Tíminn - 09.09.1983, Qupperneq 7

■ Verða fjárhagskröggumar til að halda ABBA gangandi?
ABBAI
KRÖGGUM
■ Sænska hljómsveitin
ABBA, sem að undanförnu
hefur sýnt öll merki þess að
vera u.þ.b. að leggja upp laup-
ana, verður nú að fara að
endurskoða sín mál. Þetta stór-
fyrirtæki, sem hefur verið ein
helsta gjaldeyrisfyrirvinna Svía
undanfarin ár, á nú í miklum
Ijárhagskröggum og á á hættu
að tapa milljónum króna vegna
rangra fjárfestinga.
Aðeins einn meðlimur
hljómsveitarinnar stendur nú
með pálmann í höndunum.
Það er Annifrid Lyngstad, sem
hefur sest að í London. Hún
ákvað í sambandi við búsetu-
skiptin að selja hlutabréf sín í
fyrirtækinu um síðustu áramót
og hlaut tugi milljóna fyrir sinn
hlut. Um svipað leyti og sú sala
átti sér stað var framkvæmda-
stjóra hljómsveitarinnar,
Stikkan Andersson, farið að
gruna, að ekki væri allt með
felldu hjá fjárfestingafyrirtæk-
inu „Kuben“, sem ABBA og
Polar Music stofnuðu sameig-
inlega til að gæta fjármuna
sinna. í Ijós kom, að gróði
fyrirtækisins, sem á blaði hafði
vcrið reiknaður 40 milljónir
króna, reyndist í veruleikanum
heilmikið tap. Rangar fjárfest-
ingar höfðu reynst afdrifaríkar.
Nú á það fyrir ABBA-með-
limunum þremur, Agnetha
Fáltskog, Benny Andersson og
Björn Ulvaeus, og fram-
kvæmdastjóra þeirra, Stikkan
Andersson, að liggja að greiða
úr eigin vasa hvorki meira né
minna en 60 milljónir sænskra
króna til að koma „Kuben"
aftur á réttan kjöl!
Óheppinn
og óforsjáll
þjófur
■ Það átti ekki fyrir Ray-
mond Charman að liggja að
Ijúka ætlunarverki sínu þennan
dag. Raymond hafði tekið sér
fyrir hendur að ræna banka í
Massachusetts, en þegar á
hólminn var komið, gekk allt á
afturfótunum hjá honum.
Eins og lög gera ráð fyrir,
ógnaði hann gjaldkera
bankans, konu, og krafðist
þess að hún reiddi fram það fé,
sem í vörslu hennar var. Hon-
um til mikillar skelfingar, gerði
hún sér lítið fyrir og rak upp
skaðræðisöskur. Raymond
varð svo bilt við, að hann féll í
ómegin. I því ástandi var hann,
þegar lögreglan kom á staðinn
og tók hann höndum.
En jafnvel þó að Raymond
hefði tekist að veita viðtöku fé
bankans, hefði ólánið samt
ekki sagt skilið við hann. Lög-
reglan komst nefnilega fljót-
lega að raun um, að hann hafði
læst vandlega bílnum, sem
hann hafði þó ætlað að komast
undan á. Og það sem meira
var, lyklana hafði hann læst
inni í bílnum!
efni meðan unnið er að útgáfu
nýs og segjum við fólki frá því.
Innihaldslega tel ég að þetta efni
standist að nokkru kröfur tímans
en útlitslega ekki“ sagði Birna.
Það kom fram hjá henni að á
síðasta ári dróst aðsókn að skól-
anum saman um 40% og hefðu
forráðamenn skólans velt því
fyrir sér hvaða skýringar lægju
þar að baki.
„Það sem við teljum helst er
aukin notkun myndbanda í af-
þreyingarefni. Ég held að ekki
sé rangt að segja að mikið til
sækist þessi hópur, sem sækist
eftir bréfakennslu, eftir ein-
hverri afþreyingu og þá væntan-
lega afþreyingu sem gæti komið
þeim að gagni síðar“ sagði Birna.
Hún sagði einnig að hún hefði
reynt að hlera það hjá fólki sem
hefði komið inn í skólann nú, en
mikil söluhrota var hjá þeim í
ágúst, hverju þetta sætti og segði
það að myndböndin dygðu ekki
lengur, það er afþreyingarefni
sem við höfum verið að nota og
nú þurfum við að fara að læra
eitthvað. Hvað varðaði að-
gerðir Bréfaskólans gegn þessu
sagði Birna að ekki væri um
annað að ræða en taka upp þetta
sama...“ að taka inn í okkar
námsefni myndbönd. Tel ekki
rétt að fara út í útleigu á því sviði
heldur hafa þetta sem þátt í
náminu. Sjómenn til dæmis, sem
nota mikið okkar efni, hafa
möguleika á myndböndum og
nýtingu þeirra en ég held að við
förum ekki út í samkeppni við
afþreyingarefni sem slíkt heldur
að nota það jafnhliða náminu“.
Verið er að kanna möguleik-
ana á þessu, mikill kostnaður
fylgdi því að Bréfaskólinn gerði
þetta einn og sér og því er
einkum rætt um að fá myndbönd
annars staðar frá og fella það inn
í efni skólans.
-FRI
Áhrifavald Samstöðu
færist til kirkjurmar
■ Walesa er nú fremur tákn en öflugur leiðtogi.
■ Á þriggja ára afmæli Sam-
stöðu í Póllandi hinn 31. ágúst
s.l. voru haldnar samkomur í
ýmsu formi víðs vegar um landið
og pústrar voru milli Sam-
stöðumanna og lögreglunnar.
Mótmælaaðgerðir gegn stjórn-
inni voru ekki eins fjölmennar
og oft áður, en viðbúnaður lög-
reglu var alls staðar í besta lagi.
Hins vegar er Ijóst að Pólverjar
sjá að breyta verður um baráttu-
aðferðir. Mikill meirihluti þjóð-
arinnar er andsnúinn einræðis-
stjórninni, og þótt minna fari
fyrir mótstöðunni en áður þýðir
það alls ekki að vinsældir kommún-
istanna séu að aukast.
Allt síðan Jaruzelski hershöfð-
ingi tók völdin í sínar hendur
hefur hann einbeitt sér að því að
lama mátt Samstöðu með ýmsum
hætti, og eru samtökin nú ekki
eins beitt vopn í baráttunni fyrir
betri lífskjörum, og auknu lýð-
ræði og þau voru áður.
Eftir það sem á undan er
gengið, herlög, fangelsanir og
hótanir til að ráða niðurlögum
frjálsra samtaka fólksins í land-
inu, er í rauninni merkilegt hve
margir þyrptust út á götur og
létu á opinskáan hátt í ljós hug
sinn tilSamstöðuogþájafnframt
andstöðu gegn kommúnista-
stjóminni hinn 31. ágúst. I tuttugu
mánuði hefur aðförin gegn Sam-
stöðu verið vel skipulögð og
linnulaus. Leiðtogar samtak-
anna hafa setið í fangelsum, á
vinnustöðum er haft í hótunum
við verkamenn um atvinnumissi
og þeim tilkynnt að þeim sé best
að hafa hægt um sig eigi ekki að
hljótast verra af.
Framundan er langt tímabil
þar sem leiðtogar stjórnarand-
stöðunnar verða að halda Sam-
stöðu virkri, en varast að lenda í
opnum átökum við stjórnvöld.
Verið getur að nýir leiðtogar
verði að koma til sögunnar. Enn
eru margir af áhrifamönnum
Samstöðu í felum, en stjórnin
hefur lofað þeim sakaruppgjöf
ef þeir gefa sig fram fyrir tiltek-
inn tíma. Má reikna með að áður
en fresturinn rennur út muni
þeir koma fram í dagsljósið.
Öðrum verður sleppt úr fangels-
um. En sakaruppgjöfinni fylgir
náttúrlega að menn þessir haldi
sig á mottunni eftirleiðis og þá
verður erfitt fyrir þá að standa í
fylkingarbrjósti verkalýðsins og
krefjast lýðréttinda.
Lech Walesa, sem er samein-
ingartákn Samstöðu, er undir
ströngu eftirliti og fær æ minna
olnbogarými til að koma fram og
tala kjark í sitt fólk og efna til
opinskárrar andstöðu við komm-
únistastjórnina.
Valdhafarnir vinna markvisst
að því að bæla þjóðina undir
vilja sinn. Opinskárri gagnrýni
er illa tekið og hart er gengið
fram í að þagga niður í þeim
röddum sem tala máli alþýðu
Póllands. Það uppátæki að leysa
upp rithöfundasamtökin sýnir
vinnubrögð stjórnarinnar. Án
efa verða sett á laggirnar ný
rithöfundasamtök þar sem lepp-
ar kommúnista ráða lögum og
lofum, stjórna því hvað út er
gefið og hverjir fá peninga fyrir
verk sín og lífsviðurværi yfirleitt.
Sem sagt gamalkunna formið á
ríkisrekstri þýlundaðra rithöf-
unda.
Sambandið milli kirkju og
stjórnvalda er slétt og fellt á
yfirborðinu. En vafasamt er að
svo verði til langframa. Þegar
vonsviknir Pólverjar hafa ekki í
önnur hús að venda en að leita
til kirkjunnar, sem þeir þá líta á
sem þá einu stofnun sem þeir
geta snúið sér til í raunum sínum
og leitað liðsinnis, munu átökin
milli kirkju og valdhafa aukast á
ný. Heimsókn páfa til heima-
lands síns s.l. sumar sýndi ótví-
rætt hug Pólverja til kirkju sinnar
og hvers þeir vænta af henni.
Biskupsráðstefna gagnrýndi
harðlega að afnám herlaga skyldi
ekki verða afdráttarlausara en
raun ber vitni og eins skilyrðin
fyrir sakaruppgjöf þeirra leið-
toga Samstöðu sem sátu í fang-
elsum eða voru í felum. Einnig
gagnrýndu biskuparnir hve lítið
tillit valdhafar tækju til óska
þjóðarinnar. Stjórnin reyndi að
fá kirkjuna til að birta ekki
ályktanir biskupsráðstefnunnar,
en ekki var farið að þeim óskum.
Málgögn kirkjunnar halda því
fram að þau lög sem sett voru
eftir afnám herlaga, séu ekki í
anda þeirra mannréttinda sem
stjórnin hafi lofað, og þess er
krafist að staðið sé við þau
fyrirheit sem látið var í veðri
vaka að valdhafar mundu vinna
að.
Lofað var efnahagslegum
endurbótum og að starfsfólk
fengi nieiri áhrif á stjórn fyrir-
tækja sem það vinnur hjá og
fleira í þeim dúr. En á meðan
„normaliseringin“ fer fram láta
allar umbætur á sér standa.
í ríkisreknu verkalýðsfélög-
unum eru nú um 3.5 milljónir
manna, sem er aðeins þriðjungur
þeirra sem fylktu sér undir merki
Samstöðu. Látið er í veðri vaka
að þessi nýju verkalýðsfélög séu
„afkomendur Samstöðu" og er
mikill áróður rekinn fyrir að
verkafólk gangi í þau. Ríkis-
reknu verkalýðsfélögin ráða
mörgum sjóðum og þau ráða
m.a. yfir orlofsheimiium sem
meðlimirnir eiga aðgang að og
fleiru af því tagi. Samstöðumenn
ráða ekki yfir öðru en viljanum
um að lýðréttindi séu í heiðri
höfð.
Meðal þess frelsis sem Jaruzel-
ski hefur komið á, eru lög um
vegabréf og réttur manna til að
fá gjaldeyri, sem áður var ekki
fyrir hendi. Hægt er að velta
fyrir sér hvaða skilyrðum það er
bundið að fá vegabréf til Vestur-
landa og gjaldeyri til ferðalaga.
Efnahagsástandið er Jaruzel-
ski einna þyngst í skauti. Það var
allt í kaldakoli eftir Gierek-
stjórnina og er það enn. Fyrir-
tæki hafa fengið meiri völd til að
ráða eigin framleiðslu og starf-
semi, og verið er að reyna að
koma verðlagningu í sæmilegt
horf og láta þá framleiðslu kostn-
að og markað ráða meiru cn
áður var. Laun voru á sínum
tíma lækkuð um fjórðung en
seint gengur að hækka þau á
nýjan leik eins og lofað var, og
eru lífskjörin því bágborin.
Svo á að heita að vöruskömmt-
un sé ekki lengur við lýði, og er
ekki lengur nema á kjöti og
sykri, það er að segja á pappírun-
um. Nú er hægt að fá mjólkur-
vörur án mikilla vandkvæða og í
sumar var nægilegt framboð á
grænmeti. Þótt skömmtunar-
seðlar-séu til fyrir kjöti er samt
skortur á því á markaði og það
sem fæst er léleg vara. Nokkrar
vörutegundir sem ekki eru
skammtaðar eru hreinlega ekki
tU, svo sem kaffi. ísskápar og
þvottavélar eru enn langþráður
draumur pólskra heimila. Margt
af þeim varningi sem á markaði
er fullnægir hvergi nærri þeim
gæðakröfum sem gerðar eru.
Ófrelsi og skuldir hvíla enn
þungt á Pólverjum en hvort frels-
isþrá þeirra er enn óskert verður
framtíðin að leiða í ljós.
Oddur Ólafsson
skrifar