Fréttablaðið - 05.11.2008, Blaðsíða 2

MARKAÐURINN 5. NÓVEMBER 2008 MIÐVIKUDAGUR2
F R É T T I R
G E N G I S Þ R Ó U N
Gengisvísitala krónunnar mun tímabundið toppa í
200 stigum en ná jafnvægi í kringum 170 stigin.
Þetta kemur fram í spá stjórnenda Novators, fé-
lags í eigu Björgólfs Thors Björgólfssonar, sem
kynnt var fyrir seðlabankamönnum samhliða greina-
gerð um þróun nokkurra hávaxtamynta, í tvígang í
janúar og október árið 2006.
Spáin hvað krónuna varðar gekk eftir á þessu ári
og rúmlega það.
Ekki liggur fyrir hverjir sátu fundina.
Tímasetningar var ekki að finna í gengisspá
Novators. Í bæði skipti var bent á að viðskiptahalli,
skuldsetning þjóðarinnar og útistandandi jöklabréf
væru svo mikill baggi á krónunni að hætta væri á að
hún myndi gefa hratt eftir.
Gengi krónunnar stóð í rúmum 119 stigum um síð-
ustu áramót en tók að veikjast hratt í byrjun mars.
Þrátt fyrir margvíslegar aðgerðir rauf hún 218 stiga
múrinn í gær.
Fyrir mánuði voru stjórnendur Novator sakað-
ir um að hafa staðið á bak við fall krónunnar. Heið-
ar Guðjónsson, framkvæmdastjóri Novators í Bret-
landi, vísaði því á bug í samtali við Markaðinn í okt-
óber. Kenndi hann Seðlabankanum um enda hafi
hann hvorki aukið peningamagn nægilega í umferð
og ekki létt á vöxtunum, né heldur lið-
sinnt bönkunum með erlend-
an gjaldeyri eins og
hlutverk hans
segi til um.
- jab
Novator varaði við gengisfallinu
Ingimar Karl Helgason
skrifar
„Við létum stjórnvöld vita með því að senda
þeim ritgerð okkar, þegar fyrsta uppkast lá fyrir
í apríl,“ segir Willem H. Buiter, prófessor við
London Business School, í svari við fyrirspurn
Markaðarins.
Hann skrifaði svarta skýrslu um íslenska banka-
kerfið ásamt Önnu Sibert, sem meðal annars
hefur setið í skuggabankastjórn breska Íhalds-
flokksins. Í skýrslunni kemur fram að íslenska
bankakerfið var ekki lífvænlegt. Einu leiðirn-
ar til framtíðar hefðu verið að megnið af starf-
seminni yrði flutt úr landi eða Íslendingar tækju
upp evru.
Þau segja að í janúar á þessu ári, þegar þau
hófu skoðun á íslenska bankakerfinu, hafi strax
orðið ljóst að bankakerfið væri ekki lífvænlegt.
Þau segja að þessi vandamál hefðu öllum átt að
vera ljós í byrjun árs, en ekki síður í hittifyrra,
árið 2004, jafnvel árið 2000. Þetta skýrist af því
að lítið land með eigin mynt geti ekki borið stjór-
ar alþjóðlegar fjármálastofnanir.
Buiter segir við Markaðinn að þegar hann kom
hingað til lands í sumar til þess að kynna skýrslu
sína, hafi hann og Sibert jafnframt átt sérstakan
fund með fulltrúum úr Seðlabankanum, til þess
að kynna skýrsluna.
Þar lögðu þau meðal annars til að til skemmri
tíma þyrftu íslensku bankarnir að bregðast við
hættulegri stöðu sinni með því að útvega dóttur-
félögum sínum á erlendri grundu lán frá viðkom-
andi seðlabönkum. Einnig þyrftu stjórnvöld strax
að nálgast tilfallandi aðgang að töluverðu fjár-
magni í erlendum gjaldeyri. Það hefði mátt gera
með lánalínum við erlenda seðlabanka eða semja
við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn um tilfallandi að-
gang að fé. Einnig mætti setja ýmislegt að veði
fyrir markaðsfjármögnun. Veð gætu verið eign-
ir Íbúðalánasjóðs, lífeyrissjóðanna eða kröfur á
framtíðartekjur af jarðhita og vatnsafli. Því til
viðbótar bætir Buiter nú við: hefðu Íslendingar
getað beðið til guðs.
Skýrslan var ekki birt fyrr en á dögunum, en
hún var kynnt í þröngum hópi hér á landi í sumar.
Landsbankinn, sem greiddi fyrir skýrslugerðina,
ákvað að hún yrði ekki birt.
Buiter og Sibert birta skýrslu sína í október-
hefti Policy Insight. Þar segir í nýjum inngangi
að stjórnvöld og sérstaklega Seðlabankinn hafi
gert fjölmörg mistök í hruni bankakerfisins og
aðdraganda þess.
Þau nefna sérstaklega kaup ríkisins á 75 pró-
senta hlut í Glitni í lok september. Þar með hafi
alvarlegum bankavanda verið breytt í ríkisvanda.
Blessunarlega, segja Buiter og Sibert, hafi bank-
inn farið í skiptameðferð áður en hluthafarnir
gátu samþykkt gjörninginn. Enn fremur nefna
þau tilraun Seðlabankans í byrjun október til að
festa gengi krónunnar „án fullnægjandi gjaldeyr-
isforða“ eða annarra ráðstafana. Þetta hafi verið
ein skammlífasta gengisfesting sögunnar.
Buiter og Sibert fordæma aðgerðir Breta, sem
beittu hryðjuverkalögum til að frysta eignir
Landsbanka og Kaupþings þar í landi. Skýringar
Breta á aðgerðunum standist ekki skoðun.
Buiter og Sibert benda á að önnur ríki glími við
svipuð vandamál og Íslendingar; ríkin séu smá,
með stór bankakerfi, eigin mynt og ríkin búi yfir
takmarkaðri getu til að glíma við greiðsluerfið-
leika bankakerfisins. Þau nefna Sviss, Danmörku
og Svíþjóð, jafnvel Bretland. Írland, Belgía, Hol-
land og Lúxemborg búi við þann kost að nota
evru sem gjaldmiðil. Því verði greiðsluerfiðleik-
ar banka ekki vandamál. Hins vegar megi efast
um getu ríkisvaldsins í þessum löndum til að tak-
ast á við vanda.
Stjórnvöld fengu
Buiterskýrsluna í vor
Stjórnvöld voru mistæk í bankahruninu. Buiter og Siber vöruðu
við strax í vor. Vandinn var ljós fyrir löngu. Veðsetning orku-
linda, aðstoð IMF og bænir til guðs voru einu úrræðin í sumar.
Besta
viðskiptahugmynd
Í HEIMI
Vantar fjárfesta
697 3737
„Forsætisráðherra Ís-
lands, Geir Haarde, ít-
rekaði stuðning sinn við
formann bankastjórnar
Seðlabankans á þriðju-
dag.“ Svo hljóðar upp-
haf fréttar á fréttavef
Forbes, sem skrifuð er
upp úr skeyti frá frétta-
veitunni Reuters.
Geir er sagður hafa ítrekað
stuðninginn í kjölfar yfirlýsinga
samstarfsflokksins, Samfylking-
arinnar, um andstöðu við banka-
stjórnina.
Vitnað er í viðtal við Geir í
útvarpsfréttum þar sem hann
segir að stjórnarflokkarnir séu
ekki sammála um allt og
ekkert sé óeðlilegt við
það. Hins vegar hafi upp-
lýsingar lekið frá ríkis-
stjórninni og það eigi sér
engin fordæmi.
Þá er í fréttinni greint
frá gagnrýni á störf
Davíðs Oddssonar í Seðla-
bankanum, auk þess að
mótmælafundir hafi verið haldn-
ir og þekktir stjórnmálamenn
hafi krafist afsagnar hans.
Enn fremur er greint frá því
að Geir hafi verið staðfastur í
stuðningi sínum við Davíð, sem
áður hafi verið forsætisráðherra
í þrettán ár. - ikh
Stuðningur vekur athygli
DAVÍÐ ODDSSON
Dregið hefur úr verðbólguhraða
í aðildarríkjum Efnahags- og
framfarastofnunarinnar (OECD).
Verðbólga á ársgrundvelli í sept-
ember var 4,5 prósent miðað við
4,7 prósent í ágúst. Verðhækk-
un olíu og matvæla vegur þungt í
vísitölunni. - msh
Hægari verð-
bólga í OECD
Olíudreifing var eini bjóðandinn
í útboði Ríkiskaupa á olíubirgða-
stöð Atlantshafsbandalagsins í
Helguvík. Ekki hefur verið geng-
ið frá samningum við Olíudreif-
ingu, sem er í eigu N1 og Olís.
Tilboð voru opnuð hjá Ríkis-
kaupum upp úr miðjum septemb-
er, en upphaflega stóð til að út-
boðið yrði haldið í vor. Því var
frestað, sögðu Ríkiskaup, vegna
athugasemda frá erlendu olíu-
fyrirtæki. Guðrún Gunnarsdótt-
ir hjá Ríkiskaupum greindi frá
miklum áhuga á olíubirgðastöð-
inni í Helguvík í Fréttablaðinu
um miðjan júní. Nefnd voru al-
þjóðleg olíufélög, indversk, kan-
adísk og frönsk.
Geymslustöðin í Helguvík er
illa farin. Olíudreifing þarf nú
væntanlega að gera við hana og
sjá um viðhald. Átta geymar eru
í Helguvík og sex til viðbótar
á Keflavíkurflugvelli, þar af á
ríkið þrjá. Alls er hægt að geyma
hátt í 130 þúsund rúmmetra af
eldsneyti í geymunum. Það dugar
fyrir alla flugumferð um Kefla-
víkurflugvöll í sex ár. - ikh
Einn bauð í Helguvík
Vika Frá ára mót um
Alfesca 10,5% -39,4%
Atorka -16,7% -94,9%
Bakkavör -8,0% -91,5%
Eimskipafélagið 3,1% -96,1%
Exista 0,0% -76,6%
Icelandair -0,5% -52,1%
Kaupþing 0,0% -100,0%
Marel 2,3% -28,9%
SPRON 0,0% -79,2%
Straumur 0,0% -53,1%
Össur 5,4% -8,7%
*Miðað við lokagengi í Kauphöll í gær.
Úrvalsvísitalan OMXI15 644.
Gengisvísitala krónunnar 218,7.
Hagnaður Marel Food Systems
nam 4,5 milljónum evra, jafn-
virði 688 milljónum króna, á
þriðja ársfjórðungi. Til saman-
burðar tapaði félagið 5,7 milljón-
um evra á sama tíma í fyrra.
Rekstrarhagnaður nam 14,5
milljónum evra samanborið við
1,8 milljónir í fyrra.
Sala fyrirtækisins nam 170,6
milljónum evra á tímabilinu sam-
anborið við 66,1 milljón á sama
tíma í fyrra. Þetta jafngildir
158,1 prósents aukningu.
Hörður Arnarson, forstjóri fyr-
irtækisins, er hæstánægður með
afkomuna og segir hana í sam-
ræmi við markmið. - jab
Tap í hagnað