Tíminn - 21.02.1984, Side 9

9
ÞRIÐJUDAGUR 21. FEBRUAR 1984
á vettvangi dag^ins
■ I Tímanum 12. febrúar sl. er helgar-
pár eftir Agnesi Bragdóttur, sem lýsir
svo mikilli fávisku og hroka í garð
þeirra, sem búa úti á landi, að nauðsyn-
legt er að láta koma fram nokkrar
athugasemdir. Kemur hér fyrst lítið
sýnishorn af ritsmíð Agnesar:
„Nýja frumvarpið um kjördæmaskip-
an er ekki það „byltingarkennt“ að það
tryggi hverjum landsmanni eitt heilt og
óskipt atkvæði, síður en svo, en það er
hins vegar skref í rétta átt, dregur úr því
misrétti sem nú tíðkast, þannig að ef það
verður að lögum, þá þarf ekki nema
tæpa 3 Reykvíkinga til þess að vega upp
á móti einu atkvæði Vestfirðinga, en
eins og skipanin er í dag, þá þarf 5
Reykvíkinga til þess að vega upp á móti
einum Vestfirðingi, hvort sem um
óbreyttan Vestfjarðakjördæmismann er
að ræða, eða sterkan Strandamann. Pað
er því ljóst að enn vantar mikið á, að
algjör jöfnuður náist, þótt nýja frum-
þá venjulega einn frambjóðandi fyrir
hvern stjórnmálaflokk, og eru nöfn
þeirra þrentuð á kjörseðlana. Kjósand-
inn greiðir atkvæði þannig, að hann
merkir við nafn þess, sem hann vili
kjósa. Sá sem fær flest atkvæði, verður
þá þingmaður kjördæmisins. (Til greina
kemur einnig að krefjast þess, að þing-
maðurinn hafi 50% greiddra atkvæða á
bak við sig).
Nú má hugsa sér, að landinu verði
skipt í 60 sem næst jafnfjölmenn kjör-
dæmi, og þá yrði t.d. Reykjavík skipt í
23 kjördæmi og Reykjaneskjördæmi í
13. En hver yrðu svo úrslit kosninga
miðað við fylgi flokkanna í apríl 1983.
Sennileg niðurstaða er sú, að Sjálfstæðis-
flokkurinn fengi samtals 44 þingmenn
og 1142 atkvæði á bak við hvern þeirra,
Framsóknarflokkurinn fengi 15 þing-
menn og 1650 atkvæði á bak við hvern
þeirra, Alþýðubandalagin fengi 1 þing-
mann og 22.489 atkvæði á bak við hann,
helgarpár

GÓBIRISLENDINGAR
og aðrir Islendingar
Ern þetta einkun narorð þeirra sem vilja óbreytta kjördæma-
pan, og segjast færa þá ósk fram í nafni jafnréttis?
Malid i hnotskurn
dreifbylismanna

FAVBKUNNffl
eftir Guðmund Jónsson
varpið verði að lögum, og raunar liggur
það fyrir, að algjör jöfnuður mun ekki
nást, fyrr en komið verður á einmenn-
ingskjördæmum."
Þá er best að líta á stöðuna eins og hún
var við alþingiskosningarnar í april 1983.
Þá voru 6.216 kjósendur á kjörskrá í
Vestfjarðarkjördæmi eða 1243 kjósend-
ur á bak við hvern þingmann kjördæmis-
ins. A kjörskrá í Reykjavík voru þá
59.048 kjósendur, og þá voru kjörnir þar
12 þingmenn og til viðbótar fengu Reyk-
víkingar 4 uppbótarþingmenn eða sam-
tals 16 þingmenn, og voru þá 3690,5
kjósendur á bak við hvern þingmann.
Það er tæplegar þrem sinnum (2,97)
meira en hjá þingmönnum Vestfirðinga,
en ekki fimm sinnum eins og Agnes
fullyrðir.
Þá urðu þingmenn Reykjaneskjör-
dæmis með uppbótarþingmönnum sam-
•tals 9, og hafa þá þessi tvö kjördæmi
samtals 25 þingmenn og voru 3687
kjósendur á bak við hvern þeirra. Hin
kjördæmin sex hafa nú 32 kjördæma-
kjörna þingmenn og 3 uppbótarþing-
menn eða samtals35, og voru til jafnaðar
1686 kjósendur á bak við hvern þeirra.
Samkvæmt þessu fæst hlutfallstalan 2,19
(þ.e. 3687:1686).
En hver hefði niðurstaðan orðið, ef
kosningarnar hefðu verið framkvæmdar
samkvæmt tillögum foringja stjórnmála-
flokkanna, sem Agnes telur skref í rétta
átt? Þá hefðu Reykjavík og Reykjanes-
kjördæmi fengið samtals 30 þingmenn
og hver þingmaður með 1788 atkvæði á
bak við sig. Þá fæst hlutfallstalan 1,72.
Til samanburðar má líka benda á eina
leið, sem er mjög auðveld í framkvæmd.
Hún er sú að breyta kosningalögum
þannig, að öll uppbótarþingsætin 11 falli
í hlut Reykvíkinga og Reyknesinga.
Miðað við síðustu kosningar hefði niður-
staðan orðið sú, að í hlut þeirra hefðu
þá komið 28 þingmenn, og hver þeirra
með 3292 kjósendur á bak við sig, en hin
kjördæmin sex hefðu þá fengið samtals
,32 þingmenn, og hver þeirra með 1844
kjósendur á bak við sig. Þá fæst hlutfalls-
talan 1.79. sem er aðeins örlítið hærri en
samkvæmt tillögum foringjanna.
En Agnes leggur til að tekin verði upp
einmenningskjördæmi til að algjör
jöfnuður náist. Er þá best að athuga
fyrst, hvað orðið einménningskjördæmi
merkir, en ég dreg mjög í efa, að Agnes
viti það. Það merkir kjördæmi, þar sem
aðeins einn þingmaður er kosinn, og er-
en hinir flokkarnir þrír, sem nú hafa 13
þingmenn á Alþingi með samtals 31.828
atkvæði á bak við sig fengju engan
þingmann kjörinn. Svona lítur nú út
hinn algjöri jöfnuður, sem Agnes mælir
með.
Hitt er svo annað mál, að einmenn-
ingskjördæmi eru valkostur, sem vel
getur komið til greina, ef menn vilja
auðvelda stærsta flokknum að fá meiri
hluta á Alþingi og að mynda sterka
ríkisstjórn, en þá þarf líka helst að taka
upp svokallað tveggja flokka kerfi.
Hins vegar má benda Agnesi á annan
valkost, sem er miklu aðgengilegri.
Hann er sá að gera allt landið að einu
kjördæmi. Þá myndi falla niður öll
togstreita milli landshluta um fjölda
þingsæta og auðvelt yrði að láta hvern
flokk fá þingsæti í réttu hlutfalli við
kjörfylgi.
Að lokum skal nefnt eitt dæmi um,
hvernig tillögur fjórmenninganna gætu
reynst í framkvæmd. Gert er ráð fyrir að
í Reykjavík komi fram 15 framboðslistar
og hver þeirra hljóti 3.500 atkvæði eða
6.67% af öllum gildum atkvæðum. Þá
fær Reykjavík engan kjördæmakosinn
þingmann, af því að 7% lágmarkið næst
ekki. í staðinn koma þá að vísu uppbót-
arþingsæti til þeirra lista, sem fullnægja
skilyrðum þar að lútandi, þ.e. fá 5%
gildra atkvæða á landinu öllu.
Vonandi reyna alþingismenn að hugsa
ráð sitt betur og láta slíka óskapan ekki
verða að lögum.
Kópsvatni 14. febrúar 1984.
Guðmundur Jónsson.
við álagningarskrá en „lokaskrá", enda
lítil von að ársgamlar upplýsingar um
álagða - og þegar greidda - skatta nýtist
almenningi og þar með stjórnvöldum til
aðhalds eða leiðréttinga.
Þetta er okkur sem að útgáfunni
höfum staðið vel ljóst þegar við skoðum
hverjir hafa verið kaupendur skránna á
rúmlega 20 ára tímabili, en útgáfuleyfið
var í upphafi bundið við 200 eintök.
Stærsti kaupendahópurinn var alltaf
endurskoðendur sem töldu skrána sér
ómissandi öll þau ár sem hún var „álagn-
ingarskrá“ í eðli sínu þótt hún héti
skattskrá. Endurskoðendur eru nú hætt-
ir að kaupa skrána, eftir að hún varð
„lokaskrá“. Stafar það vafalaust einnig
af því að skráin hefur aldrei komið út
eða legið frammi fyrr en um hálfu ári
síðar en skattlög mæla fyrir um.
Almennur vilji virðist nú á Alþingi að
skattskrár megi gefa út, en frumvarp þar
um er þegar samþykkt í neðri deild.
Hins vegar féll þar við atkvæðagreiðslu
tillaga sem tekið hefði af öll tvímæli um
að gefa mætti út báðar skrárnar. Ýmsir
þingmenn virðast ekki hafa gert sér
grein fyrir megintilgangi með útgáfu
Sjúklinga-
skattur
— hvað er nú
það?
■ Það er tekjuöflunarleið.sem vanhæf-
ir ráðamenn hafa fætt af sér.a.m.k. sínu
auma hugarlífi. Það er átakanlegt að
þurfa að segja þetta um íslenska ráða-
menn á árinu 1984.
Sannleikurinn er auðvitað öllum
sæmilega greindum mönnum augljós, að
þegar harðnar í ári um sinn á ekki að
ganga hart að þeim, sem eiga við veikindi
að stríða. Þeirra erfiðleikar eru það
sorglegir, sér í lagi þegar um æskufólk er
að ræða. Fyrir nú utan þá staðreynd að
stórskemma annars myndarlega trygg-
ingalöggjöf.
Ég vil þó lýsa mínu persónulega áliti:
að ég tel hana ekki búa nægilega vel að
aldurhnignum þegnum okkar samfélags,
heldur ekki fötluðum og vanheilum, né
einstæðum mæðrum, svo að eitthvað sé
tiltekið.
Það er rétt eins og ríkisstjórn þessarar
þjóðar sé ekki mögulegt að sjá nein
skynsamleg vinnubrögð, þegar fyrr-
nefndir þegnar eiga hlut að máli.
Þó er það svo, eins og öllum ætti að
vera ljóst, að íslensk þjóð hefur aldrei
fyrr verið betur búin að tækjum til lands
og sjávar en einmitt nu. Stundar erfið-
leikar afsaka ekki afglöp og aulahátt.
Það hefði hins vegar verið til fyrir-
myndar, ef ráðamönnum þjóðarinnar
hefði auðnast sú viska og drengskapur,
að bjóðast til þess að gefa eftir eins og
20% af sínum launum til þeirra, sem
lægst laun hafa og eiga bágast að öðru
leyti. í leiðinni hefðu þeir, sem stjórna
þessari þjóð fengið aukið traust lands-
manna, og átt auðveldara með að sætta
fólk við stundar erfiðleika við að koma
dýrtíðinni niður á við með gát, en þó í
öruggum skrefum.
Ég vil svo lýsa yfir þeirri skoðun
minni, og fjölmargra annarra, að ég tel
að forusta verkalýðsins hafi algerlega
brugðist þeim, sem hafa lægstu launin, og
er mitt félag V.R. síst undanskilið.
En ég verð þó um sinn að trúa því, að
leiðsögumenn launafólks taki til höndum
og leiðrétti hörmungar vinnubrögð gagn-
vart þeim, sem eiga hvað erfiðast með
að lifa í okkar fagra og töfrum prýdda
landi.
Verið þið sæl að sinni.
Gísli Guðmundsson
Óðinsgötu 17
skattskráa - t.d. að mati fjármálaráðu-
neytis - eða þá sem ólíklegt virðist - að
þeir séu andvígir þeim tilgangi og vilji
einungis að „lokaskrá" sé út gefin þótt
hún komi þeim sem að skattamálum
vinna að harla litlu gagni í samanburði
við álagningarskrá.
Alþingi er nú á góðum vegi með að
hnekkja í reynd þeim úrskurði tölvu-
nefndar að engar skattskrár af neinu tagi
fáist út gefnar. En tölvunefnd gerði að
þessu leyti engan mun á álagningar- og
skattskrám þótt hún hafi í úrskurðum
sínum gert mikið úr hinum lögfræðílega
mun þessara tveggja heita á því sem
venjulegt fólk telur einungis tvær hliðar
á sama (skatt)peningi.
Ég skora á háttvirta alþingismenn að
standa þannig að lagasetningu um þessi
mál - sem og önnur - að þau verði ekki
hártoguð eða túlkuð á þann veg að
megintilgangurinn fari forgörðum. Setj-
ið fyrir alla muni ambögulaus lög sem
almenningur skilur og virðir.
Kópavogi 16. febrúar 1984.
Virðingarfyllst,
Sigurjón Þorbergsson.
Opið bréf til alþingismanna:
Er Alþingi að leyfa út-
gáf u skattskrár að nýju?
frá Sigurjóni Þorbergssyni
■ Fyrirtæki mitt, Letur h/f, hefur allt
frá árinu 1959 fjölritað og gefið út
skattskrár fyrir Reykjavík og frá árinu
1977 einnig fyrir Reykjanesumdæmi.
Niður hefur þó fallið skráin fyrir árið
1982.
Með tilkomu núgildandi laga um
tekju- og eignaskatt varð um að ræða
tvenns konar skattskrár, þ.e. álagningar-
skrá sem lögð hefur verið fram á sama
tíma árs og skattskrár komu út áður, en
álagningarskrár hafa ekki fengist út
gefnar, fyrst vegna afstöðu skattyfir-
valda og síðar var útgáfa beggja skránna
bönnuð af tölvunefnd með úrskurðum á
árinu 1982.
Fjármálaráðuneytið hefur verið með-
mælt útkomu skattskrár og hafa tillögur
um það verið lagðar fyrir Alþingi af 2
fjármálaráðherrum. Slík tillaga er nú á
umræðustigi í þinginu.
Meginrök fjármálaráðuneytis fyrir
því að útgáfa skattskrár skyldi leyfð
koma fram íbréfi ráðun. til tölvunefndar
27/9 1982 þar sem m.a. er bent á þá
sérstæðu reglu skattalaga að sérhver
skattþegn hafi rétt til að kæra skatta allra
annarra skattskyldra aðila, en í athuga-
semdum við fyrstu heildarlögin um
tekju- og eignarskatt er þessi regla
rökstudd með því „að eðlilegt sé, að
gjaldendur komi í veg fyrir of lágt tekju-
og eignamat hjá öðrum.“ Ákvæði laga
um framlagningartíma hafi ekki verið
hugsuð sem hámarksákvæði heldur lág-
marksákvæði um kynningartíma. Niður-
staða ráðuneytisins er, að það sé hafið
„yfir allan vafa að heimil sé opinber
birting úr skattskránni."
Ríkisskattstjóri kveðst í bréfi til tölvu-
nefndar 4. okt. sama ár vera í meginat-
riðum sammála fjármálaráðuneytinu.
Niðurstaða tölvunefndar gekk í þver-
öfuga átt í úrskurði 23/11 1982 er hún
bannar útgáfu beggja skránna fyrir árið
1982.
Af úrskurði tölvunefndarverðurráðið
að hún hefur ekki leitað álits fjármála-
ráðuneytis um útgáfu álagningarskrár,
heldur einungis skattskrár. Úrskurð um
bann við útgáfu álagningarskrár felldi
nefndin þegar 7/7 1982 en Ríkisskatt-
stjóri hafði 24/6 beint málinu til nefndar-
innar.
Meginröksemdir fjármálaráðuneytis-
ins sem áður getur virðast eiga enn betur