Tíminn - 23.11.1986, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Walraff fór um garð
Hér fór nýlega um garð v-þýski blaðamaðurinn
Gtinter Walraff, sem getið hefur sér mikið orð fyrir
rannsóknarblaðamennsku í heimalandi sínu. Hann
varð víðfrægur er hann gerðist blaðamaður við
tímaritið Bild, sem gert er út af blaðajötninum
Springer, og afhjúpaði eftir á þau all óvöndu meðul
sem á blaði þessu tíðkast og afla því risavaxins
lesendahóps á kostnað alls þess sem menn hefðu
einhvern tíma talið sæmilegt og heiðarlegt. Fleiri strik
hefur Walraff gert af sér, sem ekki hafa öll verið
þökkuð af hvers kyns samtökum, fyrirtækjum eða
einstaklingum og heilum þjóðfélögum, sem ýmist af
vana eða nauðsyn þola illa að þreifað sé ofan í
pokahornið hjá þeim. Þar hringar sig ósjaldan snákur
lygi og yfirdrepsskapar, sem best er að látast ekki vita
af og lofa að sofa.
Síðasta afrek Waraffs er sem kunnugt er að hann
hefur sýnt löndum sínum og fleirum sem í skuggsjá
viðskipti sjálfra þeirra viö útlendan öreigalýð,
tyrkneska gestaverkamenn. Sú mynd er ekki mjög
skemmtileg og þurfti engum að koma á óvart. P*ó ekki
væri nema vegna þess að þrátt fyrir allt er Walraff
ekki fyrsti þýski blaðamaðurinn, sem leikið hefur
alveg sama bragð og vakið athygli fyrir. Bók hans,
Niðurlægingin, hefur hlotið mikla umræðu og það
kann að hugsast að þær vonir hans rætist að hún stuðli
að einhverri hugarfarsbreytingu meðal landa hans.
Samt má ekki gleyma að þarna liggur djúptækari
vandi að baki en svo að „góður vilji“ einn fái á
nokkurn hátt úr honum leyst. Þaðan af síður bók og
það þótt í fjögurra milljón eintaka upplagi sé. Sú væri
blekkingin verst að halda það. Veldur því þar eitt með
öðru að í atvinnuleysisbælum Evrópu er hætt við að
hinir innfæddu „Tyrkir“ verði aftarlega á blaði meðal
kaupenda „Niðurlægingarinnar,“ - unglingar sem
finna hjá þjóðfélaginu enga þörf fyrir starfskrafta sína
og gróið starfsfólk sem fleygt er umsvifalaust í
þúsundatali út á götuna, eins og nú gerist t. d. um
ríkistarfsmenn í Frakklandi. Einnig þetta fólk á sér
formælendur fáa líkt og námamenn Walraffs. Kjör
þess eru annar snákurinn í pokahorninu sem allir vita
af, en vilja ekki að haft sé of hátt um. „Góður vilji“
stendur þeim aftur á móti líka til boða í ótæpilegu
magni og þó enn ótæpilegra magn af „niðurlægingu“.
Sjálf háðungin hefur stillt svo til að einmitt þarna eru
komnir bitrustu andstæðingar “hinna Tyrkjanna.“ Og
það er ein hræsnin til að látast vera hissa á því.
í allri umræðunni um fordóma má líka spyrja hvort
það sé ekki örlítill tvískinnungur í því fólginn, þegar
rætt er um hina tyrknesku gestaverkamenn t.d. í
Þýskalandi sem nærri ósjálfbjarga fólk, sem einhverja
volæðinga, þótt að þeim sé þrengt nú. Tyrkir eru
gömul og harðgerð þjóð, og verða örugglega einfærir
um að sækja sinn rétt, þótt það taki tíma. Það mun
verða þeim erfið barátta, en þrátt fyrir allt geta engir
unnið stríð þeirra fyrir þá, hversu mikið sem einhverja
langar.
En það ber að fagna útkomu bókar Walraffs á
íslensku. Hún vekur athygli á vanda sem mönnum er
gott að íhuga hér. Sér í lagi ef hún verður til þess að
menn setjist ekki niður til að brynna músum, en
hleypi í sig kjarki til að kíkja eftir snák yfirdreps-
skaparins í eigin poka, minnugir þess að á honum
kunna að vera fleiri höfuð en eitt.
Umsjón Helgarblaðs:
Atli Magnússon
Þór Jónsson
>5aCi5
LEIÐARI
ERLEND
Sunnudagur 23. nóvember 1986
Þórarinn Þórarinsson skrifar um:
MALEFNI
Thatcher gæti orðið
hált á því að of-
treysta skoðanakönnunum
Hún treystir enn á misskilinn þjóðarmetnað Breta
SÁ ORÐRÓMUR hefur
magnast, að Margaret Thatcher
muni efna til þingkosninga í maí
næstkomandi eftir að skoðana-
kannanir sýndu, að íhaldsflokk-
urinn hcfur orðið meira fylgi en
Verkamannaflokkurinn, en
samkvæmt nýlega gerðri Mar-
plankönnun fékk hann 41%,
Verkamannaflokkurinn 37,5%
og bandalag jafnaðarmanna og
Frjálslynda flokksins 19%.
Ef úrslit yrðu á líka leið í
kosningununt myndi íhalds-
flokkurinn vinna hreinan þing-
meirihluta, eins og kosninga-
fyrirkontulaginu er háttað í
Bretlandi, en þar er kosið í
mismunandi fjölmennum ein-
menningskjördæmum. Ihalds-
flokkurinn á mest fylgi í fámenn-
ari kjördæmunum.
Thatcher mun þö vafalítið
bíða eftir lleiri skoðanakönnun-
um, áður en hún ákveður sig.
Breskum forsætisráðherrum
hefur reynst hált á því að fara
eftir skoðanakönnunum. Bæði
Wilson og Heath cfndu til kosn-
inga vegna niðurstaðna þeirra
og urðu fyrir miklum vonbrigð-
unt. Heath meira að segja svo
miklum, að Thatcher felldi hann
í næstu formannskosningu í
íhaldsflokknum.
Fyrir Thatcher er það líka
nokkur viðvörun, að í auka-
kosningu, sem fór fram í kjör-
dænii í nágrenni Liverpool
fimmtudaginn 13. þ.m. fékk
frambjóðandi íhaldsflokksins
hörmulega útreið.
Verkamannaflokkurinn fékk
56.3% atkvæðanna, bandalag
jafnaðarmanna og frjálslyndra
34.6% og íhaldsflokkurinn
6.3%. í kosningunum 1983 voru
hliðstæðar tölur 64.5%, 14.3%
og 20%. Þennan samanburð má
þó vart taka of alvarlega. Ástæð-
an er sú, að frambjóðandi
bandalagsins var talinn sigur-
vænlegri en frambjóðandi
íhaldsflokksins og því hafa
íhaldsmenn fylkt sé um hann í
verulegum mæli. Eigi að síður
eru þau nokkur viðvörum fyrir
Thatcher.
Tap Verkamannaflokksins á
sér eðlilegar rætur. Félagsskap-
ur Verkamannaflokksins í kjör-
dæminu var búinn að velja sér
frambjóðanda úr róttækasta
armi flokksins. Kennock, for-
maður Verkamannaflokksins
beitti því valdi sínu í flokks-
stjórninni til að hafna honum og
velja miðjumann til framboðs.
Róttækustu kjósendur flokksins
hafa svarað með því að kjósa
frambjóðanda bandalagsins.
Það nægði þó ekki. Það mun
styrkja Kinnock yfirleitt að hann
hafnaði róttæka frambjóðand-
anaum. Hann er á góðum vegi
með að kveða niður mesta öfga-
aflið í flokknum.
ANNAÐ en skoðanakannan-
irnar bendir öllu meira til, að
Thatcher sé að undirbúa kosn-
ingar fljótlega. Hún gerir sér
bersýnilega ljóst hvernig ber er
að ná hylli margra kjósenda.
Hún telur vænlegt að tefla eins
og Bretland sé ennþá stórveldi.
Thather hefur nýlega gert
tvær ráðstafnir til að sanna
þetta. Hið fyrra var, þegar hún
ákvað að Falklandseyjar skyldu
fá 200 mílna fiskveiðilandhelgi,
en í fyrstu verður þó aðeins
framfylgt 150 mílna fiskveiði-
landhelgi. Ætlunin er að selja
leyfi til fiskveiða innan hinnar
nýju landhelgi og afla Falklands-
eyjunt þannig tekna til að rísa
undir herkostnaði þeim, sem
fylgir yfirráðum Brcta. Þctta
hefur að sjalfsögðu gert Argent-
ínumenn æfa og vafalítið verður
þessari ákvörðun harðlcga mót-
mælt af bandalagi Ameríkuríkja
og Sameinuðu þjóðunum.
Stjórnarandstæðingar í Bret-
landi lýsa einnig yfir andstöðu.
Misskiíið þjóðarstolt margra
Breta ntun samt verða vatn á
ntyllu Thatchers, því að það
samræmist því að Bretland hagi
sé eins og það sé enn nýlendu-
veldi og stórveldi.
Annað verður þó sennilega
rneira vatn á myllu Thatchers.
Breska leynilögreglan telur
sannað, að sýrlensk stjórnarvöld
hafi stutt Palestínumanninn,
sem reyndi að granda ísraelskri
farþegaflugvél á leið frá London
til Israels með því að koma fyrir
sprengju í farangri vinstúlku
sinnar.
Þótt það sé vart fullsannað,
að sýriensk stjórnarvöld hafi
verið hér að verki, greip Thatc-
her til þess að nota þetta tilefni
til að slíta stjórnmálasambandi
við Sýrland og hefur skorað á
önnur ríki að gera slíkt hið
sama.
Með þessu hefur Thatcher
skipað Bretlandi í forustu þeirra
ríkja sem berjast gegn hryðju-
verkum. Hún hefur enn ekki
fengið nema takmarkaðar undir-
tektir, m.a. frá Bandaríkjunum,
sem hafa viljað kenna Líbýu um
öll hryðjuverk. En þetta dregur
ekki úr því, að þessi verknaður
Tahtchers hefur að nýju gert
hana að þjóðhetju í augum
margra Breta og aðalleiðtoga
gegn alþjóðlegum hryðjuverk-
um.
Til viðbótar þessu kenrur svo
það, að í hásætisræðu drottning-
ar, sem jafnan er flutt í þingbyrj-
un og samin er af ríkisstjórninni,
var boðuö frekar hófleg stefna í
innanlandsmálum, a.m.k. í
samanburði við ýmsar fyrri yfir-
lýsingar Thatchers. Hún telur
bersýnilega heppilegt að fara
gætilega í þeim efnum, en tefla
meir fram utanríkismálunum.
THATCHER mun vafalítið
hugsa sig vel um áður en hún
ákveður kosningadaginn. Kjör-
tímabilinu lýkur ekki fyrr en í
maí 1988. Þangað til mun hún
þó ekki bíða, heldur velja þann
tíma, sem hún telur heppilegast-
an.
Hún verður m.a. að hafa sér-
staka gát á stöðu bandalags
jafnaðarmanna og Frjálslynda
flokksins, en það er talið líklegra
en Verkamannaflokkurinn til að
ná fylgi af íhaldsflokknum í
fámennu kjördæmunum.
Bandalagið hefur verið í lægð
vegna ágreinings innan þess unt
kjarnorkuvopnin. Nú virðist það
vera búið að ná santkomulagi
um þau, sem er mitt á milli stóru
flokkanna. Það vill viðhalda
óbreyttum kjarnorkuvopnum
fyrst um sinn, en bíða þangað til
síðar að taka endanlega ákvörð-
un, þegar ljósara verður hver
verður þróunin í viðræðum um
afvopnunarmálin. Fái þessi
stefna bandalagsins
hljómgrunn, verðurThatcher að
hugsa ráð sitt að nýju.
Sögulega séð hefur Thatcher
til nokkurs að vinna. Verði hún
enn forsætisráðherra 1. febrúar
1988 verður hún búin að gegna
þeirri stöðu samfleytt lengur en
nokkur annar á þessari öld, og
raunar allt síðan á 18. öld, þegar
Walpole hélt stöðunni samfleytt
í meira en 20 ár. Á hún að hafna
þessu til þess að reyna að verða
fyrsti forsætisráðherrann, sem
vinnur þingkosningar þrisvar í
röð?