Tíminn - 16.03.1980, Síða 9

Sunnudagur 16. mars 1980
9
Jón Sigurðsson:
Skilningur, misskiln-
ingur og fleira
Þab er 1 rauninni ekki margt
sem gefur mér tilefni sérstakra
athugasemda viB ágæta grein
Halldórs Kristjánssonar, sem
birtist I Tfmanum sunnudaginn
2. mars aö tilefni greinar sem
birtist eftir mig viku fyrr i
blaöinu og saman var tekin
vegna þeirra umræöna sem
oröiö höfbu i blaBinu nokkru áB-
ur um trúarleg efni.
Mér sjínist aB okkur Halldóri
beri saman um margt og er þó
ef til vill nokkur áherslumunur
um ýmis atriBi.
Halldór nefnir I grein sinni
dæmi úr Heilagri ritningu sem
rök fyrir þvi aB menn hljóti aB
velja og hafna um þaö sem þar
er skráB. Þessi dæmi nefnir
Halldór vegna þess aö ég haföi
látiö i ljós þaö álit aö menn eigi
ekki og geti ekki valiB og hafnaö
aö vild milli þess sem þeir telja
sér henta og hins sem þeim fell-
ur siöur i ritningunni.
Bókstafstrú og
annar skilningur
Eftir á aö hyggja hlýt ég aB
viöurkenna aB ég gaf Halldóri
nokkurt tilefni til misskilnings,
þar eö ég greindi ekki frá þeim
skilningi á gildi ritningarstaBa
sem ég hef miöaö viö. Er aöeins
sanngjarnt aö ég reyni aö gera
örstutta grein fyrir þessum
skilningi.
Dæmin sem Halldór velur
miöast viö strangasta bókstafs-
skilning. Þann skilning hef ég
ekki tamiö mér. Um skilning
bóks tafstrúar manna á
ritningarstöðum læt ég mér
nægja aö vlsa til þeirra marg-
vislegu athugasemda sem kom-
iö hafa fram á þýöingu Helgrar
ritningar á Vesturlandatungur
og nútimamál en ýmsar þeirra
athugasemda leiöa af sér efnis-
legtendurmat ritningarstaöa og
þar af leiðandi kennisetninga.
Andstætt skilningi bókstafs-
trúarmanna hef ég reynt aö til-
einka mér þann skilning sem
t.d. Marteinn Lúther lagöi til
grundvallar: — aö Helga ritn-
ingu eigi aö skilja og meta út frá
þungamiöju verksins,
frelsaranum, aö hvaöa leyti ein-
stakir kaflar eöa frásagnir
varpi ljósi á Hann og boöskap
Hans, stefni aö Honum eöa leiöi
af Honum.
Meö þetta I huga vænti ég aö
þurfa ekki aö verja eöa „af-
saka” refsirétt Móselaga eöa
annaö slikt, fyrir þá „sök” eina
aö ég vil halda mig viö „Oröiö”.
Orð og
játningar
Halldór sér ástæöu til aö
spyrja að tilefni greinar minn-
ar: „A kirkjan aö vera strang-
lega bundin vissum játning-
um?” Tilefni þessarar
spurningar viröist vera áhersl-
an sem ég lagöi f grein minni á
„Oröiö”.
En „Oröiö” f þeim skilningi
sem mér hefur veriö kenndur er
Heilög ritning. Játningar, bæöi
fornar og frá síöari timum, eru
fremur ályktanir manna um
„Oröiö”, skýringartilraunir,
enda voru þær fyrst saman
teknar sem yfirlýsingar og tákn
hollustu viö söfnuöinn, nokkurs
konar staöfesting á samstööu og
- aöild aö söfnuöinum.
Játningamar svo margar og
mismunandi sem þær hafa orðiö
eru vitanlega merkilegar
heimildir um skilning manna á
Oröinu frá einni kynslóö til ann-
arrar. En mér vitanlega hefur
aldrei gott eitt af þvf leitt aö
þeim yröi ruglað saman viö
Þaö er nýtt ef nú á aö fara aö
Oröiö. Og þjóökirkja okkar ís-
lendinga er ekki aöeins
„Lúthersk”, sem út af fyrir sig
leiöir hugann aö Agsborgarjátn-
ingunni og fleiri siöbótarritum,
heldur er hún fyrst og fremst
„evangelísk”, meö öörum
oröum miöuö viö Oröiö gleöi-
fréttina miklu, fremur en -ein-
stakar skýringartilraunir eöa
játningar aörar um fram þaö
sem i Oröinu er aö finna.
Mér viröist bókstafs-
skilningurinn, sem Halldór
Kristjánsson leggur til grund-
vallar f grein sinni, og þaö mat
Halldórs aö greina játningar
ekki frá Oröinu, valda misskiln-
ingi milli okkar og vona ég aö
mér hafi nú i örstuttu ágripi tek-
ist aö eyöa þeim misskilningi.
Þetta hélt ég
að væri skýrt
Reyndar vekur þaö furöu
mína hveHalldór er tortrygginn
i garö sjónarmiöa minna varö-
varpa fólki á dyr.
andi Oröiö, — af þeirri ástæöu
aö ég nefndi Oröiö um fram allt i
tvennu sambandi í grein minni,
og hélt ég aö þar þyrfti fæst aö
orka tvlmælis.
t fyrsta lagi nefndi ég Oröið
sem aögreiningu frá Torah Gyö-
inga (sem þó er vitanlega hluti
ritningarinnar), frá Kóraninum
og frá helgum ritum Hindúa-
siðar, Taóisma og Búddhatrúar
o.s.frv. Ég get ekki meö nokkru
móti skiliö aö menn fari aö hafa
þaö á móti mér aö ég telji Oröiö
helsta kennimark kristinnar
trúar og siöar!
Og ég get ekki meö neinu móti
heldur skiliö aö menn fari aö
halda aö ég vanmeti, hvaö þá
fyrirlfti, Gyöingasiö, Islam,
Búddhasiö eöa Hindúisma, þó
aö ég fyrir mitt leyti reyni aö
halda mig viö þetta Orö!
Ekkert er fjær mér en slikt
viöhorf til annarra trúarbragöa.
1 grein minni kemur þaö og
hvergi fram aö ég fallist á þá
gömlu kenningu aö engin sálu-
hjálp sé til utan safnaöarins.
Hins vegar tók ég fram aö
Drottinn talaöi til mannanna
eins og Honum sjálfum sýndist
og heföi ef til vill ekki svo háleit-
ar hugmyndir sem viö mennim-
irum mismun trúarbragöanna.
I ööru lagi nefndi ég Oröiö
sem vörn og skjól viö áhrifum
illra andlegra afla og krafta.
Ekki skil ég aö nokkur maöur
fari aö lá mér þaö. Þá væri nær
aö lá mér aö viröa kristna trú og
siö nokkurs yfirleitt!
Endilega sem
flestar leiðir!
Halldór Kristjánsson segir i
grein sinni: „Viö förum ýmsar
leiöir t guöfræöinni”. — Aö
sjálfsögöu förum viö ýmsar
leiöir í þeirri fræöigrein eins og
öörum fræöum. Guöfræöi er
ekki Guös orö, heldur tilraunir
mannanna til aö skýra og skilja
þaö sem f raun og veru er
óskýranlegt aö mestu og
óskiljanlegt f þeirri merkingu
aö mælikvaröi skynseminnar
einnar og rökhyggjunnar nær
ekki aö vega þaö og meta.
Um guöfræöina gildir hiö
sama og um játningarnar aö
gott leiöir ekki af því aö henni sé
ruglaö saman viö Oröiö, og er
meö þessu alls ekki gert litiö úr
hlutverki fræöa eöa visinda.
Hlutverk hennar er annaö. Eng-
inn veröur meiri trúmaöur meö
guöfræöiþekkingu einni, enda
menn og málefni
þótt sllk þekking stuöli aö trúar-
ltfi og veiti margvfsleg svör viö
áleitnum spurningum.
Ef fariö yröi aö rugla saman
guöfræöiþekkingu og trúar-
kennd eöa trúarlifi er hætt viö
aö margt einlægt trúfólk hrykki
illilega viö!
Viö skulum endilega halda
áfram aö „fara ýmsar leiöir” f
guöfræöinni. Ef þaö er rétt hjá
mér aö Drottinn kunni aö gera
minna úr mismun trúar-
bragöanna en viö mennimir, þá
er sjálfsagt óhætt aö halda aö
Hann muni taka létt á mismun i
fræöilegum útleggingum og
heilabrotum.
Ekki þekki ég
það stórveldi
t lok greinar sinnar gerir
Halldór Kristjánsson aö minu
mati uppskátt um hina ein-
kennilegu viökvæmni sem gætir
allt of mikiö i umræöum manna
um trúarleg og kirkjuleg efni.
Hann lætur aö þvf liggja aö i
grein minni sé hvatt til þess aö
þjóökirkjan leggi „ofurkapp I
boöun sérkenninga”, og sföan
spyrhann: „Vill kirkjan okkur
eöa ekki?” Og veröur ekki
annaö skiliö en grein mfn hafi
oröiö honum tilefni þess aö
halda aö ég eöa einhverjir aörir
vilji stugga honum eöa ein-
hverjum öörum út úr söfnuöin-
um!
Ekki nema þaö þó, og hef ég
aldrei á ævi minni vitaö annaö
eins: þaö segi ég satt!
Fyrr mætti nú vera hável-
boriö trúarágætiö — aö ætla sér
aö reka einhverja aöra og þá
væntanlega „bersynduga trú-
villinga” eða hvaö? — út úr
söfnuöinum! Mætti þá ef til vill
spyrja hvaöa aöili fslensku
þjóökirkjunnar yfirleitt getur
rekiö nokkurn mann frá guös-
þjónustueöa út úr söfnuðinum?
Ef til vi 11 kannast Halldór
Kristjánsson viö eitthvert slfkt
stórveldihér á landi. Ekki þekki
ég til þess og þakka Guöi fyrir.
Hver má
vera með?
AB ööru leyti get ég svo sem
fyrir mfna parta einnig kastaö
fram svipaöri spurningu. Eftir
aö grein mfn birtist varö ég
fyrirátölumá fundi sem fjallaöi
um önnur efni, fyrir þaö aö ég
væri „bókstafsþræll”, „rétt-
trúnaöarpostuli” og „aftur-
haldspúki” sem þarf ekki aö
vera svo slæmt. Hringt var
heim til mfn og ég skammaöur 1
sfma fyrir aö ráöast á Harald
heitinn Nielsson I blaöagrein.
Ég svaraöi þvi til aö ég heföi
alls ekki nefnt Harald Nielsson 1
grein minni og sæi enga ástæöu
til aö hafa nefnt hann, enda ætti
ég ekkert sökótt viö þann ágæta
mann. Þá var ég skammaöur I
staöinn fyrir aö hafa skrifaö
grein um kirkjuleg málefni án
þess aö nefna Harald Nielsson!!
Þaö er þessi viökvæmni og
svipuö aö þvf er grein Halldórs
Kristjánssonar varöar, sem ég
skil ekki, og er þaö sennilega
vegna þess aö allar hinar miklu
deilur um kirkjuvald, „nýja”
guöfræöi, andatrú og
„frjálslyndi” voru löngu um
garö gengnar þegar ég fæddist.
Og aö sama skapi leiöist mér
þegar menn vilja ekki einu sinni
skilja þann vankant sem á mér
er aö ég fæddist nú einu sinni
eftir aö sföari heimsstyrjöldinni
lauk og reyni aö túlka þau
sjónarmiö og viöhorf ýmis sem
hafa veriö aö gerjast sföan.