Tíminn - 04.09.1983, Qupperneq 5

SUNNUDAGUR 4. SEPTEMBER 1983
5
tiItsíjArl:
i>órar*nssDn
...(ííirHstjórl:
i|„j Hflfcaspn
(.„Tknarflokkurlrm

R<*>kjavik. iitiAvÍkudasimi 18 ntar/
fírrti /voiiiimi hiutjaö iil ad scin|« itm fixkkaup:
Vænzt sanininga í dag og að
vsðskipti hefjist í ágúst
lilar nll Ii«mí3 «pj» fuiikomiiu rtreitiiigar.
I, rfi í BretlanrtS hafa aö en>5ii h«<-
•<iiir ojí hÖRn hrei.lirn útgcrðaniii'miu
_ f.p k;prl ml~ köllótUui «m andstöftu brcrkra to^arn-
nda. sagói Dawson, brerkur ntiUjónamæríi.pur. smi
kor.inn cr hinRaft 1» aÓ í.anRa fr:i kattpum á isWtukum
i«.traflskt. cr hlitóamaöur frá TStntmum r«t‘d<lí viA Uaun t
Ætlun mín cr að ntvcga brcy.kunt húsmæðntm bctri
« urtyrarl fSsk cn þær fú nú, bættl Itann við.
friwáon kom hlngað i Rmr j ... Ét; er ékkí hra-drtui «m,
t„>, tvcímur aðstoðurmdnn- að hmgt verði að stöðva land
*an íiinum til viðrœðna og anlr. cn ónoitanlega verðnr
í&mnltigagcrðar við fsienzka spcnnaudí ]>egar fyrsti togara
uisaracigéndur. Voni haldnir farmurlnn er lagður ú iand,
iaiígir víðnoðufundir þessara j sagði Dawson.
aðiíít i ga-r, og þegar blaða-j
snnmírnir íóru írá þéím, var;Fyrsti flskurinn i ágúst.
ió?frfcðingur kominn tll að Rftðgcrt er. aö fyrsti íiskui
vir.na með þeím að samníngs inn verðí fluttur Ul Bretlands
tPnka«j uf islenzkum togurum I agúst
Imúnuöi. Æ’.tlar íyrlrtœki Daw
- hað er eetlun mln að
ksepa íslcnzkan togarafiak.
U um semst og láta lAlenzku
íKkíKkipin landa honum 5
trezkum hftínum. Er r«ett um
hokkror hufnlr 1 hcssu skvni.
son þá uð vera húið að undir-
búa fiskverjdunina «vo *em
nauðsynlegt er.
í fyigtí með hinum breako
kaupsýsiumanni cr Edwards
mioriirtn. cn hann er óbáð
Vorblær yfir öllu
á Fljólsdalshéraði
H*r á FIJotsHalshérstðl cr
intið saiua veðurbílðan,:
Fá||ídalur er að ve«ða auð-
ur «g vejlr aö Jrottta. t
byggð <«r faríð að votta fyr-
ír nýrri gróðurnál. Innt I
tlðiumtm i Fljótsdal cr bá
ið að sl< |>i»a fullorðnu f«‘
Lagarfijót rr orðíð n
alautt, «? 200 hr>lndýr. s
vortt i Itóp I ttántunda
Iftíðarscl f Hróarstuni
rru horfin Inn á fjöll. ■:
Flokksþingið
. Fuíltrúar á (lokksþlng Pnw»
í*óknarmanna rru nú byrjaft-
ir aa koma útan ot landlnu.
ArlSandl er aí luUtrúar
komi l tlokksskriistotrma
. .. _«*«_ «* irrtrnu til
PrenUmlBJan Edda
m;irz 1953,
70. blaö.
a
ir
Bretar byrjaðir að
berjast við Dawson
„Rýmið til, slassmálin eru byrjuö," segir brezka blaðiö
Fishlng News, liesar það lýkur írásö.fninni um íslandsrör
Dawson og fyrirhtisraíar tilraunir hans til aíí brjóta lönd-
unarbannið, sem Bretar hafa sett á islcnzkan fisk.
I.
5
| í uþphafi greinarinnar,
.sem er á íremstu síðu fisk-
veiðtlmaritsins, er sagt frá
því, að Dawson hafi flogið til
islands til að undírrita samn
jinga um fiskkaup. Mörg
| brezku stórblöðin hafa sagt
f frá íslandsferö Dawsons, og
þeim samningum, scm hann
,hefir gert við íslenzka togara
elgendur.
i
Ummæ’.i dagbiaða.
Times segir: Samkomulag
hefir orðið um fast fiskverð
á nýjum tiski, sem skipað
verður upp i nokkrum brezk-
jygg um höfmim, Þetta á að leysa
aar- þann vanda, sem íslenzkir
það togaraetgendur hafa átt við
Heí að striða vegna löndunar-
>son bannslns.
ertt! Daily Telegraph, Morning
iðat Post og Daily Mail segja öll,
kna1 að Dawson hafl eert samnintr
brjóta bannið. Frosni fiskur-
inn er utan við það,
Ætlar að græða meira.
Það er haft eftir Da*son i
London, áður en hann fór til
íslands, að hann snúi sér að
fiskverzluntnni fyrst og
fremst til að græða fé.
Þegar Dawson kom heím úr
, íslandsferðlnni, sagði hann,
j að ailt væri klappað og klárt.
i Byrjað yrði á löndunum í á-
gust, og þær yrðu minnst
tvær á mánuði, en hann hefðl
, ökutæki ttlbúin, sem kosta
(250 þúsund sterlingspund.
Ég vil hraðari Xlutninga og 6-
dýrarl fisk, en hafna þeím að
ferðum, er ílskurinn iiggur
dögum saman i járnbrautar-
vögnum.
Forsíða Tímans 18. mars 1953, daginn eftir að Dawson kom til Reykjavíkur. ■ Dagblöðin hérlendis og í Evrópu fylgdust auövitað vel með gangi mála.
til að komast til hins hernumda Þýska-
lands, til þess að gera sér mat úr öllum
þeim firna verðmætum sem lágu eins og
hráviði á vígvöllum, þar sem skothríðin
var rétt nýlega hljóðnuð. Þessir menn
voru að bíða eftir réttum stimplum, en
þeir lágu ekki á lausu. Eftir margra
klukkustunda bið er þeim tilkynnt að
ekki þurfi að bíða, - þær tvær vélar sem
ráðuneytið hefur yfir að ráða eru þegar
fuilsetnar. Þannig gengur það dag eftir
dag.
Rétt fyrir klukkan fjögur einn daginn
þ.e. lokunartíma, smeygir lítill maður
sér inn um bakdyrnar og hann þarf
engan leiðsögumann hér til að komast á
áfangastað. Dyravörðurinn heftir ekki
för hans, því hann er óspar á gjafir, ef
þær kunna að auðvelda honum aðgang.
„Ég er guði sé lof enginn hershöfðingi",
segir hann oft. „Hershöfðingjar láta
aðra deyja. Ég læt aðra lifa og það er
ekki sem verst.“
Innan stundar er hann úti á götunni
aftur, eftir stutt samtal við gamlan
kunningja. „Jú, hann hafði fengið stimp-
ilinn og þar með fararleyfið. En vélarnar
voru fullar eftir sem áður og kunninginn
hafði, aðeins brosað að honum. En
Dawson er ekki ráðalaus. Hann hefur
séð það fyrir að dálkurinn þar sem
kveðið er á um hvaða farartæki skuli
notað er auður og nú skrifar hann sjálfur
á ritvél á hótelherbergi sínu: „Einkaflug-
vél, Proctor 118 B-4“. Næsta dag notar
hann til þess að afla sér óteljandi uppá-
skrifta og leyfa vegna erinda í Þýskalandi
og hér kemur það sér að hafa liðugan
talanda. Þó er næstum illa farið fyrir
honum, þegar embættismaður einn
tekur af honum leyfisblaðið og segir að
maður eins og hann, (auðvitað George
Dawson), sem er nýsloppinn út úr
Wandsworth tugthúsi, muni ekki fá
ferðaleyfi yfir til Þýskalands. En Dawson
er höndum fyrri, rífur af honum blaðið
aftur og hverfur eins og skugginn.
í Þyskalandi
Takmarkanirnar á ferðum til Þýska-
lands voru ekki síst af því að enn hafði
vopnahléi ekki verið opinberlega lýst
yfir, en loks rennur dagurinn upp og
aðeins þrentur klukkustundum síðar sest
Proctor-vél Dawson á lítinn herflugvöll
við Herford í Westfalen. Tvær stundir
líða þar til Dawson hefur nasað uppi
fyrrverandi þegnskylduvinnuskála, þar
sem sá forstöðumaður er til húsa, sem
hefur þýskar herfangsvörur í sinni
umsjá.
Hann hefur notað tímann vel og
skoðað í kring um sig. Úti um allt eru
sundurskotin hús , flóttamenn. stríðs-
fangar, æpandi leysingjar úr fangabúð-
um og brak stríðsfarartækja. Auðvitað
hefur hann sérstakan áhuga á þcim,
kollkeyrðum vörubílum ríkishersins,
sem liggja eins og hráviði meðfram
þjóðvegunum og þúsundum af ferðafær-
um vörubílum og brynvörðum bílum
sem sigurvegararnir hafa safnað saman í
stórar girðingar.
Breskir varðmenn þramma fram og
afti.r meðfram herfanginu, án þess að
vita hvílík verslunarvara liggur í þessum
farartækjum, sem margir hafa goldið
fyrir með blóði sínu.
Hann nær tali af forstöðumanninum,
sem kallaður er „Cricket-Jack“ og auð-
vitað hefur hann með sér meðmælabréf
til hans. Og nú kemur það: Þessi litli
digri maður scm kominn er í einkaflug-
vél sinni frá London á undan öllum
öðrum vill hvorki meira né minna en öll
þau þúsund af breskum og þýskum
farartækjum og allt heila stríðsgóssið
sem finnst á breska hernámssvæðinu.
Nú hefst hörð glíma milli mannanna
tveggja. Svitadroparnir hnappast saman
á cnni majórsins, en Dawson hvikar ekki
um þumlung. Síðarmeir var því haldið
fram í skýrslu amerískrar þingnefndar
að Dawson hefði framið þessa stórversl-
un sína á ólöglcgan hátt. En ckki var
hægt um hönd að sanna það og ef svo
bcr við að einhver fjandmaður hans
gerist of óskammfeilinn hótar Dawson
meiðyrða- og skaðabótamáli, en við það
sljákkar fljótt í mótstöðumönnunum.
Víst er það að Dawson gat í þcssum
viðræðum skírskotað til ótal embættis-
legra meðmæla og hann lýsti sig reiðu-
búinn til að greiða helming andvirðisins
í dollurum. Það tilboð reið baggamun-
inn.
Þegar viðræðunum lýkur hefur Daw-
son keypt um það bil 30 þúsund vöru- og
fólksbíla. Hvorki hann né „Criket-Jack“
vita námkvæmlega um töluna. Þeir vita
ckki einu sinni um verðið, því birgða-
málaráðuneytið ákveður það.
Nú hefst næsta verkið fyrir manninn,
sem helst vill fremja viðskipti sín með
einföldu handsali: „Ég verð að fá þetta
skriflegt, majór,“ segir hann. „Við
þekkjum skriffinnskuna sem ríkir í
ráðuneytunum... enginn getur hróflað
við samningnum ef hann er skriflegur."
Án þess að hreyfa mótmælum sest
Cricket-Jack við skrifborðið og pikkar á
ritvélina nákvæmlega fimm línur. Síðan
stimpill og undirskrift. „Jæja, ungi
maður," segir hann. „Þarna hefur þú
dauðadóm minn.“
„Hvílík vitleysa," segir Dawson. „Ég
er viss um að þér hljótið heiðursmerki
fyrir þetta".
Dawson er enn um kyrrt í Þýskalandi
í átta daga. Á meðan lítur hann nánar á
það sem hann hefur keypt. Það er
stærsta verslun sem hann hefur gert um
ævina.
30 þúsund bílar, nýir og gamlir, sumir
í lamasessi, allt í einum hrærigraut.
Hann væri spámaður ef hann gæti vitað
raunverulegt yerðgildi þessa bílakirkju-
garðs. En hann er ekki spámaður. Hann
veit bara að hann er lukkunnar pamfíll,
cn ef til vill dálítið meira. Ótvírætt er
hann maðurinn, sem skaut öllum öðrum
ref fyrir rass.
Stórviðskipti
Ekki hefur Dawson fyrr undirritað
samninginn en keppinautarnir, sem
komu nokkrum klukkustundum of seint,
siga skattstjóranum á hann. En hann er
skjótur að benda á það að þótt hann hafi
keypt gamalt járnaskran fyrir milljón
pund, þá hafi hann ekki fengið cyri til
baka. En hann áttar sig á þessum
veðramerkjum og nú cr haldið til Vaduz,
höfuðborgar Lichtcnstein. Hér er sam-
stundis stofnað fyrirtækið „GEFO-
hringurinn" til þess að annast kaup og
sölu á notuðum farartækjum. Þessari
stofnun selur Dawson í skömmtum
vagnahrúguna sína. Fyrirtækið er auð-
vitað utan viö umdæmi skattyfirvalda í
Bretlandi.
Og nú hefjast mestu verslunarvið-
skipti þessa tíma mcð dunum og
dynkjum.
Um þá Dawson og aðstoðarmann
hans Allington safnast svo margir við-
skiptavinir að slíks munu tá dæmi.
Þeirra á mcðal eru hershöfðingjar, sem
náð hafa tangarhaldi á óskráðu herfangi,
alvarlegir bankasérfræðingar og fjár-
glæframenn.
Njósnarar Dawson cru á ferðinni um
alla Evrópu og fréttir af nýjum rusla-
haugum streyma inn.
Sjá næstu síðu...
kassana og áttu í erfiðleikum með að
koma fiskinum frá Grimsby, því bílar og
öll tæki voru í höndum útgerðarmanna.
Því rotnaði fiskurinn og skemmdist,
Dawson komst í greiðsluþrot og fór að
skulda okkur.
Já, þetta fór með Dawson, en um leið
var líka kominn annar tónn í útgerðar-
mennina bresku. Þeir gáfust upp, en
Dawson fór á hausinn. Hins vegar
greiddi hann hvert penny sem hann
skuldaði okkur, - alveg upp í topp.
Skrifstofan á barnum
Þetta var tiltölulega ungur maður og
mér er enn í minni hvað það óð mikið á
honum, þegar hann talaði. Hann kom
einu sinni heim til okkar í Kópavoginn
og ég man hvað hann hreifst að plíser-
uðum pergamentskermum sem við
áttum, en þeir voru í tísku í þá daga.
Hann varð svo stórhrifinn að hann vildi
senda þetta til Olgu konu sinnar, en
hann fullyrti að hún væri rússnesk prins-
essa.
Þegar íslenskir togaraútgerðarmenn
gengu til samninga við Dawson, þá vissu
þeir að þetta var ekki „fínn pappír" í
þeim skilningi, en hann stóð við allt sitt
og þeir gátu ekki kvartað á eftir og ég tel
að það hafi verið þeim að kenna að
Ðawson fór á hausinn.
í London ræddum viðsaman á ýmsum
stöðum, bæði á matstöðum og á hóteli
hans sjálfs. Hann hafði enga skrifstofu,
en hafði þetta á bar á hóteli, þar sem allir
sem við hann áttu crindi gátu gengið að
honum vísum á vissum tíma dagsins..
Sífellt voru í kringum hann blaðamenn,
auk ýmissa manna með einhverjar pat-
entlausnir á prjónunum, sem þeir vildu
láta hann leggja fé í.
Naut stuðnings blaða
og almennings
Þegar hann fór út að borða fór hann
alltaf á gyðingastaði í Soho, því hann
vildi mat af skepnum sem væri rétt
slátrað á gyðingavísu, koschermat. Nei,
hann var ekki Gyðingur sjálfur.
Þegar ég kom þarna var mér ekið um
í Cadillacnum hans, en hann hafði keypt
þrjá bíla haustið áður, þennan Cadillac,
einn Rolls Royce og loks einn Bentley
handa frú Dawson. Hún hét Olga Daw-
son og bíllinn hafði númerið OD-1. Eitt
sinn þegar við vorum á leið til þess að
tala við yfirvöldin, þá bilaði bíllinn
eitthvað, þótt nýr væri og var þegar sent
eftir Rolis Royce-bílnum. Það er æðis-
legasta ökuferð sem ég hef farið í. Það
var gaman að sitja þarna aftur í þessum
svínaskinnsklædda híl með harinn fyrir
framan sig.
En það var cnginn vafi á því að í
þessum fiskkaupmálum naut Dawson
mikils stuðnings, bæði yfirvalda, hlaða
og almennings, enda höfðu fiskkaup-
menn enga samúð þeirra. Dawson var
líka ákveúinn í að koma þeim á kné og
það þótt það kynni að kosta hann
eitthvað. Þessi mál vöktu mikla athygli
og það voru alltaf blaðamenn í kringum
okkur. Blöðin voru alltaf á okkar bandi,
því fiskinn vantaði og enginn hugsaði
um þessa útgerðarklíku.
Sprengdi tvímælalaust
löndunarbannið
Eftir að Dawson fór á hausinn var
hann lengi að ná sér upp aftur. Eitt það
síðasta sem ég heyrði um hann var það
að hann var farinn að versla með appel-
sínusafa og lenti í einhverju svikamáli í
sambandi við það og hann var látinn í
fangelsi. Eftir það hef ég ekki heyrt um
hann. Þess vegi.a gæti hann verið á lífi
enn.
Hann var ákaflega þægilegur í um-
gengni og kona mín sem þá var kunni
mjög vel við hann, en hún gerði þó
nokkrar kröfur, Já, ég kunni vel við
George Dawson og tvímælalaust var það
hann sem sprengdi löndunarbannið - Já,
þetta var merkisbanditt.
Dawson var merkilegt ævintýri og það
var afskaplega gaman eftir á að hafa
fengið að taka þátt í því.“
- AM