Tíminn - 27.04.1986, Qupperneq 17

Sunnudagur 27. apríl 1986
Tíminn 17
Það
þarf
hugar-
fars-
breytingu
- segir Valgerður Bjarnadóttir verkefnis-
stjóri á íslandi yfir samnorrænu
jafnréttisverkefni
ÍMARS 1985 var Akureyri valin mann í hálfu starfi, en Akureyrarbær
sem fulltrúi íslands í samnorrænu leggur til skrifstofu og rekstur
verkefni um kynskiptingu á vinnu- hennar. Valgerður sagði að verkefn-
markaði. Verkefniðerunniðáöllum isstjórarnir á hinum Norðurlöndun-
Norðurlöndunum á vegum Jafnrétt- um væru allir í fullu starfi, en
isnefndar norrænu ráðherranefndar- fjárveiting hefði ekki fengist til þess
innar. Jafnréttisnefndin fjármagnar hér á landi. Svo enn sem komið er
verkið, og greiðir laun fyrir starfs- er hún aðeins í hálfu starfi. Á næstu
Valgerður Bjarnadóttir.
4 árunt er norrænu verkefnisstjórun-
um ætlað að vinna að upplýsinga-
söfnun, rannsóknum og þreifa fyrir
sér ineð leiðir til úrbóta. Á þessum
4 árurn verða af og til send út
fréttabréf er greina frá gangi mála,
en heildarskýrsla með niðurstöðum
verkefnisstjóranna verður gefin út í
árslok 1989.
Valgerður sagði að markmiðið
með verkefninu væri að stuðla að
breytingum á þeirri kynskiptingu
sem orðin er á vinnumarkaðnum, og
koma í veg fyrir að hún myndist í
nýjum greinum. Verkefnið á enn
fremur að stuðla að því að brjóta
niður þá múra sem skilja að karla-
vinnumarkaðinn og kvennavinnu-
markaðinn. Það er ekki endilega
gert með því að karlar og konur
vinni öll störf jafnt, heldur fyrst og
fremst með því að bæta stöðu
kvenna á vinnumarkaðnum í þá átt
að þær hafi meiri áhrif, betri laun og
búi við meira atvinnuöryggi. Það er
rétt að benda á að Island hefur svo-
litla sérstöðu hvað atvinnuöryggi
varðar, því hérlendis vantar fólk í
hefðbundin kvennastörf. Atvinnu-
leysi er hins vegar mjög mikið meðal
kvenna á hinum Norðurlöndunum,
markaðurinn er hreinlega mettaður.
Starfssvið kvenna er hins vegar ails
staðar þröngt, og karlar geta haft
áhrif á fleiri sviðum.
Það sem fyrst og fremst þarf er
hugarfarsbreyting, sérstaklega hjá
konum. Það þarf að fá þær til að trúa
því að þær geti hlutina, og cinblíni
ekki eingöngu á hcfðbundin kvenna-
störf, heldur leiti l'anga víðar á
vinnumarkaðinum, og auki fjöl-
breytni bæði í náms og starfsvali.
Við rnunum beita okkur fyrir nám-
skeiðum fyrir konur sem hafa
hrökklast frá námi vegna barneigna,
t.d. með námskeiðum. Einnig er
stefnt að því að halda námskeið fyrir
konur sent eru að fara út á vinnu-
markaðinn eftir nokkurt hlé. Stærsti
þátturinn í kynningu og fræðslu á
jafnréttismálum eru þó skólarnir.
Nýverið efndi Valgerður ásamt Jafn-
réttisnefnd Akureyrar til fundar með
skólastjórum og yfirkennurum allra
grunnskólanna á Ákureyri. Umræðu-
efnið var jafnréttis og starfsfræðsla í
skólum. Á fundinum var samþykkt
að efla slíka fræðslu til muna og taka
sem sérstakt fag inní stundaskrá
skólanna næsta skólaár. í sumar
niunu 2-3 kennarar frá hverjum
grunnskóla á Akureyri fara á nám-
skeið til að kynna sér námsefnið og
undirbúa kennsluna. Miðað er við
að jafnréttisfræðsla vcrði í ölluni
bekkjuni grunnskóla en starfs-
fræðsla í 7.-9. bekk. Ákveðið var að
Valgerður skipulegði starfsfræðsl-
una í samráði við fræðsluyfirvöld.
Að sögn Valgerðar er ntjög ntikil-
vægt að snemma sé byrjað að upp-
fræða börn um gildi jafnréttis. Það
vcrður síðan fylgst með þessum
börnum og séð hvað þau taka fyrir
að grunnskólanámi loknu. Við mun-
um einnig skoða framhaldsskólana,
t.d. kynskiptingu milli greina í verk-
menntaskólanum. Það verður reynt
að styðja við bakið á þeim stelpum
sem eru í hefðbundnum strákafög-
um, svo þær gefist ekki upp vegna
fordóma. Við munum leggja mikla
áherslu á starfskynningar, ekki síst
með því að fá konur sem vinna
hefðbundin karlastörf til að miðla
reynslu sinni, sagði Valgerður
Bjarnadóttir að lokum.
HIÁ
GULLIBETRI
Umsjón: Þórmundur Bergsson, Heimir Bergsson:
Rugby-íþróttin
Alþjóöa rugbysambandið fagnar 100 ára afmæli sínu
- Deilur á lofti um framtíð íþróttarinnar
ALÞJÓÐA rugbysambandið
(IRB) heldur upp á 100 ára
afmæli sitt um þessar mundir. Af-
mælishaldið er við hæfi en mörgum
þykir þó leikurinn vera á viðkvæmu
stigi og ekki náð að aðlagast kröfum
nútímans.
Hin árlega ráðstefna IRB er hald-
in í afmælisvikunni og auk þess er
boðið upp á tvo leiki þar sem helstu
stjörnur rugbyíþróttarinnar etja
kappi saman. Hátíðarhöldin fara
fram í Englandi og leikið er á Cardiff
Arms Park og í sjálfu höfuðvígi
rugbyíþróttarinnar, Twickenham.
Áhugamannarugby er nú leikið í
rúmlega 100 löndum og heimsmeist-
arakeppni er fyrirhuguð á næsta ári.
Þrátt fyrir þennan fjölda landa eru
einungis meðlimir frá átta löndum í
IRB sem eru æðstu samtök íþróttar-
innar.
Hér er að sjálfsögðu um arfleið frá
síðustu öld að ræða - arfleið sem
reyndar má finna í mörgum öðrum
alþjóða íþróttasamtökum. England,
Skotland, írland og Wales ráða yfir
helmingi atkvæðanna en einnig eiga
sæti í sambandinu fulltrúar frá Nýja-
Sjálandi, Frakklandi, Suður-Afríku
og Ástralíu.
Á sfðasta ári samþykkti IRB regl-
ur er gerðu ráð fyrir að önnur lönd
fái að einhverju leyti aðild að sam-
tökunum þó ekki verði um atkvæða-
rétt að ræða. Þetta hafðist í gegn
þrátt fyrir að IRB hafði orðið fyrir
mikilli gagnrýni og er búist við að
þessi gagnrýni haldi áfram á þessu
ári.
Rugby Union (áhugamannarug-
by) varð til sem keppnisíþrótt í
Englandi á síðustu öld. Það sama á
reyndar við um flestar áhorfendaí-
þróttir nútímans. íþróttin dreifðist
síðan um breska heimsveldið og
hefur síðan hægt og bítandi náð
auknum vinsældum um allan heim.
Ekki er vitað nákvæmlega um
upphaf leiksins en í einkaskólanum
í bænum Rugby í Mið-Englandi er
plata sem á stendur að Willian Webb
Ellis nokkur hefði fyrst allra breytt
út frá knattspyrnureglum samtímans
og tekið bolta í hendur sér og
hlaupið með hann. Þetta ku hafa
gerst árið 1823 og þar með fæddist
rugbyleikurinn.
Þó sagan sé góð er sannleiksgildi
hennar dregið í efa. Reyndar hafa
leikir þar sem boltanum er sparkað
og einnig hlaupið með hann í hönd-
unum verið stundaðir í Englandi í
margar aldir.
Öruggt er þó að leikurinn eins og
hann þekkist í dag var fyrst stundað-
ur í einkaskólanum í Rugby og varð
stuttu síðar geysivinsæll í háskólun-
um í Oxford og Cambridge.
Á árunum í kringum 1860 jukust
vinsældir rugbyíþróttarinnar mikið,
sérstaklega í Lundúnum, Jórvíkur-
héraði á Norður-Englandi og í
skosku borgunum Edinborg og
Glasgow.
Skotland og England háðu svo
landsleik í desember árið 1870 og
varð sá leikur síðan að árlegum
atburði. Miklar deilur voru þó jafn-
an uppi um túlkun á leikreglum og
sauð upp úr árið 1884. Þá töpuðu
Skotar en þarlend yfirvöld neituðu
að viðurkenna tapið og var ástæðan
enn sem fyrr mismunandi túlkun á
reglum leiksins.
Það var upp úr þessu deilum sem
Alþjóða rugbysambandið var
stofnað. Meðlimir þess hittust fyrst
árið 1886 en Englendingar komu þó
ekki inn í starfið fyrr en þremur
árum síðar. Þá hafði krafa þeirra um
sex fulltrúa verið samþykkt en
Skotland, írland og Wales höfðu
tvo fulltrúa hver þjóð.
Síðan þá hafa litlar breytingar
verið gerðar í starfi og stefnumiðum
IRB og reglur um áhugamennsku
hefur löngum verið fylgt hvað harð-
ast af þessum samtökum.
Mörgum þykir fulltrúar IRB vera
langt á eftir tímanum og finnst tími til
kominn að breyta hinum ströngu áhuga- -
mannareglum svo og skipulagi samtak-
anna. Tíminn mun svo leiða í ljós
hvort um verulegar breytingar verði
að ræða í starfsemi hins íhaldsinnaða
IRB (International Rugby Board)
og mun þá Tíminn reyna að greina
frá því ef svo fer.
Rugby er vinsæl íþrótt meðal áhorfenda, sérstaklega í Bretlandi þar
sem leikurinn er upprunninn. Hér er tekist á um knöttinn í leik Walesbúa
og Englendinga.
Fótbolti þeirra Bandaríkjamanna er kominn frá Rugby íþróttinni.
Skipulag og gildi þau sem finna má í bandaríska leiknum falla mjög að
bandarísku þjóðlífi. Jafntefli er t.d. að mestu óþekkt.