að rísa þar upp ný verslun.
Hafði Ingólfur Bjarnason, .fens-
sonar læknis, tekið þar búð á
leigu. Yar hann og annar maður
að taka þar upp vöror á fimtudag,
höfðn kveikt eld í ofni og haft;
hjá sjer Ijós, en eklci er kunnugt
hvenær þeir fóru úr búðinni um
kvöldið-
Þetta sama kvöld var leíkið á
Eyrarbakka og var leiknum iokið
kl. 10. Yar þar margt fóik af
Btokkseyri og fór það heiin í bif-
reiðum- Varð það eigi vart við
neitt óvenjnlegt. er heim kom. En
kl. IOV2 varð eldsins vart og log'
aði þá upp úr þakinu á Ingólfs-
húsi. Var þá þegar þeyttur bruns-
lúður og komu ailir karimenn á
Sfcokkseyri á vettvang með slökkvi
dælur og einnig kom slökkvi-
liðið frá, Eyrarbakka með sínar
dælur. En þá var eldhafið orðið
svo mikið að eigi voru tiltök að
slökkva, var því aðeins reynt að
verja þan húsm, er hættast vom
stödd og eigi hafði kviknað í, e))
það vai' heyhlaða, sem Bjariti
Grímsson á, hús Magnúsar kaup-
manne Stefánssonar og síma-stöðv
arhusið. I’ao toKsi. 1% «0
þessi hús, eu hefði kviknað í em-
hverju þeirra, hefði að minsta
kosti bnmnið sex hiis að auki.
HUSIN. SEM BRUNNU.
Þegar Eyrbekkingar komu iit á
: Stokkseyri, var Ingólfshúsið eitt
eldha.f, svo og Zöllnershús, gríð-
' arstórt pakkhús, sem Tngólfur átti
; áður, verslunarbúð Asgeirs Ei':
I ríkssonar, íbúðarhúsið Yarmidalur,1
, heyhlaða, nær full af hoyi, sem1
jjón Jónasson hreppstjóri átti, ís-J
húsið, eign Jóns Sturíaugssonar
og svo nokkrir skúrar, þar sem
geymd vom veiðarfæri, úthúnað- j
ur báta o. fl. Var bálið svo af*
ska.plega mikið, og hitinn svo óþol.
| andi, að menn þoldu varla nærri j
; að koma, en leituðu afdreps hvar
' sem var til þess að kornast að
þeim húsutm, sem hættast voru
stödd. Tókst að koma segldúkum
á heyhlöðu Bjarna Grímssonar og
mcð því að dæla stöðugt vatni á
haua, tókst að verja hana. þóit
vindur stæði þangað heint af eld-
hafinu. A var suðvestan stormur,
en það hjálpaði, að nóg vatn var
til beggja handa víð bríuiasvæðið.
Loks tókst að stöðva eldmn kl.
mn nóttina. — Að vísu voru
þá brunarústirnar eitt glóðarhaf
1 og eldjir var í þeim fra.ru til há-
degis á föstudag.
TJÓNIÐ.
Margir menn hafa orðið fýrir
afarmiklu tjóni vegna eldsvoða
þessa, en að svo stöddjx verður
1'X) ixu at' tii J - TT.Í
voru Öll vátrygð, en það, sem í
þeim var, mun hafa verið lítio
trygt, eða, alls. eigi- Ásgeir kaupm.
Eii-xksson hafði vörur sínar vá*
t)-ygða*r fyrir 6 þús. kr„ en þær
voru að iininsta kosti 20 þús. kr.
virði. Að vísu bjargaðist milcið
af þeim, en ])að var alt. stórskemt.
Svo er og iun vörur Magnúsar
Gunnarssonar. Þeijn var rutt út
og tvístrað hingað og þangað, út
í kirkjugarð og um allar trissur.
Bíður hann því líka mikið tjón,
þótt eigi brynni hjá honum. Auk
þeirra. bíða mikið tjón þeir Sig-
urður Heiðdal Og Biiðvar Tómas-
son, Jón Sturlaugsson og Jón
Jónasson. Heiðdal og Böðvar
inistu öll veiðarfæri 3 mótorbáta,
segl þeirra og arrnan útbimað og
margt fleira. Jón Sturlaugsson
misti alt sem í íshúsinu var af
beitusíld og kjöti. Var húsið alveg
fult. Jón Jónasson misti nær ful'a
hlöðu af heyi. Þá mistust og
veiðarfæri og útbúnaður tveggja
annara vjelbáta. (annar þeirra.
lieitir ,,IIeppinn“). Mun þetta
hafa verið lítt eða eigi vátrygt
og er talið að tjónið muni nema
6000 krónum á hvern bát, að
minsta kosti.
Tíúsið, sem Ásgeir Eiríksson
verslaði í, var vátrygt á 9 þús.
krónur. Hafði Sparisjóður Eyrar-
hakka selt. það fyrir nokkrum
dögum Sigursteinj Steinþórssyni
fyrír 2Ó00 krónur.
Vörur þœr ei' nýfluttar ,voru í
Tngólfsbúð vom vátrvgðar fyrir
70 þús. lcr,; höfðu vörurnar ver-
ið fluttar austur á tveim bílxim.
Ingólfshxisið, ásaimt Zöllnershúsi
var tvílyft með risi, um 40 álnir
á lengd og 15 álnir 4 hreidd. Yar
])að í fyrstu bygt af Grínii Gísia*
syni í Oseyramesi. Zöllnershúsið
keyptu þeir Böðvar og Heiðdal
■VXOM G4 1r 1
álnir, tvílyft með lofti og kjali*
ara, reist af Copland og Berrie
fyrir riimum 20 ánxm. Yar það
afar vandað hús, á neðstu hæð
voru trjen 9x9, á annari hæð 6x6
og efst 4x5 þuml. digur. Yar það
„óinnrjettað“, en Ingólfshúsið var
„innrjetta.ð“ fyrir búðir, skrif-
stofui*, íliúð og vörugeymslu.
ÚTGERÐ STOKKSEYMNGA
í VOÐA.
Það er eigi að eins, að Stokks-
pyringar hafi beðið stórtjón bein-
línis af eldsvoða þessum; hið
óbeina tjón er líklega engu ininua,
því að útgerð þeirra á vetrarver-
tíð er í voða.
Af 10 vjelbátum, sem á Stokks*
eyri e.ru, hafa 5 mist allan siun
útbúnað. l'r því má ef td viU
bæta. En hitt er verra, að í ís-
húshm fórst öll sxx beita, er út-
gerðin hafði treyst á. Og sagt er,
að allmikið af salti liafi verið í
kjallaranum undir pakkhúsinu
stóra.
SJÓNARVOTTUR SEGIR FRÁ.
ísafold hafði næsta dag íal
af jnann', sem var við brmxann
á Stokkseyri. Honum sagðist svo
frá:
— Klukkau hefir veríð rúmlega
11, er við Eyrbekkingar komuin
t.il Stokkseyrar. Yar ]>á komiim
eldur í öll húsin, sein brunnu, og
öll munu þau hafa verið alelda
fyrir klukkan 12. Þá vpru raörg
hús í liættu, þar á meðal síma*
stöðin. Símaþræðir voru allir
höggnir sundur, því að aðalleiðsl-
an lá yfir brunasvæðið. Voru á
þm niargir síxnastaurar og fuðr-
uðu þeir upp eins og eldspýtur.
Sá jeg þr.já, seui stóðu eins og
rnjóar eldsúlur upp úr jörðinni og
teygðust eldtungurnar hátt upp
nf hoirri. Var ]>eS oinKruriil»-cr
sjón.
Tli á Eyrarbakka var eins Ijóst
og 11x11 hábjartan dag og þegar
við fórum fraiii hjá spítalannm
(sem enginn spítáli er), þá var
eins og þar væri Ijós S hverjtxxxi
glugga. Eru þó um 5 kílómetrar
þaðan til Stokkseyrar. Og ,svo var
eldhafið mikið. þegar hæst stóð,
að í Sandvíkumxm var glóbjart
og lesljóst mun 'hafa verið alla
leið norður undir Ingólfsfjall. —
Hitinn var óþolandi og nóg var
að gera, en þó gat maður ekki
annað en undra.st hina tignarlegu
sjón og dáðst að henni, þar sm
hið mikla bál teygði logatungur
sínar hátt til himins. Og seixxt
mxm jeg gleyma ]xví, þá er þakið
af pakkhúsimx fjell ofan í eldinn
og eiinyrju. Yar þá, seim bryt-
ist þar upp eldgos mikið, en
neist.aflugið var sem glóandi
stjörnuhjálmur yfir þorpinu.
KOSNINGARNAR
í DANMÖRKU.
Eins og kunnugt ©r fóru fram
kosningar í Danmörkn 2. þ. in.
Urðu úrslitin þessi:
áðnr: nú :
Jafnaðarmenn 55 53
Gerbótamenn 20 16
Y instrimenn 44 46
Hægrimenn 28 30
Slesvíkurfl 1 1
,,Retsparti“ (nýr n.) 0 2
Ófrjett er enn frá Færeyjuxn-
Samkvæmt þessum úrslitum
hefir stjórnarflokkurinn (jafnað-
ármenn) tapað 2 sætum og stuðxi-
mgsflokkur stjórnnrinnar (Ger-
bótamenn) tapað 4 sætum, eða
satntnls 6 sætixin og er jafnaðar-
maimastjórnin þar með orðin í
minni hluta x Ríkisþinginu. Yinstri
flokkui-inn og hægri-flokkuriim
Bánaðarathngaiilr.
Ef að bæmlui- alment hefðu ge):t
Kolum er brent á............................ 44% af bæjum
Mó er brent á............................... 73-----------—
Taði er brent á ............................ 96— -— ___
Tað borið á á .............................. 82-----------—
Haughús 'úr. steini á ...................... 9—- — —
Áburðarhirðing „slæm“ og „afarsl:em“ á .. 79----------—
Safngryfjui- fy-rir bæi á ............... 40-----------—
Tilbúinn áburður rej-ndiu' á ............... 14—-----------—
Kartöflur ræktaðar á ..................... 52---------—
Rófur rœktaðar á ........................... 46-----------—
Sáðsljetta notuð á ......................... 13-----------—
Flagsljetta (sjálfgræðsla) notuð á ......... 52------------—
Þaksljetta notuð á ......................... 96— — —
Kcrnn' finnnast á .......................... 93-------—
Plógar finnast á ........................... 30------------—
Herfi finnast á ................*........... 50-------—
VaJtarar finnast á ......................... 6—- — —
Sláttuvjelar finnast á ..................... 18------------—
Rakstrarvjelar finnast á ................... 2— — —
tslenskii’ bændur gera altof lít-
ið að því, að skrifa niður hjá sjer
ýms atriði viðvíkjandi bxxrekstri
sínum. Þótt. ekki sje um fullkomna
húreikninga að ræða, geta þaimig
lagaðai' athuganir verið til milc-
illar leiðbeiningar um það, hvem*
ig búskapurinn, á liverjum stað,
borgi sig best. En, því er nú ver,
bændnr vita alment ekki hót um
b.vemig hinar einstöku greinar bús
þein-a bera sig, eða í h:esta. lagi
hafa einhvem gnin unx það.
Jeg hefi aldrei orðið þessa eius
greinilega var og í sumai', á ferð-
um mínum, um Húnavatnssýslu,
sdm trúnaðarmaður Búnaðarfjel.
tdands. Þetta kom sjerstaklega í
Híós vegna þess að jeg var — að
gamni minu — að safna margs-
konar búnaðarath. og spurði þ>ú
margs.
Þegar spurningarnar hljóðuðu
upp á . f j.árhagsleg atriði var svar*
ið vanalega: jeg veit það ekki.
Þaxmig var það t. d- um fram-
leiðsluverð á gai'ðávöxtum. Aðeins
2 eða 3 bændnr. liöfðu gert sjer
pokkra grein fyi'ir því, hvað það
koBtaði þá að franxleiða 1 tixnnu
af kartöflum; og frá aðeins ein-
nm fjekk jeg suudurliðaðan reikn-
i»g. •— Þetta er þó nokkuð, sem
bamdur án yerulegrar fyrirhafrr
ar gætu fengið að vita, með því
að halda reikninga yfir þá vinnu,
útsæði og áburð, er í garðana feg.
þetta í nokkur ár, myndum \úð
nú ekki flytja inn eina einustu
kartöflu, Jxvx þá hefðu bændur
sjeð, að ])oir gátu, flestir a. xn. k ,
íuektað þær sjúlfir, miklu ódýrara
heldnr en þeir kaupa erlendar
kartöflur. í stað þess flytjum við
nú inn h- u. b. y2 þeirra karíafla,
er við neytunx, og borgum fyrir
þa:r 2—3-falt hærra vei'ð en fram-
leiðsluverð þeirra mun vera hjer
á landi.
xlnnað dæmi má nefna: fram*
leiðslnvei'ð á xnó. Eins og taflan
hjer á eft.ir ber með sjer, er mó
brent á 73% og koluni bi'elxt á
44% af þeim bæjum er taflan nær
yfir. — Enginn, sem jeg spurð',
gat frætt mig um það, bvað kost-
áði að framleiða hvern nióhest.
Þotta er þó ekki svo lítið fjár-
hagslegt atriði, þegar um það er
að ræða, hvort betur borgi sig að
taka upp mó eða kaupa kol til
eldsiiej'tis.
í þessu sambandi mætti einnig
minnast á þriðju og algðngustu
eldneytistegundina, taðið, sem
meira og nxinna er notað til
hrenslu á 96% af þeim bæjum,
sem taflan nær yfir. Á hvern hátt
bóndinn geti haft mest xxpp xir
þessari afurð sauðfjársins er, eft*
ir því, sein mjer er kxxnnugt, enn
þá óleyst spurning. Hjer getur
Taði er brent undan h. u- b.
sern sje verið um tvær leiðir a,5
ræða.
Onnur er sxi, að brenna sauða-
taðinu og kaupa tilbúinn áburð.
Hiu er sú, að bera alt sauðatað
á, og nota • mó eða kol til elds*
neytis.
Hjer er spurning, sem tili'auna-
starfsemi landsins hlýtur að taka
til nieðferðar, og það sem fyrst.
Bændur gera of lítið að því, að
skýra opinberlega frá reynslu
sinni og búskaparathugumxm í
smán sem stóru. „Margt srnáft
gerír eitt, stórt.“
Þó jeg nú þegar birti meðfylgj*
2f, hluta sauðfjár.
andi búnaðarathuganir, þá er það
ekkí vegna þess, að jeg telji þær
nægilega ftillkomnar .eða víðtæk-
ar til þess, að geta gilt fyrir alln
sýslima. Fyrst og fremst ferðað-
ist jeg alls ekki um pinn hrepp-
inn — Staðai'hrepp — og í hinnm
hreppunx sýsluxmar ná athuganir
þessar yfir aðeins 135 bæi eða If
þeirra bxeja, sem eru á því
svæði. -— Ef allir bæir sýslunnar
hefðu verið með, mxmdi útkom*
an líklega hafa oi’ðið nokkuð lak-
ari. Jeg birti þetta fyrst og fremst
til þess, að vekja athygli bænd*
anna á þessu málefni og svo einn-
ig trúnaðarmanna- Búnaðarfjelags
íslands, því engir standa eins vel
áð vígi með að safxxa svona lög-
xxðum xipplýsingum og þeir; og
þær cru þó óneitanlega fróðlegar
og gefa góðar upplýsingar xxm
húnaðarástandið.
Meðaltal þessara 135 athugana
sjest á meðfylgjandi tölum, sem er
tala ba'ja af hnndraði.
Þessar tölxxr tala. svo skýrt, að
jeg sje ekki ástæðn til þe-ss að
fjölyrða unx þær að sinni, enda
getnr hver og einn 'með uægixm
vilja lesið xit úr ]>eim meira held"
ur en gæti staðið í heilli blaða-
gre.in.
Torfalæk 9. nóv- 1926.
Gxiðm. Jónsson-
NÝÚTKOMIN BÓK.
B.TARXÍ ÞORSTEINSSON:
Sálm as öixgsbók.
Þess’i bók er nú nýiega útkoniin
í 2. útgáfu á kostnað Ragnars ól*
afssoiiar. Fyrsta útgáfa kom út
árið 1903. í þessari nýjxi útgáfu
er einnig innifalinn Sálmalnga
viðbætirinn, er sjera Bjarni gaf
xit 1912 og loks 'Hátíðasöngvar
hans er komu út árið 1899.
Eins og liöfundur segir í for-
málanum, eru breytingar mjög litl*
ar í þessai’i xitgáfn aðrar en þær,
að 11 lög hafa verið numin bui'tn,
og þar til vamtanlega valin þau
sem minst lxafa verið snngin og