Tíminn - 09.04.1987, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Tíminn
MÁLSVARIFRJALSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
NíelsÁrni Lund
Aöstoöarritstjóri: OddurÓlafsson
Fréttastjórar: BirgirGuðmundsson
Eggert Skúlason
Auglýsingastjóri: SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síöumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 (tæknideild)
og 686306 (ritstjórn).
Verð í lausasölu 55.- kr. og 65.- kr. um helgar. Áskrift 550.-
íslenskar
lýðræðishefðir
Eins og bent var á í forystugrein Tímans fyrir nokkrum
vikum og ástæða er til að rifja upp, þegar framboðsfrestur
vegna alþingiskosninga er liðinn, þá virðist íslenskt
flokkakerfi í aðalatriðum stöðugt áratug eftir áratug.
Lýðræðis- og þingræðisskipulag okkar íslendinga hefur
fengið á sig flokkslega hefð sem sýnist skynsamleg og er
líkleg til þess að viðhalda eðlilegu valdajafnvægi milli
skoðana- og hagsmunahópa. Fjórflokkakerfið eins og það
hefur þróast hér á landi fellur vel að lýðræðislegum
hugmyndum manna í fjölbreyttu nútímaþjóðfélagi, og
engin ástæða til að halda annað en að það standist vonir
lýðræðissinna um virkt þingræði og heilbrigt stjórnarfar.
Þetta fjórflokkakerfi okkar íslendinga - þessi hyrning-
arsteinn þingræðis og lýðræðis - hefur verið að þróast
síðustu áratugi allt frá því að ísland varð fullvalda ríki
fyrir næstum 70 árum, eða nokkru fyrr. Þróun flokkakerf-
isins hér á landi er eðlislík því sem gerst hefur almennt á
Norðurlöndum. F»ar eins og hér er lýðræðið reist á langri
hefð flokkaskipunar og innri þróun flokkanna eftir því
sem tímar líða og þykir síst tiltökumál. Á Norðurlöndum
þykir það ekki ljóður á flokki, þótt hann eigi langa sögu.
í lýðræðislöndum er aldur flokks engin sjálfgefin ásökun,
heldur hið gagnstæða, það er flokki fremdarefni að eiga
sér hefðir og hafa lifað sína eigin þróun eins og þjóðfélagið
sjálft hefur breyst og þróast í rás tímans og er þó sama
þjóðfélagið.
Varla fær neitt breytt þeirri staðreynd að átökin í þeim
alþingiskosningum sem fram undan eru, verða milli þeirra
fjögurra flokka, sem íslenskt lýðræði hefur byggst á um
langt skeið, hvað sem líður að öðru leyti stefnu einstakra
flokka og framgöngu þeirra í einn tíma eða annan. Líklegt
er að um 90% af greiddum atkvæðum í landinu skiptist
milli fjórflokkanna, 10-12% munu falla sérframboðum og
sérviskuframboðum í skaut, og má kallast hæfilegt rými
fyrir þess háttar þarfir í umburðarlyndu þjóðfélagi.
Pessa daga eru menn sérstaklega að ætla á um fylgi
nýjasta fyrirbærisins í framboðsmálum á íslandi, hins
svokallaða Borgaraflokks, sem stofnaður hefur verið í
kringum nafn eins manns, Alberts Guðmundssonar. Hér
verður litlu spáð um það, hvaða áhrif þessi framboð hafa
eða hvaða möguleika svona mínútumynd í flokkslíki
hefur til þess að fá atkvæði í alþingiskosningum. En
ólíklegt er að pólitískt móðursýkiskast eins og framboð
Borgaraflokksins er, hafi langvarandi áhrif á stjórnmálin
og vafalaust öll til hins verra, ef eitthvað er. Sannleikurinn
er sá að sérframboð Albertsmanna í Reykjavík, hefði
verið afsakanlegt eins og á stóð, en stofnun þessa
gerviflokks í kringum Albert Guðmundsson og framboðs-
æðið sem því hefur fylgt úti um alla landsbyggð, gerir hlut
hans allan lakari, hvað varðar heilbrigða stjórnmálaþró-
un.
Borgaraflokkurinn er að sjálfsögðu pólitísk loftbóla. Á
það vill Tíminn benda einu sinni fyrir allt og minnir á það
sem augljóst er, að kosningabaráttan stendur milli
alvörustjórnmálaflokkanna, og svo á að vera. Sérframboð
og sérviskuframboð eru stundarfyrirbæri. Þau þjóna
sérþörfum, sem ekki hafa almennt gildi. F»au geta beinlínis
orðið hættuleg lýðræðinu ef þau eru borin upp af
múgsefjun eins og dæmi eru um frá Danmörku frá
Glistruptímanum. Sú saga er íslendingum alkunn, en er
nú liðin tíð.
Fimmtudagur 9. apríl 1987
GARRI
llilllllllll
Þriðji íhaldsflokkurinn
Aftur horfði Garri á llokkakynn-
ingu í sjónvarpinu í fyrrakvöld.
Þar kom Aiþýduflokkurinn fram
meö kosningastefnu sína. Þar fór
fyrir formaður flokksins, Jón
Baldvin Hannibalsson. Gat Garrí
ekki skilið hann betur en að hann
værí að heita á kjósendur að veita
sér stuðning til að komast í stjórn
með Sjálfstæðisflokknum eftir
kosningar.
Að öðru leyti samanstóð þáttur
Alþýðuflokksins af gömlum klisj-
um og slagorðum. Þar voru á
ferðinni upphrópanir sem menn
hafa séð hjá þeim kosningar eftir
kosningar. Allt hefur það og alltaf
reynst innantóm kosningaslagorð,
og úr efndunum hefur ekkcrt orðið
þegar til hefur átt að taka.
Sannleikurinn er sá að í seinni
tíð hefur Alþýðuflokkurinn naum-
ast átt aðra stefnu en þá að vera
fimmta hjól undir vagni frjáls-
hyggjunnar í landinu. Gömlu bar-
áttumálin eru þar löngu fyrir bí.
Það er löngu liðin tíð að Alþýðu-
flokkurinn sé raunverulegur al-
þýðuflokkur sem berjist af hörku
fyrir bættum kjörum og aukinni
vellíðan almennings.
Þessi kynning Alþýðuflokksins
undirstrikar það enn að þar er nú
á ferðinni þriðji íhaldsflokkurinn.
Honum er nú tröllriðið af frjáls-
hyggju, en félagshyggjufólk er þar
'vandlcga geymt úti í hornum svo
að sem minnst beri á því.
Framboð Albert Guðmundsson-
ar veldur því líka að nú óttast
leiötogar Alþýðuflokksins stórum
um það fylgi sem þeir ætluðu sér
að krafsa l'rá Sjálfstæðisflokknum
út á hugmyndir sínar um stjórnar-
samstarf við hann eftir knsningar.
Þess vegna eru þeir uggandi og
hræddir. Og framboðskynning
þcirra í sjónvarpinu bar þessu
greinilegt vitni.
Ráðalaust Alþýðu-
bandalag
En sé nöturlegt að vera krati
þessa dagana þá hlýtur þó að vera
enn ömurlegra að vera alþýðu-
bandalagsmaöur, ef eitthvað er.
Framboðskynning þeirra í sjón-
varpinu þótti Garra jafnvel bera
enn meiri svip af ráðaleysi og fálmi
heldur en kynning kratanna, og er
þá langt til jafnað.
Það var ekki einu sinni að þeir
hefðu manndóm í sér til að halda
uppi gömlu kommúnistaslagorðun-
um frá því fyrr á tímum. Er það
ruunar í fullu samræmi við það sein
mátt hefur sjá af Þjóðviljanum nú
undanfaríð; máttlausara pólitískt
málgagn kemur ekki út á íslandi
þessa dagana.
Um mögulegt stjórnarsamstarf
eflir kosningur virðist Alþýðu-
bandalagið ekki hafa neinar
minnstu hugmyndir, og cr raunar
ekki að sjá að þeir geri sér vonir
um að nokkur flokkur vilji hirða
það að vinna með þeim, nema
helst Kvennalistinn. Markvissa
stefnu í framfaramálum lands og
þjóðar gat Garrí ekki séð grilla í
þarna, heldur þvert á móti. Þetta
var innantómt glamur um hærri
laun og lægri skatta, gjörsamlega
út úr takt við þá einföldu staðreynd
að þjóðin þarf að eyða í samræmi
við það sem hún aflar, svona rétt
eins og heimilin.
Einu baráttumáli hjó Garri þó
eftir hjá þeim, og það var að
hækka skafta á fyrirtækjum. í því
sambandi voru teknar upp risatölur
um hagnaö vcrslunar á síðasta ári
sem Þjóðviljinn var með á dögun-
Skattlagning fyrirtækja
Eins og bent hefur verið á hér í
blaðinu eru þessar tölur þó gróf-
lega rangar, sem byggist á því að
þeir Þjóðviljamenn virðast ekki
kunna skil á því að það er munur á
brúttóhagnaði fyrirtækja og niður-
stöðu á rekstrarreikningi. Stærstu
liðirnir þar á milli eru vextir,
fjármagnsgjöld og afskriftir, sem í
nútíma fyrírtækjarekstrí hlaupa
yflrlcitt á stórum fjárhæðum.
öflug fyrirtæki eiga vitaskuld að
standa undir sínum hluta af kostn-
aðinum við rckstur þjóðarbúsins,
um það eru allir sammála. Hins
vegar hagar svo til hér á landi að
stór hluti fyrirtækja er fjárhagslega
í sárum eftir verðbólgu liðinna ára.
Alþýðubandalagið vill þvi blóð-
mjólka kúna með því að hindra
atvinnufyrirtæki í að byggja sér
upp nauðsynlegt rekslrarfjármagn.
Á undangengnum fjórum árum
hcfur ríkisstjórn sú, sem Fram-
sóknarflokkurínn hefur leitt, unnið
þrekvirki í því að sameina þjóðina
í vcrðbólgubaráttunni.
Árangurinn er sá meðal annars
að rekstraröryggi atvinnufyrir-
tækja er að stórbatna. Framhald
þessa starfs er brýnt hagsmunamál
fyrir þjóðina, ekki síst hinn vinn-
andi mann, og forsenda þess að
hægt sé að tryggja atvinnuöryggi
hans.
En þetta skilja allaballar ekki.
Hvar sem þeir sjá aura hrópa þeir
skattar, skattar. Þeim er fyrirmun-
að að skilja að fari fyrirtækin upp
til hópa á hausinn þá verða kjós-
endur atvinnu- og bjargarlausir í
stórhópum. Þeir viröast gjör-
sneyddir hæfíleikanum til að hugsa
fram í tímann.
Garri.
VÍTT OG BREITT
Ömurlegt siðleysi
Enn einu sinni liggur fyrir í
skjalfærðu yfirliti hvílíkt endemis
siðferði ríkir í umferðarmálum á
íslandi. í Tímanum í gær voru
birtar upplýsingar úr nýrri nor-
rænni tölfræðihandbók, sem sýna
hve umferðarsWs eru hlutfallslega
miklu fleiri á íslandi en á öðrum
Norðurlöndum. Og það sem verra
er, þeim fjölgar hlutfallslega mest
hér ár frá ári.
Það er sama í hvaða aldurshópa
er borið niður, alls staðar eiga
íslendingar Norðurlandamet í
fjölda slasaðra vegna umferðar.
íslensk börn eru í mun meiri hættu
en jafnaldrar þeirra austan hafsins.
Þrisvar sinnum fleiri unglingar á
aldrinum 15-17 ára slasast á íslandi
en í Svíþjóð og Finnlandi.
Nærri lætur að helmingi fleiri
börn undir 6 ára aldri slasist á
Islandi af völdum umferðar en
meðal þeirra þjóða sem saman-
burðurinn nær til.
Gagnslítil fræðsla
Hvers konar þjóð er þetta, sem
lætur svona andstyggð viðgangast?
Svarið hlýtur að liggja í siðblindu
þeirra sem umferðinni stýra. Ekki
vantar viðvaranir og ráðleggingar
og væmnar athugasemdir um að
„bæta þurfi umferðarmenning-
una.“ Ráð og nefndir, sem kenndar
eru við umferð ráðslagast með
slagorð og jafnvel tryggingafélögin
eru farin að taka við sér og eru
farin að rannsaka hvað veldur
slysunum og apparat er sett í gang
til að bæta „umferðarmenning-
una.“
Fræðsla er lausnarorðið og svo
er farið að fræða. Slagorð eru sett
í blöðin og ríkissjónvarpið rausnast
til að sjá af óhemjudýrmætum tíma
sínum til að sýna sænskar bíó-
myndir um bílslys.
Áróðurinn snýst að mestum
parti um bílbelti og deilur um
viðurlög séu þau ekki notið.
Tímamyndir Svcrrir.
í nýjum umferðarlögum slapp í
gegn ákvæði um að hafa kveikt á
Ijósum á bílum á ferð. Það er
kannski ein skynsamlegasta varn-
araðgerð sem lögleidd hefur verið.
Annars var aðaláhugamál
þingmanna í sambandi við endur-
skoðun umferðarlaganna að þeir
fengju prívat og persónulega að
halda stertilegum bílnúmerum,
sem kunningjar þeirra hjá eftirlit-
inu vöidu þeim. Sú hégómagirnd
kostar þjóðina ekki nema 20 mill-
jónir króna á ári.
En það eru smámunir hjá því
hvað umferðarsiðleysið kostar.
Agaleysi
Siðleysingjarnir í umferðinni er
illa agað fólk, taugaveiklað, tillits-
laust gagnvart samborgurum sín-
um og líklega með minnimáttar-
kennd, sem kemur fram í yfirgangi
og frekju á götum og vegum.
Svokallað gáleysi er ein höfuðor-
sök umferðarslysa. Freistandi er
að halda því fram, að það sem
gefið er upp sem gáleysi í skýrslum
sé fyrst og síðast vanþekking. Van-
þekking á umferðarlögum og slæm
kunnátta í meðferð ökutækja.
Það er siðleysi að gefa fólki leyfi
til að aka bíl, sem hvorki hefur
kunnáttu né hæfni til þess. Öku-
kennslu þarf að endurskoða og
bæta. Ekki aðeins að tala um það,
heldur að framkvæma endurbæt-
urnar. Vælið um fjárskorteraðeins
undansláttur. Það er ekkert dýrara
að kenna vel á bíl en illa.
Skortur á kurteisi
Það er siðleysi af löggæslunni að
horfa upp á gróf umferðarlagabrot
og vilja ekkert af þeim vita.
Með þeim hætti er ökuníðingum
og fólki sem ekki er treystandi fyrir
bílum vegna kunnáttuleysis gefið
undir fótinn að halda uppteknum
hætti.
Ökumenn sem firrtir eru öllum
sjálfsaga leika lausum hala á götum
og vegum. Kannski er ástandið
ekkert verra í umferðinni en á
mörgum öðrum sviðum, þar sem
skortur á kurteisi og siðlegum um-
gengnisvenjum er áberandi, oftast
vegna þess að frekjurnar hafa
aldrei verið upplýstar um hvað sé
sæmilegt í þeim efnum.
En agaleysið í umferðinni er
alvarlegast fyrir þá sök að það
veldur meiri hörmungum en dóna-
skapur þeirra sem ekki geysast um
með tonn af stáli í höndunum.
Umferðarslysin eru siðrænt
vandamál og þau munu halda
áfram að aukast svo lengi sem
þjóðin temur sér ekki betri siði og
nærgætnislegri umgengni við
náungann. OÓ