Tíminn - 24.01.1980, Blaðsíða 2

2
Fimmtudagur 24. janúar 1980
Hefði gert út aI við dreifbýlisversl-
unina í landinu
HEI — „Ég er ákaflega undr-
andi á yfirlýsingum Svavars
Gestssonar varBandi þessar
stjórnarmyndunarviBræBur og
lok þeirra”, sagBi Steingrímur
Hermannsson er Timinn ræddi
viB hann eftir aB vinstri
stjórnarviBræBunum lauk.
„Þarna kemur fram allt
annaBviBhorf en viB höfum yfir-
leitt viBhaftí þessum viBræBum.
Þegar minum tilraunum lauk
var lögB áhersla á þaB aB viB
værum ekki aB kenna hver
öBrum um, þvi auBvitaB verBa
allir aB slaka eitthvaB á þegar
þrir ætla aB vinna saman og þvi
ekki neinum einum um aB kenna
þegar samkomulag næst ekki.
Þetta vekur okkur vissulega
til umhugsunar um þaB hvort
þessi tillögugerB AlþýBubanda-
lagsins hafi kannski veriB meira
áróBursplagg heldur en eitthvaB
annaB. Eigi aB ræBa málin frá
þessum sjónarhóli gæti ég alveg
eins sagt aB tilraunir minar i
desember hafi mistekist vegna
þess aB AlþýBubandalagiB
fékkst ekki til þess aB leggja
fram neinar tillögur. En ég tel
aB menn eigi aB ræBa þetta mál-
efnalega .
Setti dreifbýlisverslun-
ina á hausinn
ViB framsóknarmenn tókum
tillögur AlþýBubandalagsins
strax til itarlegrar athugunar.
KölluBum til alla sérfróBa menn
sem viB höfBum aBgang aB.
Ýmislegt var i þeim sem viB
vorum hlynntir og annaB vafa-
samt. Tveim atriBum höfnuBum
viB svo alveg. Annarsvegar
5-10% niBurfærslu verBlags
(ÞjóBhagsstofnun sagBi 10% til
aB ná þeim árangri sem stefnt
var aB) ogþjónustu. ViB létum i
þvi sambandi athuga hvernig
þetta kæmi út hjá rlkisstofhun-
um oghinsvegarhjá kaupfélög-
unum I heild. Eins og nií er
ástatt hjá rikisstofnunum
mundi þetta þýöa uppsöfnun
skulda sem rflcissjóBur yröi
slöan aö greiöa (likt og geröist
árin 1973-74 þegar þessar stofn-
anir voru á hausnum.). Hjá
kaupfélögunum i heild var yfir
700 milljóna halli á s.l. ári. 10%
lækkun þýddi um 1200 milljóna
halla til viBbótar á grundvelli
sIBasta árs. Þaö er þvl ljóst aö
þetta mundi einfaldlega setja
dreifbýhsverslunina á hausinn.
segir Steingrímur Hermannsson m.a.
um tállögur Alþýöubandalagsins
Eftir upplýsingum verölags-
stjóra er lika vafasamt aö svona
niöurfærsla skilaöi sér I Reykja-
vik. Bæöi er aö veltan er miklu
hraBari, þannig aB ýmsar stór-
verslanir þurfa ekki aö nýta
fulla álagningu og þyrftu þvl
kannski ekki aB lækka vöru-
veröiö.
Tíundi hver hálshöggv-
inn ef einn brýtur af sér
Veltuskattinn á verslun og
þjónustu vildum viB heldur ekki
fallast á, teljum vafasamt aö
ganga lengra á þeirri braut en
nú er gert meö aöstööugjaldinu.
Sérstaklega finnst okkur þó
ástæöa til aö gera athugasemd
viö röksemd AlþýBubandalags-
ins i' sambandi viö þennan nýja
skattenþeir segja: „Meö tilliti
til þessaB fjöldi fyrirtækja hef-
ur sbppiö viö aö greiöa eölilega
skatta til samfélagslegra þarfa
veröi lagöur sérstakur skattur á
rekstrarveltu fyrirtækja 1979”.
Þeir viröast sem sagt álykta
sem svo aö einstök fyrirtæki —
og þá væntanlega I öllum at-
vinnugreinum, — komist upp
meö aB stela undan skatti og
ætla þess vegna aö skattleggja
ákveöinn hluta atvinnugreina.
Maöur nokkur túlkaBi þetta
þannig, aö þetta væri svipaö og
geröist hjá einstaka frumstæö-
um þjóBum, aö ef einhver bryti
af sér þá væri 10* hver maöur
hálshöggvinn. Alla vega finnst
okkur þaö skritinn rökstuöning-
ur, aö þótt einhver fyrirtæki
skjóti kannski undan söluskatti,
þá eigi aB knésetja alla verslun-
ina I landinu.
óvarlegt að eyða
árangrinum áður en
séð verður hvort hann
næst
AB vinna aö aukinni fram-
leiöni erum viö hinsvegar mjög
hlynntir og athuguöum þaö mál
alvegsérstaklega. Sjálfur talaBi
ég t.d. viö marga sérfróöa
menn. NiöurstaBa þeirra allra
var sú aB 7% framleiöniaukning
I fiskiönaöi I ár væri alger of-
ætlun, 2-3% væri kannski hægt
aö ganga út frá. Sama væri i
iönaöi aö enginn grundvöllur
væri fyrir 10% framleiöniaukn-
ingu I ár, þvi þaö þyrfti langan
undirbúningstfma. Viö teljum
þvi ákaflega vafasamt aö ætla
sér aö fara aB ráBstafa strax þvl
fé sem á aö afla meö þessari
miklu framleiöniaukningu. Ná-
ist hún ekki hafa menn bara velt
vandanum á undan sér og þar
meö aukiö hann. Þvl er réttara
aö ráöstafa ekki árangrinum
fyrr en hann er kominn fram.
En meö góöum undirbúningi,
sem hæfiststrax mætti kannski
gera sér vonir um 4-5% i ár og
eitthvaö meira á næsta ári, og Ut
á þaöteljum viö aö kaupmáttur-
inn ætti aö geta aukist nokkuö á
næstu árum, eins og viö fram-
sóknarmenn höfum stefnt aö
meö okkar tiliögum.
Yfirboö I kjaramálum teljum
viö hinsvegar ákaflega vafa-
samt. Alþýöubandalagiö telur
sig geta aukiö kaupmáttinn á
þessu ári. Upp á þetta er svo
sem hægt aB bjóöa, en einhvers-
staBar verBur þaB aö koma frá.
A þessu tilfelli ætlar Alþýöu-
bandalagiö sér aö ná aukning-
unniaf rikissjóöi, versluninni og
þjónustunni. En auövitaö setur
þaö rlkissjóö þá alveg i þrot”.
Ahrif kreditkortaviðskipta i Svíþjóð:
Stefnum vegna skulda
fjölgað um 83%
— á fimm árum
HEI — 1 Consumers Review,
sem er gefiö út á vegum al-
þjóöasamtaka neytendasam-
taka og tekur upp I hnotskurn
greinar úr neytendablööum vlös
vegar I heiminum var fyrir
nokkru fjallaB um grein varö-
andi kreditkortúr sænska neyt-
endablaBinu Raad och Rön.
1 greininni segir, aö mikiö
heföi veriö gert aö þvi aö aug-
iýsa kreditkort I Svlþjóö að und-
anfórnu i framhaldi af strangari
lagasetningu I sambandi viö
lánamál þar I landi, frá miöju
ári 1979. Hinsvegar er bent á aö
stefnum vegna skulda hafi si-
fellt fjölgaö á undanförnum ár-
um, eöa um 83% á árunum
1973-1978 og hefur þetta veriö
rakiö til aukinnar notkunar
kreditkortanna.
Þá er sagt aö algengustu
kreditkortin, séu kort á einstök
fyrirtæki eöa stórar verslunar-
samsteypur. En bent á, aö þar
sem þessi kort séu bundin viö
ákveðin fyrirtæki séu þau
óhentug fyrir neytandann, þar
sem þau bindi hann viö að
versla viö þessi ákveönu fyrir-
tæki I staöþessaö hafa frjálsara
val.
Jafnframt er bent á það, aö
kostnaöurinn af þessum kredit-
kortaviöskiptum fari óhjá-
kvæmilega inn I verölag vöruog
þjónustu, sem siöan bitni þá
einnig á þeim viöskiptavinum
sem staögreiöa úttekt slna.
Ráðstafaði 5.9
millj. kr.
Hinni árlegu jólasöfnun
Mæörastyrksnefndarinnar I
Reykjavlk er nú aö heita má lokiö
aö þessu sinni. Samtals söfnuðust
kr. 5.411.639.00 en ráöstafaö var
kr. 5.897.665.00 til 243 bágstaddra
aöila I Reykjavík. Þessa
stuönings nutu þar I meöal um 80
fjölskyldur en aö ööru leyti rann
gjafafé þetta til einstæöinga I
borginni, einkanlega til einstæðra
mæöra, öryrkja og aldraðra,
jafnt karla sem kvenna. Auk þess
var ráöstafaö til þessara aöila
miklu magni fatnaöar sem
nefndinni barst einnig aö gjöf
fyrir jólin. Ofangreint söfnunarfé
nemur hærri fjárhæö samtals en
nokkru sinni áöur og kom allt i
góöar og brýnar þarfir hjá þeim,
sem þágu það aö gjöf. Hið sama
gildir aö sjálfsögðu um fatnaöinn.
Eru þvi Reykvikingum enn einu
sinni færðar þakkir fyrir örlæti og
drengskap I garð þeirra mörgu,
sem minnst mega sin.
Mæörastyrksnefnd barst svo
mikið magn fatnaöar fyrir jólin
að enner talsverteftir. Er hér um
hrein oggóö föt að ræöa, sem þeir
geta fengið aö gjöf, sem búa við
þröngan hag og þurfa á þeim að
halda. Verður hann afhentur á
skrifstofu nefndárinnar að Njáls-
götu 3 I dag, fimmtudaginn 24.
janúar og föstudaginn 25. janúar
kl. 2-5 siödegis.
Grænlendingar
vilja sækja
þekkingu til
Islands
Pétur Thorsteins-
son skýrir frá
tveimur ferðum
til Grænlands
AM — í gær efndi Pétur Thor-
steinsson til fundar I utanrlkis-
ráöuneyti, I þeim tilgangi aö
kynna fjölmiölum árangur
tveggja feröa sinna til Græn-
lands, en hina fyrri fór hann á sl.
ári og þá slöari nú eftir áramót. I
þessum feröum átti Pétur viöræö-
ur viö forystumenn hinnar nýju
grænlensku heimastjórnar svo og
talsmenn þessara granna okkar á
ýmsum sviðum þjóöllfs þeirra.
Þessar feröir fór Pétur Thor-
steinsson aö frumkvæöi utan-
rlkisráöherra, sem rétt þótti aö
könnun yröi gerö á þvl hvernig
sem mest og best mætti auka
tengsl þjóöanna, eftir aö Græn-
lendingar hlutu hiö aukna sjálfs-
forræöi. Svo sem kunnugt er hafa
samskipti Islands og Grænlands
veriö afar lltil til þessa og þekk-
ing þjóöanna á högum hvor ann-
arrar takmörkuö. Þó hafa nokkr-
ir tslendingar veriö starfandi I
Grænlandi um árabil og Græn-
lendingar hafa veriö hér nokkuö
viö landbúnaöarstörf i þeim tU-
gangi aö kynnast ísl. sauöfjár-
rækt. Um þessar mundir eru
horfur á aö hagsmunir Græn-
lendinga og Islendinga tengist
meira en áöur vegna útfærslu
grænlenskrar landhelgi, sem nú
er 200 mllur viö austurströndina,
noröur 67. breiddarbaug, en 12
mllur par íyrir norðan, en reikna
má meö aö fært veröi út þar á
næstu árum. A þvl svæöi hafa
Islendingar stundaö loönuveiöi og
þar kann aö veröa mikilægt aö
eiga skilningi Grænlendinga aö
mæta, fái þeir stjórn sllkra mála I
hendur. Grænlendingar eða helsti
flokkur þeirra, Slumut, stefnir að
úrsögn landsins úr EBE ekki slö-
ar en 1982, en EBE fer nú meö
fiskveiöamálin vegna aöildar
Danmerkur. Þá er að geta mikil-
vægra hagsmuna beggja land-
Frá Grænlandi. Ibúar þessa stóra lands eru aöeins 49 þúsund. Þó er byggö þar svaforn, þvl vitaö er aö
menn hafa búiö þar fyrir 4000 árum.
anna, hvaö friöunarmál margra
fisktegunda snertir. Útfærsla
noröan 67. breiddargráöu kæmi
einnig til meö aö tengjast Jan
Mayenmálinu, þar sem
tslendingar eiga mikiö I húfi.
Ekki er , reiknað meö aö
atkvæöagreiösla á Grænlandi um
úrsögn úr EBE fari fram i ár,
eins og þó er yfirlýst stefna
Siumut, heldur á næsta ári.
Grænlendingar njóta enda mikils
fjárstuönings frá bandalaginu,
sem veldur þvl aö margir munu
hugsa sig um. En landsmenn hafa
i hyggju aö taka æ fleiri mál I
sinar hendur, svo sem sölumál
fiskafurða, sem aö mestu eru I
höndum Kgl. Grænlandsversl-
unarinnar. Sú breyting er ráögerö
eftir um þaö bil 5 ár, en mikill
vilji er fyrir aö flýta henni og
koma fisksölunni I grænlenskar
hendur eftir 2-3 ár. Hefur verið
lagt til aö stofnaö veröi sam-
vinnufélag framleiöenda, sem
sjái um öll útflutningsmál.
Þegar svo miklar breytingar
eru i aösigi á þessu og fleiri sviö-
um hafa Grænlendingar veruleg-
an áhuga á aö færa sér I nyt þekk-
ingu tslendinga á ýmsum málum,
svo sem hvaö varöar stjórnar-
farsskipulagsatriöi, samvinnu-
mál og samvinnuhreyfingu,
vatnsaflsstöövar og landbúnað.
Pétur Thorsteinsson ræddi I
feröum slnum viö grænlenska
ráðamenn, svo sem fyrr segir, og
i feröinni nú viö fjóra a. fimm
ráðherrum, eða meölimum
landsstjórnarinnar, einkum
Johannes Motzfeldt, forsætisráö-
herra. Voru viðræöur þeirra itar-
legar og áttu þeir umræður aö
þeim loknum um niöurstööurnar I
útvarp á Grænalndi svo og viö
Grönlandsposten, en hinir græn-
lensku ráöamenn létu I ljósi sér-
Framhald á bls. 15