Tíminn - 26.01.1986, Qupperneq 24

24Tíminn
Sunnudagur 26. janúar 1986
listatiminn-listatáf
Að vera
TRÚR
listinni
og því
að skapa
Viðar Eggertsson talar út um
menningarmálin
Viðar Eggertsson er leikhús.
Ekki tignarleg álfaborg sem hylur
gersemar sínar á bak við drungalegar
steinblokkir, heldur meðalhár mað-
ur með dökk gleraugu og axlabönd.
Ég veit ekki hvernig ég á að kynna
hann fyrir lesendum. Hann hefur
leikið í Alþýðuleikhúsinu, með
Leikfélagi Akureyrar, í Þjóðleikhús-
inu, Leikfélagi Reykjavíkur,
Stúdentaleikhúsinu og eflaust víðar
fyrir utan að hafa leikið í sínu eigin
leikhúsi; EGG-leikhúsinu. Hann
hefur líka leikstýrt víða, skrifar í
Moggann og var meira að segja einu
sinni með Stundina okkar.
En hvað með það. Égfékk hann til
þess að ræða við mig um lífið og list-
ina, eins og þar stendur, á milli
æfinga á Tom & Viv sem Alþýðu-
leikhúsið er að setja upp á Kjarvals-
stöðum í tilefni af 10 ára afmæli sínu.
Við mæltum okkur mót á Hótel
Borg og eftir að ljósmyndarinn hafði
leitt hann um Gullna salinn í leit að
hentugum bakgrunni og við komist
að því að skemmtistaðir eru í raun
skemmtilegri á daginn þegar þeir eru
auðir en á kvöldin, fengum við okkur
sæti í borðsalnum.
Ég spurði Viðar fyrst út í Tom &
Viv.
„Þetta er mjög merkilegt verk,“
sagði Viðar lágt eins og hann óttaðist
að Indriði og strákarnir á næsta borði
heyrðu. „Það er breskt og er tveggja
ára gamalt. Fjallar um T.S. Elliot og
Viv konu hans, líf þeirra og hjóna-
band í þrjátíu ár. Ég leik Elliot sem
er mjög erfitt þar sem hann var mikl-
um mun greindari en ég er. Hann var
sérkennilegur maður og átti mjög
stormasama ævi. Hann setti konu
sína á geðveikrahæli og gleymdi
henni þar. Tom var enginn hvers-
dagsmaður. Líf hans greindist í
tvennt og hann átti í sífelldri tog-
streitu á milli þess að vera fulltrúi í
banka og eitt mesta ljóðskáld aldar-
innar. Þessir tveir þættir í lífi hans
tókust sífellt á og hann var dæmdur
til örvingltlnar. Maður þarf að
magna upp skapbresti sína til að
leika hann. Ég er víst ekkert mjög
þægilegur í umgengni þessa dagana.
Þessi sýning hefur verið lengi í
undirbúningi og við hefðum í raun-
inni getað verið tilbúin til að frum-
sýna hana um mánaðamótin nóv-
ember-desember, en fengum hvergi
inni með hana fyrr en nú um daginn
að Kjarvalsstaðir skutu yfir okkur
skjólshúsi. Það getur verið strembið
að halda svona sýningu því á
meðan gerir maður ekki mikið
annað. En það hefur verið gaman að
fara í gegnum ljóð Elliots og ævisögu
hans því eins og ég sagði áðan þá var
þetta æði merkilegur maður. Það
hefur risið upp mikil áhugaalda fyrir
Elliot nú á síðustu árum, ekki síst
vegna hins dramatíska hjónabands
hans og einnig vegna söngleiksins
ólk kýs alltafyfir sig
menn sem setja því stól-
inn fyrir dyrnar, velur
sér böðla fyrir hús-
bœndur...
„Cats“, en hann var byggður á ljóð-
um Elliots.
En það þýðir ekki að fólk þurfi að
fórna höndum og hrópa að það geti
ekki séð sýninguna því það viti ekk-
ert um Elliot. Ég get sagt eins og er
að ég vissi ekkert um Kasper, Jesper
og Jónatan áður en ég sá Kardi-
mommubæinn en hafði samt mjög
gaman af því verki.
Það á við um góð leikhúsverk að þt
kynnist persónunum í leikritinu.
Þannig er það allavega með þetta
verk þó svo persónurnar hafi verið til
í raun og veru.“
Liggur EGG-leikhúsið niðri á
meðan þú glímir við T.S. Elliot hjá
Alþýðuleikhúsinu?
„Ef ég hefði tíma, peninga og hús-
næði gæti ég drifið upp 4 mögnuð
leikverk sem bíða hjá mér, þar af tvö
ný íslensk verk. En ég verð að bíða
eftir heillastjörnunni eða einhverj-
um andsk...
Ég hef verið að bera víurnar r
ákveðið húsnæði og ætla að setja þar
upp sýningu sem heitir Ella og er eft-
' ir þýskan höfund, Herbert Actern-
buch. En í þessu verki er fjörutíu
blaðsíðna langur mónólóg, ákaflega
sérkennilegur og erfiður texti, svo ég
vildi nú heist vera laus við Elliot áður
en ég einbeiti mér að honum.“
Verður þú eini leikarinn á svið-
inu?
„Það verða tvær persónur á svið-
inu. Önnur er Ella sem er ábyggilega
niðurlægðasta persóna leikbók-
menntanna og hún er þögul allan
tímann. Hin persónan er sonur
hennar sem allan tímann er að leika
Ellu og segir frá lífi hennar sem er
óhugnanlegt og yfirþyrmandi líf.
Þannig að verkið er allt hálfgerður
mömmuleikur.
Annars er erfitt að tala um verk
sem maður er að vinna að, því það er
hætt við að maður tali sig frá hug-
myndunum.
En ég var svo heppinn að fá Þor-
geir Þorgeirsson til þess að þýða
verkið sem er afskaplega vandþýtt ,
en Þorgeir skilaði því af sér eins og
hans er von og vísa enda afburða
þýðandi.
Það er lýsandi um kjör listamanna
á íslandi, að þegar ég sótti um styrk
hjá Goethe-stofnuninni til að þýða
verkið og fyllti út umsóknareyðu-
blaðið miðað við þá taxta sem við-
gangast hér þá sendu þeir svar til
baka og sögðu að þeir borguðu ekki
svona lágar upphæðir og efuðust um
að ég hefði fengið hæfan mann til
starfsins.
En þeir létu samt til leiðast svo ég
gat fengið Þorgeir til verksins, en
hann er annar af guðfeðrum mínum í
leiklist. Ég var svo lánsamur að
kynnast honum íleiklistarskóla SÁL
þar sem hann kenndi í þrjú ár og ég
væri alls ekki að gera þá hluti sem ég
hef verið að gera ef ég hefði ekki
kynnst honum.“
Var það ekki lærdómsrík reynsla
að reka lciklistarskóla SÁL?
„Jú, það var það. Og við vorum
g á erfitt með að
biðja vini mína að gefa
mér vinnu sína...
ekki bara í því að reka skólann held-
ur þurftum við að berjast fyrir tilvist
hans. Maður kynntist á þessum árum
öflum í þjóðfélaginu sem vilja ráðsk-
ast með menningarmálin og við eig-
um merkilegt bréfasafn sem inni-
heldur bréf sem vissir aðilar sendu
menntamálaráðuneytinu í þeim til-
gangi að koma þessum skóla á kné.
Þar er talað um ófremdarástand í
leiklistarskólamálum og það ófr-
emdarástand vorum við. Þannig að
maður neyddist til þess 19 ára gamall
að læra á þann lobbyisma sem við-
gengst hér til þess að verjast þessum
árásum. En það hefur komið sér vel
og er þekking sem maður býr að.
Viðar i gervi T.S.EIIiot í sýningu
Alþýðuleikhússins á Tom & Viv.
Texti Gunnar Smári Egilsson
Myndir Árni Bjarna
En það var líka lærdómsríkt að
standa frammi fyrir þeirri spurningu
hvað maður ætti að læra og til hvers.
Enda hefur það sýnt sig að það fólk
sem var í SÁL á sínum tíma hefur
haft mikið að gera við leikhúsin og
hefur skilað sér vel til leiklistarlífs í
landinu. En þegar frumkvöðlarnir
voru búnir með skólann þá var engin
ástæða til þess að halda honum gang-
andi áfram, því það sem hentaði
okkur þarf ekki að hafa hentað
öðrum. Skólinn hefði því orðið að
dauðri stofnun.
En það besta sem ég lærði í SÁL
var að ég gæti gert það sem ég vildi.
Og ég ætti að spyrja sjálfan mig hvað
mig langaði til. Ég varð var við það
eftir að ég lauk námi að kerfið í leik-
listinni í landinu er þannig uppbyggt
að leikarar bíða eftir að einhver
ákveði fyrir þá hvað þeir eigi að gera.
Og mér dettur ekki í hug að þessir
þrír leikhússtjórar á íslandi séu með
vakandi auga fyrir því hvað Viðar
Eggertsson eigi að gera í september
1986. Ég veit hinsvegar heilmikið
hvað mig langar til að gera þá.
Mér finnst að leikarar eigi að hafa
frumkvæði að sínum verkum eins og
aðrir listamenn. Ég held að það sé
mjög eyðandi fyrir listamann að eiga
aldrei frumkvæði að því verki sem
hann er að vinna.
Ég er ekki að stofna leikhús til
þess að hafa í gangi sýningar til þess
að hafa sýningar. Heldur til þess að
nota í hvert sinn sem sprettur upp
svo rík þörf, hvort sem það er hjá
mér sjálfum eða öðrum, til þess að
gera ákveðna sýningu að þessir aðil-
ar geti ekki hugsað sér annað, þá er
þetta leikhús til staðar.
Það hefur komið til mín fólk sem
hefur haft áhuga á að setja upp
ákveðna sýningu og þá hef ég sagt
„fínt, okey“. En ef það kemur til mín
hálfum mánuði seinna og segist vera
orðið fráhverft hugmyndinni og spyr
hvort ég vilji ekki setja upp sýning-
una sjálfur þá hef ég aldrei haft
áhugaáþví. Efhugmyndin dofnarþá
er ekki ástæða til þess að framkvæma
hana.
I