Fréttablaðið - 30.01.2008, Blaðsíða 6

MARKAÐURINN 30. JANÚAR 2008 MIÐVIKUDAGUR6
F R É T T A S K Ý R I N G
Þ
eir dagar eru liðnir að
krónan sveiflist eftir
innlendum þáttum á
borð við fiskaflann og
iðnaðarframkvæmdir
segir Jón Bjarki Bentsson, sér-
fræðingur greiningar Glitnis.
Hann telur krónuna einkum
drifna áfram af tveimur kröftum:
annars vegar vaxtamun við út-
lönd og hins vegar áhættusækni,
eða eftir atvikum áhættufælni,
fjárfesta. „Þessir kraftar togast
á um gengi krónunnar frá degi til
dags. Báðir kraftarnir eru mjög
sterkir þessa dagana, og það á
ekki bara við um krónuna heldur
einnig aðrar hávaxtamyntir.“
Þetta veldur því síðan að krón-
an sveiflast í takt við aðrar há-
vaxtamyntir á borð við tyrknesku
líruna, suðurafríska randið og ný-
sjálenska dalinn. Um er að ræða
tiltölulega nýlega þróun að sögn
Jóns Bjarka, enda hafa þeir grunn-
þættir sem nauðsynlegir eru virk-
um gjaldeyrismarkaði ekki verið
til staðar hér á landi fyrr en allra
síðustu ár. Fyrsti þátturinn hafi
verið opnun íslenska hagkerfis-
ins með frjálsum fjármagnsflutn-
ingum og flotgengi. Í kjölfarið
hafi síðan orðið til alvöru, öfl-
ugur fjármálageiri hér á landi,
sem sé nauðsynlegur þáttur eigi
vaxtamunaviðskipti að þrífast.
„Það nægir ekki bara að vera með
háa vexti, heldur þurfa að vera
til staðar alvöru fjármálakerfi og
stofnanir sem virka eins og ætlast
er til. Við sjáum að það dettur til
að mynda engum í hug að standa
í vaxtamunaviðskiptum í Simbab-
ve þótt líklega séu hvergi hærri
vextir en einmitt þar. Í Suður-Afr-
íku sem einmitt á landamæri að
Simbabve eru hins vegar vextir
ellefu prósent og blómleg vaxta-
munaviðskipti, þar eru enda stoð-
ir fjármálakerfisins traustar.“
Jón Bjarki segir gjaldeyris-
markaðinn hafa þroskast í stór-
um skrefum eftir að þessir grund-
vallarþættir komu til. Þá þróun
megi sjá á krónubréfa útgáfunni
svokölluðu, auk þess sem hér
hafi orðið til virkur markaður
með gjaldeyrisskiptasamninga á
síðustu árum. „Dýpt markaðar-
ins hefur stóraukist þessi síðustu
ár og veltir nú tugum milljarða
á dag.“
FER EFTIR VINDUM Á
ALÞJÓÐAMÖRKUÐUM
Gengisvísitala krónunnar stend-
ur nú í um 126 stigum og hefur
gefið eftir um fimm prósent frá
áramótum. Fást nú rétt rúmir
65 Bandaríkjadalir fyrir hverja
krónu, tæplega 96 evrur og rétt
rúmlega 129 pund.
Greining Glitnis hefur spáð því
að gengi krónunnar komi til með
að lækka um átta prósent á árinu;
evran standi þá í 98 krónum og
Bandaríkjadalur í 67,5 krónum
við lok þessa árs. Samkvæmt því
verður gengisvísitalan í kring-
um 130 stig. „Við komum til með
að sjá áfram miklar skammtíma-
sveiflur á krónunni, eftir því
hvernig vindar blása erlendis.
Meðan óróinn heldur áfram á
alþjóðlegum fjármálamörkuðum
sveiflast krónan mikið dag frá
degi,“ segir Jón Bjarki.
Greiningin hefur jafnframt
spáð því að Seðlabankinn hefji
vaxtalækkunarferli í maí, með
0,25 prósentustigalækkun og að
stýrivextir standi þá í 12,5 pró-
sentum. Stýrivextir verði tólf
prósent í árslok og verði komnir
niður í níu prósent við lok ársins
2009. Jón Bjarki tekur þó fram að
taka verði mið af nokkrum óvissu-
þáttum. „Óvissan um gengisþróun
krónunnar lýtur að því hvort verð-
ur á undan að gefa eftir; hræðsla
fjárfesta vegna óróa á mörkuð-
um, eða vaxtamunurinn. Ef vextir
verða áfram tiltölulega háir hérna
og óróinn á alþjóðamörkuðum fer
að sjatna, þá getur vel verið að
krónan sæki töluvert í sig veðrið
með vorinu. Við sjáum að hlutirn-
ir eru gríðarlega fljótir að breyt-
ast þegar skiptir um vindátt á
alþjóðamörkuðum.“
LÍTIL HÆTTA Á KOLLSTEYPU
Björn Rúnar Guðmundsson,
forstöðumaður greiningardeildar
Landsbankans, segir krónuna hafa
veikst hratt það sem af er ári og
raunar hafi hún nú þegar náð því
gildi sem greiningardeildin hafi
spáð henni í árslok. „Við erum að
sjá það að hreyfingar í krónunni
fylgja hræringum á alþjóðleg-
um mörkuðum fast á hæla. Þegar
hlutabréfamarkaðurinn er veik-
ur kemur það niður á krónunni“,
segir Björn Rúnar. Samkvæmt
spá Landsbankans mun gengis-
vísitala krónunnar standa í 130
stigum í árslok 2009.
Hann telur að óvissuástand ríki
um gengi krónunnar þar til vinda
fer að lægja á alþjóðlegum mörk-
uðum. „Að því gefnu að stöðug-
leiki komist á getur krónan átt
eftir að ganga eitthvað til baka.
Við teljum hins vegar að til lengri
tíma litið sé hún að veikjast. Þótt
við búumst heldur ekki við neinni
kollsteypu.“
Í spá Landsbankans frá því nú
rétt fyrir áramót var gert ráð
fyrir því að gengisvísitala krón-
unnar yrði kringum 125 stig um
áramótin 2008 til 2009. Krónan
hefur nú þegar náð því gildi, en
Björn Rúnar telur þrátt fyrir það
enga ástæðu til að endurskoða
spána. „Það hefur ekkert breyst
frá því við gerðum þá spá. Við
gerðum ráð fyrir miklum sveifl-
um og sú hefur orðið raunin. Hins
vegar er rétt að leggja áherslu á
það að þau gildi sem við sjáum
nú eru nær því að vera raungildi
krónunnar heldur en þau sem við
sáum fyrir nokkrum vikum.“
Landsbankinn hefur spáð því
að stýrivaxtalækkunarferlið
hefj ist um mitt næsta ár. Björn
Rúnar telur þó enga ástæðu til
að óttast að krónan lendi í frjálsu
falli í kjölfarið, enda þurfi vaxta-
stigið að fara töluvert lægra en
það er núna til að vaxtamunur-
inn dragist áþreifanlega saman.
„Bæði er það þannig að menn
hafa nú þegar verðlagt inn slík-
ar vaxtalækkanir, auk þess sem
við teljum að krónan þoli tals-
vert minni vaxtamun en nú er án
þess að veikjast. Þess utan ber að
hafa í huga að vaxtalækkanir er-
lendis vega þarna á móti. Við telj-
um því að krónan sé ekki sérlega
viðkvæm fyrir vaxtalækkunum,“
segir Björn Rúnar.
Hann telur krónuna þrátt fyrir
allt hafa staðið ólgusjóinn nokkuð
vel af sér. Miðað við þær miklu
sveiflur sem orðið hafi á mörk-
uðum í kringum okkur, þá megi
segja að krónan hafi sýnt tölu-
verðan styrk. „Krónan er enn
sem komið er réttum megin við
jafnaðarmerkið.“
Krónan heldur sjó í alþjóðlegu ölduróti
Þrátt fyrir fimm prósenta veikingu frá áramótum hefur krónan þrátt fyrir allt sýnt nokkurn styrk í ölduróti síðustu vikna.
Að sögn sérfræðinga lýtur krónan nú nánast eingöngu erlendum kröftum, og ekki er ástæða til að óttast gengishrun þótt
stýrivaxtalækkunarferli sé handan við hornið. Jón Skaftason ræddi við þá Jón Bjarka Bentsson hjá Glitni og Björn Rúnar
Guðmundsson hjá Landsbankanum.
LÍFLEGUR GJALDEYRISMARKAÐUR
Frjálsir fjármagnsflutningar og öflugt fjár-
málakerfi voru grunnforsendur þess að
hér myndaðist öflugur gjaldeyrismarkað-
ur. Sérfræðingar eru á einu máli um að
gengi krónunnar lúti erlendum kröftum,
á meðan innlendir þættir á borð við
sjávarútveg og iðnaðarframkvæmdir skipta
minna máli. FRÉTTABLAÐIÐ/PJETUR
BJÖRN RÚNAR GUÐMUNDSSON
JÓN BJARKI BENTSSON
Óvissan um gengis-
þróun krónunnar
lýtur að því hvort
verður á undan að
gefa eftir; hræðsla
fjárfesta vegna
óróa á mörkuðum,
eða vaxtamunur-
inn. Ef vextir verða
áfram tiltölulega
háir hérna og óró-
inn á alþjóðamörk-
uðum fer að sjatna,
þá getur vel verið
að krónan sæki
töluvert í sig veðrið
með vorinu.