Ísafold - 07.01.1927, Side 1

Eitstjórai.
Jón Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Sími 500.
ISAFOLD
Árg
ansnrmn
kostar 5 krónnr.
Gjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsla og
innbeimta
í Austurstræti 8.
Sími 500
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
52 érg. 2 tbl. Fiístudaginn 7. jan. 1827. • 1 ísafoldarprentsmiðja h.f.

SSj óramálayliriit,
Fyrstu árin eftir 1918, komyt
aUmildð riðl á flokkask'iftinguna
í stjómmálum hjer á landi. Stóra
málið, sjálfstæðismálið, sem hing-
að til hafði skift þjóðinni í flokka,
var til lykt,:i leitt, og gömlu flokk
ana vantaði m á 1 til þess að
vinna að. Smám saman fór það
líka svo, að gömlu flokknmir
kurfu úr srgunni, og nýir komu
í Staðinn.
Eðlilega 'urðu takmörkin miili
nýju flokkanna óskýr í fvrstu,
meðan alt var í óvissu. hvað f'lokk-
arnir ætluðu að ger.a. Því ekki
vaý nóg að lofa „gulli og græm
i1 in. skógum“, ef ekkert var skeyit
u iq. efndirnar-
En þessi óljósu takmörk, sem
í upphafi virtust ver.i milli flokk-
artna, skýrðust smám saman eftir
því sem árin liðu. Best, skýrðust
línurnar á síðastliðnu ári, enda
máli, og munu hafa ltosið hann í
þeirri von að takast mundi með
því að fella lista jafnaðarmann.i
eða Framsóknar- En þetta tókst
ekki. Aftur á móti má telja. það
nokkurnveginn víst, »að ef S. E.
hefði ekki verið í kjöri, þá hefðu
Ihaldsmenn komið að tveim mcnn
um, en jafnaðarmenn engum.
Margt bendir til þess, að í fram-
tíðinni verði aðaiflokkaskiftingin
hjer á lnndi stefna íhaldsflokks-
ins annarsvegar og jafnaðarstefn-
an hinsvegar. — Milliflokkarnir
hverfa srnám samau úr sögunni.
Þannig er þetta orðið í Englandi.
Þar er milliflokkurinn að riðlast
og álirif hans að minka. Síðara
landskjörið, sem fram fór á árinu
sem leið, 1- vetrardag, bendir
ótvírætt í sömu átt hjá okkur. Þ;i
Breska alríklsFáðsSeksD.
komu aðeins tveir listar fram, listi
g«$st þá óvenju gott tækifæri til;íhaldsflokksins og sambræðslulisti
jafnaðarmanna og Framsóknar.
Fyrir nokkru voru allir forsetar og forsætisráðherrar Bretaveldis á ráðstefnu í Lundún-
um, eins og getið hefir verið um hjer í blaðinu. — Voru þar mörg merkileg mál rædd, er varð«
heimsveldi Breta. Eins og kunnugt er, hefir brytt á nokkurri óánægju meðal ýmsra nýlendu
'manna xít af ýmsuni ráð.stöfunum Bretastjómar í seinni tíð. Meðal annars þótti sumum nýlend-
unum, sem Bretar bindu sjer óþarfar skyldur á herðar með Locarnosamningunum í fyrra. -
I Vafalaust hefir ráðstefna þessi verið haldin meðal annars til þess að jafna úr misfellum þeim, er
(hólað hefir á í viðskiftum Englands og nýlendanna í seinni tíð.
þ^s að draga skýr takmörk milli
flokkanna, þar sem tvær lauds-
„kosningar fóru frarn á árinu. —
Einkum varð síðara landskjörið,
Það þóttu mikil tíðindi er þið
frjettist nokkru fyrir kosninguna,
að miðstjórn Framsóknarfl. hefði
1. vetrardag, ágætur prófsteinn á; <rPrt bandalag við foringja jafn
hngi manna td stjórnmálanna í aðarmanm, og hugsaði sjer að
lengdar í landi, þar sem svo margt
og mikið er óunnið, eins og hjer?
laíldinu.
Fyrri Landskosniugiii á áriuu
fór fram L juK- Tóku 4 stjóru-
málaflokkar þátt í þeírri kosn-
ingu: íhaldsflokkurinn, Framsó'kn.
Ærflokkurinn, Alþýðuflokkurinu
(jafnaðarmenn) og Sjálfstæðis-
floklcurinn (er nefndu sig „frjáls-
lynda flokkinn‘f í kosningabar-
ganga saman með þeim til kosn-
inga. Samdráttur þessi vakti al-
menna undrun, einknm í sveit-
unum, því allmargir bændur höfðu
til þessa fylgt Framsókn að mál-
um.
Þetta kosningabandalag milii
jafnaðarmanna og miðstjórnar
Fnamsóknar, er því furðulegra
þegar þess er gætt, að aðalstarf
jafnaðarmanna hjer á landi geng-
ur út á það, að kom.a þeirri skoð-
áttunni). Fimti listinn kom fmm;
var hann borinn fram af nokkrum'un inn lijá ahnenningi, að allu-
konum, og .slripaður konum* ein-1 einstaklingar eigi að komast á
gðngu. Enginn stjórumálaflokkur, framfæri hjá ríkinu. Einstakling-
stóð bak við þenna kvennalista,! arnir þurfi sjálfir ekkert að hug.sa
og var það því fyrirsjáaulegt, að' um sig eða sína afkomendur. Rík-
listiun mundi ekkert fylgi hafa, ið eigi að sjá fyrir þeim öllum.
Varð raunin líka sú. Kenningin getur verið falleg þeg-
frslit kosningunnar varð sú að ar hún cr prjedikuð fyrir fjöld-
fhaldsflokkurinn fjekk langflest i anum. En liún er ekki að sania
fhaldsflokkurinii berst með al-
'efli móti kúgunarvaldi foringja
! j.afnaðar.stefnumiar. — Hann viíl
jvernda frelsi einstaklinganna,
bæði atvinnufrelsi og persónufrelsi.
■Hann vill að sjerhver einstakling-
| ur fái óhindrað að nota krafta
jsína á livaða sviði er liann kýs.
Hann vill að einstaklingarnir sjeu
,-ildir upp í þeirri meðvitund, að
fyrsta og helgasta .skylda þeirra
sje að sjá sjer og sínum farborða
í þjóðfjelaginu-
j Gleðilegt er það, að stefna í-
haldsflokksins er. í miklum meiri
hluta hjá þjóðinni. — Það sýndi
kosningin 1. vetrardag. Ihalds-
,‘itkva‘ði; hann fjekk 5501 atkv.,
Framsókn 3481 atkv.. jafnaðar-
jnenn 3184 atkv. og Sjálfstæðis-
menn 1312 atkv.
skapi holl fyrir einstaklingana, og
því síður fyrir þjóðarheildina. —
—- Þessi stefna jafnaðarmanna
hlýtur að draga mjög úr allri
Tvent var eftirtektar vert við sjálfsbjargarviðleitni einstakUng-
]iess.a kosningu. Annað var hinn 1 anna. Hún elur upp í mönnum leti
og ómensku.
Enn alvarlegra er þó það, að
verklýðsleiðtogarnir eru, með of-
geysimikli sigur fhaldsflokksins,
yngsta flokksins, er þátt tók í
jcosningunni, og Var hann þó
gtjórnarflokkur; (>n juul ev miklu í stæki sínu og- frekju, að
erfiðara fyrir stjórnarflokk aðjmiklu valdi
gajiga til kosninga, því altaf er
hægt að finna að gerðum annara,
na svo
yfir miklum liluta
verkaimnna, að þeir geta naum-
ast lengur talist frjálsir menn í
án. þess þó að geta sannað að frjálsu landi.
maður hefði sjálfur gert betur. Það fer eingöngu að verða á
Hitt vaT hið gersamlcga fylgis- jvaldi stjómar verklýðsfjelaganna,
leysi Sj'álfstæðisflokksins, svo hvenær unnið er í landinu og
telja ma 1111 Gokkinn alveg úr hvenær ekki. Með þessu er .at-
sögunni sem stjórnmálaflokk. — vinnunni settar fastar skorður;
Hann fær e‘u atkv., en vit- verkamenn sjálfir fá engu ráðið
.anfegt er, a? U1ikið af þessum mn það, hvort þeir vinni eða geri
atkvæðum tilbevrði íhaldsflokkn- ekki neitt. Þóknist stjórn verk-
um. S. Eggerz, bankastjóri, geröi lýðsfjelaganna að verkamenn
seðlabankamálið að(aðalniáli sínu vinni, þá vinna þeir; þóknist þeim
við kosninguna, en allmargir það ekkí, vinna þeir ekki.
íhaWsmenn fylgdu honiMn í þvj Hvernig má þetta blessast til
flokkurinn vann þar glæsilegan ■
1 sigur móti .'mdstæðingunum sam-1
einuðum. Og þess er að vænta, að
■ stefna Ihaldsflokksins eigi eftii'j
að auka fylgi sitt mjög á næstuj
árum. Nú hefii' það sýnt sig, aö'
Fr.amsókn verður ekki treyst í einu
stærsta málinu, baráttunni móti
kúgunar- og c'fgastefnu jafnaðar-
manna- En það hlýtur .'iftiu' að
hafa þær afleiðingar, að Fram-
sókn tapar stórum fvlgi lijá þjóö-
. inni, og verður sennilega til þess
.að flokkurinn riðlast sundur.
j Þau fáu ár, sem ílialdsfloklcur-
inn hefir starfað, hefir hann mikl i
afkastað. —• Fjárhagsleg viðreisn
ríkissjóðs var í fyrstunni aðal og
eina starf flokksins. — Eia nú er
j flokkurinn, jafnframt þessu, tek-
inn að beita sjer fyrir hollri fram.
fara og umbótastarfsemi á ýms-
um sviðum. En hvað gagnar það, ef
ekki tekst að losa liið starfandi
afl, verkamenn, úr kúgunarfjötr-
um verklýðsstjórn.nnna? Þar þai'f
skjótra og góðra úrlausna við,
áður en búið er að draga svo all-
an mátt úr verkamönnum, ,að þeir
verði eins og viljalausar verur í
höndum stjórnenda verklýðsfje-
laganna.
Eðlilegast væri, .að verkamenn
sæju sjálfir hveri stefnir og
sprengdu af sjer f.jö'trana. Væri
óskandi, að augu þeirra færu að
opnast. 1 einum kaupstað, Vest-
mannaeyjum, sáu verkamenn al-
vöruna framimdan og stofnuðu
fjelagssap, sem er ópólitískur
með öllu. Dafnar þessi fjelags-
skapur Eyjarskeggja vel. — En
hinu svokallaða „Alþýðusambandi
lslands“, sem vill hafa einokuu
á stjórnmálaskoðun alU'a verki-
manna í landhiun, hefir þótt nóg
um þessar gerðir Vestmannaey-
inga, og ákv.að því að; senda ,,er-
indreka“ til Vestmannaeyja um
hávertíð, til þess að starfa þar að
„útbreiðslu j.afnaðarstefnunnar' ‘.
Samskonar „erhidreká“ á að
senda til Siglufjarðar um síldveiði-
tímann, og verður ekki langf að
bíðia þess, að slíkir „erindrekar“
verði sendir í alla kaupstaði, öll
sjávarþorp og allar sveitir.
Sýnir þetta be.st, að alt starf
þessara manna stefnir að þessu
sama: Að kúga verkamenn tT
fjTgis við ákveðna stjórnmála-
stefnu. Hver sá, sem ekki vill játa
boðorði liarðstjóranna í einu og
cllu, Iv.mn er- „óalandi og óferj-
andi og óráðandi öllum bjargráo-
um.“
En hversu leugi þolir okkar
þjóðfjelag, að haldið sje áfram 4
þessari braut?
A Nýá*r,sdag 1927.
Jón Kjartansson.
iladseu Mygdal.
Bændaforinginn danski iýstr
afstöðu sinni til jafnaðar-
raanna og skyldra flokka.
(Ræðukaflar.)
Húsbriui'. Á ganilárskvöld kvikn
aði í íbúSarhúsi Geirs Thórsteins-
son á Skólavörðustíg 45 hjer i
bænum. Kviknaði út frá jólatrje.
Eldiwinn magnaðist mjög fljótt,
svo engu varð bjargað. — Hús ig
innanstokksmúnir brann upp á
svipstundu.
k'Ladsen Mygdal, hinn nýi í'orsæt-
isráðherra Dana, flutti sköruld&a
ræðu á fundi í Kaupmannahöfn
rjett fyrir kosningarnar síðustn.
Meðal annars mœlti hann á þelfea
leið:
j — Jeg ber mikla virðingu fýrir
i þeim, sem hjálpa þurfandi með-
bræðrum síuum- Jeg ber miKía
; virðingu fyrir liinni sönnu ást á
náunganum, sem keinur í ljós með
! sjálfsafneitun til þess að hjálpa
| öðrum í kyrþey. En jeg ber eíg i
jmikla virðingu fyrir þeim náung-
ans kærleika, sem er úthrón-
aður á str;etu.m og gatntunótmu.
og sxst þegar þeir eiga í hlut, sðm
ásaka aðra fyrir skort á ná.ung-
' ans kanTeika, einkum þá, s6m
I eiga ,að skapa þau vei'ðmæti, er
öðrum á að miðla af. Það er fyr-
| iiTitlegt.
Þjóðfjelag vort er eigi svo fá-
tækt, að það geti eigi hjálpitö
þeim, sem ei'u orðnir hjálparþnrf-
ar, áu þess að það sje þeim sjáli'
um að kenna. En liitt er hin mesta
óþurft að stuðla að því, að öll
þjóðin treysti á það fi'á vöggu cil
grafar, ,að ríkið skuli sjá fyvir
öllum. Það er aðeins til þess að
kippa fóturn nndan ábyrgðartil-
finningu einstaklinganna og sóma-
tilfinningu þeirra fyrir því, að
halda uppi heiinili með starfi
sínu, svo að heimilið geti 014010
þeirra eigið. Vjer megum eigi á
neinn hátt kippa fótum undan nje
veikja þann vilja, sem er tví«*ssi.i-
laust undirstaða 'hins beilbrigiía
og góða „morals“ þjóðar vorrav.
Vjer vmstrimenn trúum ekki á
það fyrirkomulag að gera ríkið
að allsherjar framf air.slustof hou ,
i eða allsherjar letigarði. En vjcP