Tíminn - 06.07.1980, Blaðsíða 6

6
Sunnudagur 6. júli 1980.
tJtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Hitstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón Sigurósson. Ritstjórnarfull
trúi: Oddur Ólafsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason
Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og auglýsingar SIÓu
múla 15. Simi 86300. — Kvöldsímar blaóamanna: 86562, 86495
Eftir ki. 20.00: 86387. Veró i lausasölu kr. 250. Askriftargjald kr
5000ámánuói. Blaóaprent
Tillaga Stefáns
og Alexanders
%
Eftir að Steingrimur Hermannsson sjávarútvegs-
ráðherra kom heim úr Bandarikjaför sinni, en hún
var farin til að kynnast fisksölu íslendinga vestra,
hafa orðið auknar umræður um nauðsyn þess, að
samræma betur fiskveiðar og fiskvinnslu. Augljóst
er, að það veldur fiskvinnslunni margvislegum
vanda, þegar meiri afli berst á land en hún getur
unnið úr með góðu móti. Á öðrum timum skortir svo
fisk til vinnslu.
í tilefni af þessum umræðum, er ekki úr vegi að
minna á þingsályktunartillögu, sem þeir Stefán
Guðmundsson og Alexander Stefánsson fluttu á sið-
asta þingi þess efnis, að Alþingi feli rikisstjórninni i
samráði við aðila veiða og vinnslu sjávarfangs, að
hlutast til um að gerð verði hið fyrsta könnun á þvi á
hvern hátt megi sem bezt ná hámarksnýtingu þess
sjávarafla, sem á land kemur. 1 greinargerð tillög-
unnar sagði m.a.:
,,Það er öllum orðið ljóst, að hafið er ekki sá
brunnur, sem endalaust verður ausið úr. Þvi verður
að leggja stóraukna áherzlu á gæði og fullnýtingu
þess hráefnis, er þaðan fæst. Hvernig það nýtist,
sem úr hafinu er dregið, er ekki einkamál þeirra er
að veiðum og vinnslu vinna. Það er hagsmunamál
þjóðarinnar allrar, að þar sé vel og skynsamlega að
staðið.
Á undanförnum árum hefur mikið verið unnið að
endurbótum i fiskiðnaði, en þó hvergi nærri sem
skyldi. Ljóst er, að mikið fjármagn þarf að koma til
og aukið skipulag veiða og vinnslu. Það liggur þó
jafnframt fyrir, að mjög verulegum árangri má ná i
þessum efnum með ekki mjög miklu fjármagni, sé
rétt og skipulega að unnið”.
Þá er i greinargerðinni vitnað til skýrslu frá Þjóð-
hagsstofnun, sem kom út 1977 og fjallar um afkomu
frystihúsa. í skýrslu þessari segir m.a., að komið
hafi i ljós geysimikill munur á nýtingu aflans.
Þannig nam framleiðslan á frystum þorski á Vest-
fjörðum og Norðurlandi eystra um 40% af móttekn-
um þorski til frystingar, i Reykjavik og á Reykja-
nesi um þriðjungi og á Vesturlandi röskum þriðj-
ungi eða 36%, sem jafnframt var meðaltal fyrir allt
landið. Svipuðu máli gegndi um aðrar fisktegundir.
Á vegum Sjávarfrétta var á siðastl. ári gerð at-
hugun á þvi, hversu mikið hráefnistapið væri vegna
lélegrar nýtingar á fjórum fisktegundum (þorski,
ýsu, ufsa og karfa), miðað við afla 1979 og niður-
stöður áðurnefndrar skýrslu Þjóðhagsstofnunar.
tJtkoman varð sú, að með bættu skipulagi og auk-
inni hagræðingu i fiskiðnaði, hefði getað náðst
framleiðsluaukning, sem svaraði 12.481 sma'l, en
það svarar til 32.000 smál. afla sem er sem næst
meðalafli 10 skuttogara. Láta mun nærri, að þetta
hefðu getað aukið brúttótekjur fiskiðnaðarins um 12
milljarða króna.
Sjálfsagt má hafa ýmsa fyrirvara varðandi
þessar tölur en þær gefa eigi að siður til kynna, að
milljarða króna upphæðir tapast árlega vegna
lélegrar nýtingar á hráefni i frystihúsum, sem m.a.
staar af þvi að þeim berst oft meiri afli en þau geta
sæmilega annað.
Tillaga þeirra Stefáns og Alexanders var ekki af-
greidd á siðasta þingi. Það er nú komið glöggt i ljós,
að sú athugun, sem tillagan fjallar um, er orðin
meira en timabær og verður nú vonandi unnið kapp-
samlega að þessum málum. Þ.Þ.
Þórarinn Þórarinsson:
Erlent yfirlit
Váyrynen tókst að
sigrá Virolainen
En hann naut líka stuðnings Kekkonens
UM OLL Norðurlönd og raun-
ar vlöar varbeöió meö nokkurri
forvitni eftir landsfundi finnska
Miöflokksins, sem haldinn var
um miöjan júní. Ástæöan var
sú, aö fyrirsjáanlegt var, aö þar
yröi háö hörö keppni viö for-
mannskjöriö m.a. gæti hún orö-
iö nokkur vlsbending um þau
áhrif, sem Kekkonen forseti
hefur enn á bak við tjöldin f
flokki sínum.
Undanfarin 16 ár hefur
Jóhannes Virolainen veriö
formaöur Miðflokksins. Hann
gaf kost á sér aftur. Jafnframt
gaf varaformaöur flokksins,
Paavo Váyrynen utanríkisráö-
herra kost á sér til formennsku.
Allt þótti benda til, að keppnin
milli þeirra yröi hörö og tvisýn.
Virolainen hefur átt öflugt
fylgi hjá finnskum bændum og á
þaö enn. Þaö þótti sýnt, aö hann
myndi áfram njóta stuðnings
meginþorra þeirra á flokks-
þinginu. Bændur eru enn kjarni
flokksins, þótt flokkurinn hafi
breytt um nafn og reynt aö
vinna sér fylgi I borgum og bæj-
um. Þaö hefur gengiö illa og
kenna sumir bændavináttu
Virolainens um.
Vá'yrynen var studdur af
æskulýössamtökum flokksins,
en ekki er langt siöan aö hann
var formaöur þeirra. Hann naut
einnig stuönings meirihluta
fulltrúa úr bæjum og borgum.
Ýmsir eldri leiötogar flokksins
studdu hann einnig, því aö þeir
töldu oröiö þörf á breytingu I
forustusveitinni.
tJRSLITUM réöi þó, aö
Kekkonen forseti studdi
VSyrynen. Þeir voru um skeiö
góöir vinir Kekkonen og
Virolainen og um skeiö mun
Kekkonen hafa haft augastað á
Virolainen sem eftirmanni
sinum. Siöar mun Kekkonen
hafa haft meiri augastað á
öðrum leiðtoga Miðflokksins,
Ahti Karjalainen, sem oft hefur
veriö utanrikisráðherra, en er
nú Þjóðbankastjóri.
Nú er talið, að Kekkonen sé
búinn að afskrifa þá báöa.
Nokkuö er þaö, aö hvorugur
þeirra fékk ráöherraembætti
viö myndum slöustu rikisstjórn-
ar og þykjast menn kenna þar
fingraför Kekkonens. Virolain-
en er nú forseti þingsins.
Þess hafa sést ýmis merki, aö
Paavo Matti Váyrynen
vinátta þeirra Kekkonens og
Virolainens hefur fariö kóln-
andi. Fyrst kastaöist þó op-
inberlega íkekki meöþeim fyrir
rúmu ári. Virolainen lét þá þau
orð falla, aö Ihaldsflokknum
finnska væri haldiö utan stjórn-
ar af utanrlkispólitlskum
ástæöum. Margir Miöflokks-
menn vilja fá íhaldsflokkinn I
stjórn, en hann hefur grætt á
stjórnarandstööunni á kostnaö
Miðflokksins.
Kekkonen brást mjög illa viö
þessum ummælum Virolainens
og birti yfirlýsingu I fjölmiölum,
þar sem hann mótmælti þeim og
fordæmdi forseta þingsins fyrir
aö hafa látiö sér sllkt um munn
fara. Þjóðin öll vissi þó aö
Virolainen haföi á réttu aö
standa. Um þetta gilti hins veg-
ar, aö oft má satt kyrrt liggja.
VAFALfTIÐ hafa þessi um-
mæli Virolainens og fordæming
Johannes Virolainen.
Kekkonens á þeim, haft áhrif á
Urslit formannskjörsins.
Úrslitin uröu þau, aö
Vá'yrynen var kosinn meö 1737
atkvæðum. Virolainen fékk 1611
atkvæöi.
Fleira átti þó þátt sinn I úrslit-
unum. Margir töldu hyggilegt
aö fela ungum manni forustuna.
Virolainen er oröinn 66 ára, en
Vayrynen er 33 ára. Hann þykir
llklegri til aö ná eyrum yngra
fólks og borgarbúa, en i borgun-
um verður flokkurinn að ryöja
sér braut, ef hann á ekki aö
halda áfram aö vera minnkandi
flokkur.
Vá’yrynen er nú oft nefndur
undrabarniö I Miöflokknum.
Hann er fæddur 2. september
1946. Háskólaprófi lauk hann ár-
iö 1970. Ari siöar var hann kos-
inn á þing og hefur átt þar sæti
siöan. Hann varö menntamála-
ráöherra 1975 og hefur veriö
ráöherra óslitiö síöan. Síöan
1977 hefur hann veriö utanrlkis-
ráöherra. Sagan segir, aö
Kekkonen hafi ráöiö þvi, aö
Vayrynen varö utanrlkisráö-
herra. Hann er sagöur hafa
mikið dálæti á Váyrynen og
helzt kjósa hann sem eftirmann
sinn.
Virolainen var llka undra-
bamiö I Miöflokknum (þá
Bændaflokknum) áður fyrr.
Hann hefur átt sæti á þingi slðan
1945 og hefur lengstum veriö
ráöherra sföan 1959. Hann hefur
veriö menntamálaráöherra,
landbúnaðaráöherra og fjár-
málaráöherra. Forsætisráö-
herravarhann 1964—1966. Hann
er búfræðingur að menntun.
Kekkonen er oröinn 83 ára
þykir ekki eins ern og hann var
til skamms tíma. Núverandi
kjörtlmabili hans lýkur ekki
fyrr en 1884. Hann er ekkjumað-
ur.
Kekkonen hefur enga yfirlýs-
ingu birt um þaö, aö hann ætli
aö láta af forsetaembættinu
1884. Sumir telja, aö hann geti
vel hugsaö til þess aö halda
áfram, en annars hafi hann
augastaö á Váyrynen.
Ef kosiö yröi nú, þykir
Váyrynen þó hafa litla mögu-
leika. Fiestir viröast nú álíta
Koivisto forsætisráöherra llk-
legasta eftirmann Kekkonens.