Tíminn - 26.01.1986, Qupperneq 7

Sunnudagur 26. janúar 1986
Tíminn 7
Jón Baldvin Hannibalsson:
í Noregi meðal snillinganna
Þegar spurningin var lögð fyrir
Helga Sæmundsson velktist hann
fyrst í vafa og sagði „ja, ég veit það
andskotann ekki.“
En svo rann upp fyrir honum ljós.
„í Noregi 1814-1905.“
Og hvers vegna?
„Það var góður friður í landinu og
þjóðin var að rísa upp og fá sjálf-
stæði. Þá voru líka snillingar uppi.“
Hverjir hefðu verið þessir sam-
tímamenn þínir?
„Ætli það hefðu ekki verið ágætir
menn eins og Ibsen, Bjömson, Kjell-
and og Jonas Lie svo maður nefni
einhverja.
Þú hefðir notið þín innan um þessa
karla?
„Ég hugsa það.“
Og jafnvel betur en nú?
„Hvur veit. Þarna var meira að
segja Knut Hamsun fæddur og kom-
inn til sögunnar. En hann kemur
reyndar fram seint á þessu tímabili.“
Þú hefðir þá kannski kynnst hon-
um í ellinni?
„Ég hefði náð honum.“
Þú hefðir náð ansi háum aldri?
„Ja, ég hefði orðið helvíti gamall.
Ég hefði verið kominn á tíræðisald-
urinn.“
Og hvar í Noregi hefðir þú viljað
eyða ævinni?
„Einhversstaðar syðst þar sem
er hlýjast og grænast.“
Eftir spjalið kvöddum
um við Helga þar sem hann sat á
bekk í Vigelandsgarðinum á spjalli
við spekingana um leið og' Knut
Hamsun gekk þar framhjá drukkinn
af hungri.
Páll Pétursson innanum samtíðarmenn sína af Medici ættinni. Það ei
Lorenzo il Magnifico sem stendur við hlið hans síðan kemur preláti og
drengurinn á myndinni er sonur Lorenzo, Giovanni, sá sem síðar varð
Leopáfi 10.
Páll Pétursson frá Höllustöðum:
Endurreisnin
var spennandi tími
. ingar; menn fýsti að læra á galdra-
verk náttúrunnar og beygja hana
undir viija sinn. Framtíðin hætti að
vera eitthvað sem bar í sér eld,
brennistein, grát og gnístran tanna
og varð leikfang mannsins og þrung-
ið af möguleikum til að framkalla
bestu eiginleika hans.
Á þessum tíma vildi Páll Péturs-
son á Höllustöðum vera uppi.
Þegar Tíminn hringdi og spurði
hann hvenær hann kysi að vera uppi
ef hann væri ekki til í dag vildi hann
taka það fram að sér liði ágætlega í
dag og hefði svo sem ekki yfir neinu
að kvarta.
„En endurreisnartíminn á Ítalíu
hlýtur að hafa verið mjög spennandi.
Þetta var skemmtilegt skeið og öfl-
ugur tíðarandi. Þar var mikið um að
vera og margt í deiglunni.“
Og þú hefðir notið þín vel innan
um Machiavelli og Michelangelo?
„Það hefði verið gaman að kynn-
■ ast þessum náungum. En ég treysti
því hins vegar að ég lendi ekki í kasti
við þá þrátt fyrir þetta.“
Rússnesk
byltingar-
hetja
Helgi Sæmundsson:
Þegar ferskir austrænir vindar og
forn fræði léku um Ítalíu á fimmt-
‘ándu öldinni hrikti í þeirri þjóðfé-
lagsgerð sem staðið hafði traust og
óhagganleg í hundruð ára. Borgríkin
mynduðust og íbúar þeirra sögðu
völdum klerkanna stríð á hendur.
Hugurinn losnaði við viðjar
miðaldakristinfræðinnar, forn gull-
öld reis upp úr hafi gleymskunnar og
gaf mönnum fyrirmynd, verslunar-
auðurinn gerði mönnum fært að gefa
hungurvofunni langt nef og rúmlega
það og arabísk speki kom eins og
vítamínssprauta í heim vísinda.
Menn vöknuðu til meðvitundar
urn umhverfi sitt og fannst það ljótt.
Marmari var höggvinn, styttur reist-
ar, húsagerðarlistin öðlaðist nýtt líf,
klæðnaður breyttist, söngur heyrðist
á götunum og lífsgleðin reið í hlað.
í hugum manna urðu líka breyt-
Helgi Sæmundsson og Ibsen fá
sér vínglas saman í
sumarhitanum.
Þegar spurningin var lögð fyrir Jón
Baldvin Hannibalsson stóð ekki á
svarinu.
„Það er Ijóst.
Ég hefði viljað vera í blóma lífs
undir • lok fyrri heimstyrjaldar og
hafa verið fæddur Rússi. Þá hefði ég
breytt rússnesku byltingunni og fært
hana í annan farveg. Tekið völdin af
Lenin og þróað Rússland eftir lýð-
ræðislegum leiðum. Ég hefði staðið
við loforðin um að gefa hverju þjóð-
erni innan keisaradæmisins sjálf-
stæði sem hefði þýtt eitthvað á þriðja
tug sjálfstæðra ríkja. Efnahagsþróun
í þessum heimshluta hefði náttúrlega
orðið miklum mun betri heldur en
undir hungursformúlu sósíalisma
Lenins og Stalins og heimsfriður
hefði verið tryggður út öldina."
Og hefðir þú afrekað þetta allt
einn og óstuddur?
„Ég hefði gert þetta með félaga
Martofv, vini mínum. En hann vant-
aði pólitískt raunsæi til þess að koma
sínum málum fram.
Það er ein mesta ironía sögunnar
að Lenin sem var hálf klikkaður
minnihluta-trúboðsmaður sem klauf
rússneska krataflokkinn tólf sinn-
um með hálft dúsin afofstækismönn-
um sér við hlið, lagði undir signafnið
bolséviki, meirihlutamaður, en
meirihluti flokksmanna var
dæmdur sögulega séð til að heita
ménsevikar, minnihlutamenn, og
þar með var öllu snúið á haus.
Með þessu hófst allur öfugsnún-
ingur sögunnar."
Það hefði sem sagt verið alheims-
friður ef þú hefðir lifað á tímum
Rússnesku byltingarinnar?
„Já. Og mikið og blómlegt menn-
ingarskeið meðal slavneskra þjóða."
Menn geta því bölvað kaídhæðni
sögunnar fyrir að hafa ekki staðsett
Jón í Rússlandi í lok fyrri heimstyrj-
aldar og vonandi þakkað rausnar-
skap sömu sögu fyrir að koma hon-
um fyrir hér hjá okkur.
Bóndinn í Kreml sem tryggði
heimsfrið út tuttugustu öldina.