Tíminn - 21.02.1984, Page 2

ÞRIÐJUDAGUR 21. FEBRUAR 1984
Rádstefria um áhrif tæknihreytinga á atvinnulífið:
NY TÆKN FÆKKflR STORFUM HIR
SEM KDNUR ERII FJÖlMENNflSTflR
■ Gífurleg breyling á þjóðfélaginu á
næstu 10-12 árum,mikil fækkun á störf-
um í mörgum núverandi starfsgreinum
og jafnvel atvinnuleysi verði ekki brugð-
ist rétt og fljótt við þeirri tæknibreytingu
sem nú er að eiga sér stað í heiminum,
var nánast samdóma álit allra sem tóku
til máls á ráðstefnu seni haidin var
um áhrif tæknibreytingarinnar á at-
vinnulíflð með tilliti til jafnréttis kynj-
anna. Að ráðstefnunni stóðu Skýrslu-
tæknifélag Islands og Jafnréttisráð. En
talið er að hin nýja tækni muni fyrst og
fremst koma til með að fækka þeim stiirfum
sem konur eru hvað Ijölmennastar í, í
ýmsum þjónustugreinum. j erindi sínu á
ráðstefnunni sagði Alexander Stcfáns-
son, félagsmálaráðherra m.a.:
„Kjarni vandamálsins er sá, að næstu
20 árin eykst mannafli á vinnumarkaðin-
um um 30.000 manns. Það er ljóst að
nokkrar atvinnugreinar geta ekki tekið
við þessu vinnuafli, t.d. landhúnaður. í
öðrum má búast við að ný tækni Ieiði til
fækkunar starfsfólks, t.d. í fiskvinnslu
og sjávarútvegi og samkvæmt áliti sér-
fræöinga mun iðnaður ekki taka á móti
jafn stórum hluta þessarar fjölgunar og
áður var taliö. Af þessu leiðir að þjón-
usta og hvers kyns þjónustuiðnaður og
nýiðnaður verði þær starfsgreinar sem í
snurðulausastri hagnýtingu nýrrar tækni
í atvinnuvegum landsmanna, í góðri
samvinnu við aðila vinnumarkaðarins.
Félagsmálaráðherra skipaði í nóvem-
ber s.l. starfshóp til að framkvæma
könnun á áhrifum nýrrar tækni á íslenska
atvinnuvegi í næstu framtíð. Verkefni
starfshópsins eru að leiða í Ijós líkleg
áhrif þeirrar nýj u tækni sem nú ryður sér
til rúms á mannaflaþróun á vinnumark-
aði, framleiðni og samkeppnishæfni nú-
verandi atvinnugreina svo og á stofnun
og viðgang nýrra atvitinugreina. Hópur-
inn hefur að undanförnu unnið aðgagna-
öflun frá mörgum löndum í þrem heims-
álfum og ýmsum alþjóðastofnunum.
Að sögn Gylfa Kristinssonar, ritara
starfshópsins eru erlendir fræðimenn í
ýmsum atriðum sammála um áhrif tækni-
þróunarinnar. Flestir séu t.d. sammála
um að hagnýting hinnar nýju tækni geti
leitt til minnkandi atvinnu um skeið í
hlutaðeigandi grein, en að vandamálin á
vinnumarkaðinum verði illleysanlegri ef
notkun tækninnar verður hindruð á
einhvern hátt. Flestir virðist einnig sam-
mála því að menntun mannaflans hafi
áhrif á hvort og hvenær atvinnugreinarn-
ar taki nýja tækni í þjónustu sína.
-HEI
■ „Þótt margt hafl áunnist í jafnréttismálum er enn að mörgu að hyggja á því sviði. t*aö sem e.t.v. er brýnast að taka til
athugunar er skipting starfa í hefðbundin karla- og kvennastörf og það launamisrétti sem sú skipting leiðir af sér“, sagði
Alexander Stcfánsson, félagsmálaráðherra, m.a. á ráðstefnunni um áhrif tæknibreytinga á atvinnulíflð. Tímamynd G.E.
síauknum mæli muni taka á móti fjölgun-
inni á vinnumarkaðinum hér á landi og
standa undir gjaldeyrisöfluninni".
1 þessu sambandi sagöi hann koma til
álita rannsóknir, sala tækniþekkingar
t.d. á sviði sjávarútvegs og fiskvinnslu,
milliríkjaviðskipti. sala á þjónustu við
ferðamenn og svo framvegis. En undir-
staða alls þessa sé vel menntað vinnuafl.
Því beri að leggja höfuðáherslu á góða
undirstöðumenntun og mikla almenna
tæknimenntun. „Og hér mega konur
ekki láta sitt eftir liggja, heldur halda
áfram að bæta menntun sína þannig að
þær verði jafn vel settar hvað það varðar
og karlar. Sé þessa gætt þarf ekki að
óttast að ný tækni stofni jafnrétti kynj-
anna á vinnumarkaðinum í hættu", sagði
Alexander.
Hvað stjórnvöld atvinnumála varðar
sagði hann þau nú þurfa að stuðla að sem
Iðnverkamenn á síðasta áratug:
FRAM LEIÐNIAUKNING 80%
EN FJÖLGUN STARFA 6%;
— a meðan framleiðniaukning í
skrifstofustörfum varð aðeins 4% en
starfsmönnum fjölgaði um 45%
Varnargördunum vid Markarfljót:
SÁRAUTIÐ VERIÐ HALD-
K) VK) UNDANFARIN ÁR
fljóts, en þar kom 60-70 metra breitt yf>r stórt svæði af ræktuðu landi suður af
skarð í hann sem olli því að fljótið fór Seljalandi. GSH
Ekki útséð að kægt
verði að veiða upp í
allan loðnukvótann
■ Framleiðniaukning í skrifstofu-
störfum varð aðeins 4% á áratugnum
1969 til 1979, samkvæmt niðurstöðum
könnunar seili framkvæmd var á veg-
um Alþjóðavinnumálastofnunarinnar.
A þessu timabili Ijölgaði fólki í skrif-
stofustörl'um liins vegar um 45%. Til
samanburðar er lekið að á sama tíma-
hili varð framlciðniaukning hjá iðn-
verkamönnum 80%, en fjölgun þeirra
starfa aðeins 6%. Þetta kom m.a. fram
í ræðu Lilju Ólafsdóttur, deildarstjóra
hjá Skýrsluvélum rikisins og Reykja-
víkurborgar á ráðstefnu um áhrif
tæknibreytingarinnar á atvinnulífið,
sem lialdin var á föstudag.
Hvort þessi sömu hlutföll eiga við
hér á íslandi höfum við ekki tölur um.
En lciðum við hugann að þcirri ttm-
ræðu og aðgerðum sem hér hafa farið
fram til aukinnar hagræðingarogfram-
leiðsluhvetjandi aðgerða t.d. síðustu
tvo áratugina virðist óncitanlega ntest
Itafa borið á slíku meðal stárfsfólks í
fiskiðnaði og síðan öðrum iðnaði.
Eit nig minnumst við orða Aðalheiðar
Bjarnfreðsdóttur, að hiá því opinbera
liafj slíkar aögerðir byrjað hjá ræsti-
ngakonum og slíkum láglaunahópum.
vaxtalækkunina í janúarlok,1’ segir t
upphafi bréfs frá cfnahagsráðgjafa ríkis-
stjóma, Lennart Nyberg, sem hann
sendi íslensku ríkisstjórninni nú í byrjun
mánaðarins.
Lennart þessi Nyberg, sem er Svíi
með aðsetur í Stokkhólmi segir jafn-
Lilja vitnaði í upplýsingar og spár
frá ýmsum Evrópulöndum um áhrif
tækniþróunarinnar á vinnumarkaðinn.
Á ráðstefnu Alþjóöasambands versl-
unarmanna var komist að þeirri niður-
stöðu að 8% árlegur vöxtur í sjálfvirkni
á 10 árum mundi gera um 25% núver-
andi starfa óþörf. Verkalýðshreyfmgin
í Danmörku spáir því að 75 þús.
skrifstofustörf hverfi þar í landi á
næstu árum. Samdráttur í bankastörf-
um er talinn verða um 20-30% á næstu
10 árum. í Bretlandi spá menn 20%
atvinnuleysi á þjónustusviðinu upp úr
1990. Og í V-Þýskalandi er talið að
hægt sc að láta tölvur taka við 25% af
núvcrandi störfum. Hér á landi er talið
að hin gífurlega aukning starfa í
ýmisskonar þjénustugrcinum a undan-
förnum árunt hafi komið í veg fyrir
alvarlegt atvinnuleysi. en nú sé farið
að hægja á þeirri þróun, og störfum
jafnvel þegar tekiö að fækka í stoínun-
um hér á landi sem annarsstaðar. Lilja
benti á. að hér á landi er um 66% alirar
vínnu kvenna í þjónustugreinum, mest
í láglaunastörfum. En talið er að það
verði fyrst og fremst þessi láglaunastörf
sem falla úr með tölvutækninni. -HF.I
framt í bréfi sínu að vaxtalækkunin verði
til þess að hjöðnun verðbólgu haldi
áfram. Hann greinir frá þcirri skoðun
sinni að ef vextir Séu með öllu aflagðir,
sé þar með versti verðbólguvaldurinn á
brott. Hann segist reikna mcð að vextir
einir saman, séu ábyrgir fyrir 90%
verðbólgunnar. -AB
■ „Vegageröinni er úthlutað ákveð-
inni uppliæð á fjárlögum og hún er fljót
að ganga til þurröar. Við höfum að vísu
taliö að nauðsynlcgt væri að halda
þcssum varnargörðuni við en þó við
heföum haft mcira fjármagn til umráða
er ég hræddur um að það hafði farið í
annað“, sagði Steingrimur Ingvarsson
umdæmisverkfræöingur Vegagerðar
ríkisins á Selfossi þegar Tíminn spurði
hann um ástæðu þess að varnargörðun-
um við Markarfljót hefði sáralítið verið
haldið við undanfarin ár.
Þær gagnrýnisraddir hafa heyrst að
hægt hefði verið að koma í veg fyrir að
fljótið bryti niður varnargarðana með
því að halda þeim við og hækka þá þegar
séð var hvert stefndi. Steingrímur sagði
í því sambandi að eins og aðstæðurnar
voru nú væri vafasamt að það væri rétt.
Hann sagðist hafa komið að Markar-
fljóti ásamt vegaverkstjóranum á Hvols-
velli, rúmri viku áður en garðarnir
brustu og aldrei hafa séð fljótið í eins
mikilli klakabrynju í þau 15 ársem hann
hefur starfað að þcssum málum. Það var
því Ijóst að ástæða var til að óttast flóð
en lítið hægt að aðhafast vegna þess að
ómögulegt var að segja til um hvar
hættan væri mest og hvar ætti helst að
styrkja garðaua. Þá hefði verið flutt
jarðýta austur að Dímon til að vera til
taks en það hefði verið nánast það eina
■sem hægt var að gcra.
Suðurlandsvegur er nú aftur orðin>fær
en eftirað klakastíflan vestan við Dímon
rofnaði á miðvikudag var hægt að gera
við varnargarðinn og síðan að fylla upp
í skörðin sem komu á veginn. Vegagerð-
armenn eru nú að reyna að gera við
varnargarðinn á austurbakka Markar-
■ „Það er eins víst að það sé ekki
nema um mánaðartími við veiðar og
miðað við að aðeins verði hægt að
landa 10.000 tonnum á sólarhring er
ekki útséð um að hægt verði að veiða
alla þá loðnu sem búið er að heimila
að v.eiða. Líklega fer það þó langt,“
sagði Hjálmar Vilhjálmsson, fiski-
fræðingur, þegar borin voru undir
hann umntæli Jóns Keynis Magnússon-
ar, forstjóra Sfldarverksmiðja rikisins,
um að útlit væri fyrir að ckki yrði unnt
að veiða allan loðnukvótann vegna
þess að loðnan væri farin að nálgast
hrygningu.
Hjálmar sagði að yfirleitt hefði
loðnuveiöi lokið seinni hluta marsmán-
aðar, en þö hefði komið fyrir að
vertíðin hefði staðið nokkuð fram í
apríl.
- Nú hcfur verið tálað um að útlit
væri fyrir að loðnan hrygndi snemma?
„Það cr alveg Ijóst að loðnan sem er
vestast á vciðisvæðinu núna kom inn
með fyrra fallinu og af því má draga þá
ályktun að hún hrygni í fyrra lagi. En
eftir því sent við komumst næst er
loðna austar á veiðisvæðinu sem kom
inn eitthvað seinna. Svo er töluvert af
loðnu líka út af sunnanverðum Aust-
fjörðum. Sú er miklu smærri og verður
þess vegna seinna kynþroska. Hún
gæti átt sinn þátt í að teygja úr þessu,“
sagði Hjálmar.
- Er eitthvað sem bendir til þess að
við eigum von á stórri göngu að vestan
eins og oft hefur verið talað um?
„Eins og dreifingin var í október
mátti vel hugsa sér að eitthvað af
stofninum myndi setjast að norður af
Vestfjörðum og ganga inn á hrygning-
arsvæðið beint þaðan. Við hins vegar
fórunt um þetta svæði um daginn og
það var næstum enga hrygningarloðnu
að finna. Ut frá því liggur beinast við
að álykta að ekki sé von á vestangöngu
að þessu sinni þótt auðvitað sé ekki
hægt að útiloka slíkt. Verið getur að
hún hafi haldið sig ennþá vestar en við
fórum, en það var langleiðina vestur
að Dornbanka, og hún gangi einhvem
tíma seint. En mér finnst það ekki
trúlegt og raunar alveg út í hött að vera
með vangaveltur þar um til að byggja
eitthvað á," sagði Hjálmar Vilhjálms-
son.
Hann sagði að meiningin væri að
fara í tveggja til þriggja vikna leiðang-
ur á Árna Friðrikssyni um eða eftir
næstu mánaðamót meðal annars til að
athuga hvort von væri á vestangöngu.
-Sjó
Heillaóskabréf frá sænskum
efnahagsráðgjafa:
LÆKKUN VAXTA
VEKUR ATHYGLI
■ „Ég óska ykkur til hammgju með