Tíminn - 03.07.1987, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Timirm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarf lokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Fr&mkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
NíelsÁrni Lund
OddurÓlafsson
Bírgir Guðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild.
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 (tæknideild)
og 686306 (ritstjórn).
Verð í lausasölu 55.- kr. og 65.- kr. um helgar. Áskrift 550.
Þokast í rétta átt
Stjórnarmyndun - Sjálfstæðisflokks, Framsókn-
arflokks og Alþýðuflokks dregst enn á langinn.
Þrátt fyrir stíf fundahöld formanna og viðræðu-
nefnda flokkanna hefur ekki tekist að ná sam-
komulagi um veigamikil atriði málefnasamningsins
sem væntanleg ríkisstjórn þeirra á að vinna eftir.
Ekki verður þó öðru trúað en að ágreiningurinn
leysist innan skamms tíma og að þjóðin fái nýja
ríkisstjórn.
Nokkurrar óþolinmæði er farið að gæta meðal
þjóðarinnar á því hve seint gengur, og eiga
fjölmiðlar stóran þátt í því viðhorfi. Stöðugt eru
sagðar fréttir af gangi mála og áhersla lögð á að ný
ríkisstjórn verði að taka við sem fyrst og jafnvel að
þjóðin krefjist þess að flokkarnir nái samkomulagi.
Ut af fyrir sig er eðlilegt að fjölmiðlar sýni
stjórnarmynduninni áhuga en fullyrða má hins
vegar að vafasamar fullyrðingar fréttamanna um
gang mála og krefjandi spurningar til stjórnmála-
foringjanna um viðkvæm deiluatriði eru síst til að
flýta fyrir stjórnarmyndun.
Enda þótt eðlilegast sé að ný ríkisstjórn taki við
strax eftir kosningar geta skapast þær aðstæður að
langan tíma taki fyrir stjórnmálaflokka að ná
saman og það gerist einmitt nú eins og reyndar var
spáð strax og kosningaúrslitin lágu fyrir. Því má
nefnilega ekki gleyma að hver þeirra stjórnmála-
flokka sem nú ræðast við hefur sína stefnuskrá og
áhersluatriði þeirra eru mismunandi.
Stjórnmálamenn gera sér vel ljósa þá skyldu sína
að mynda ríkisstjórn, en þeir vita einnig hverju
þeir hafa heitið kjósendum sínum að vinna að og
út á hvað þeir voru kosnir. Þegar þrír stjórnmála-
flokkar með ólíkar stefnur reyna að ná saman
verða þeir allir að gefa eftir, jafnvel að kasta alveg
fyrir róða mikilvægum stefnumálum sem þeir hafa
lofað að berjast fyrir. Það þarf því engan að undra
þótt það taki sinn tíma að ná samkomulagi.
Látið hefur verið að því liggja að stjórnarmynd-
unin sé eingöngu bardagi um ráðherrastóla. Það
getur bæði verið rétt og rangt, allt eftir því hvernig
á það er litið. Þannig er rangt að álíta að
stjórnmálaflokkarnir hugsi ráðherraembættin sem
einhverja bitlinga fyrir sína menn. Hins vegar er
rétt að ráðherraembættunum fylgja mikil völd
samkvæmt stjórnarskránni og völdin auka líkur á
að unnt sé að ná fram þeim áhersluatriðum sem
hver stjórnmálaflokkur berst fyrir. Það sama gildir
um ráðuneytin. Vægi þeirra er mismunandi mikið
sem m.a. fer eftir því hvaða stofnanir heyra undir
þau. Fví veldur skipting þeirra ágreiningi.
Stjórnmálabaráttan er öll spurning um stefnur
og áhrif. Sem betur fer eru íslendingar samstæð
þjóð og allir stjórnmálaflokkarnir hafa það að
markmiði að framfarir aukist sem mest og velsæld
ríki. Hins vegar greinir þá á um leiðir að því
markmiði. Stefnur sínar hafa þeir kynnt lands-
mönnum og á þeim byggðu kjósendur val sitt í
nýafstöðnum kosningum. Krafa til þeirra um
eftirgjöf er því í reynd krafa um aðrar áherslur en
þeir lofuðu og unnu fylgi við og það líta margir
stjórnmálamenn á sem svik við sína kjósendur.
Allt útlit er þó fyrir að samkomulag takist með
Sjálfstæðisflokki, Framsóknarflokki og Alþýðu-
flokki um myndun nýrrar ríkissjórnar sem þá
vonandi á eftir að stýra landsmálunum farsællega
napstu fjögur árin.
Föstudagur 3. júlí 1987
GARRI
Að spyrja að leikslokum
Allar líkur benda til þess að ný
ríkisstjórn taki við völdum á næstu
dögum. Eftir langa og crfiða samn-
ingalotu virðist nú svo koniið að
þrír stærstu stjórnmálaflokkar
landsins ætli loks að láta af því
verða að inynda ríkisstjórn saman.
Það hefur tekið stjórnmálaflokk-
ana níu vikur að komast að þessari
niðurstöðu. Þettaerauðvitaðalltof
langur tími, hvernig sem á er litið.
Miðað við allar aðstæður og ástand
flokkaskipunar og samsetningu Al-
þingis af alls konar upplausnarliði
og boðberum pólitískrar sérvisku
og eigingirni, var aidrei vit í öðru
en að þrir stærstu, clstu og reynd-
ustu flokkar landsins tækju hönd-
um saman um það að mynda blokk
raunsæisaflanna gegn sérviskuhóp-
um og sundrungarliði, og er Garri
ekki cinn um þá skoðun.
Keppnisíþrótt
Það sem tafið hefur fyrir eðlileg-
um niðustöðum og lengt samn-
ingstímann um stjórnarmyndunina
er ckki cndilega það, aö sanmings-
vilji væntanlegra stjórnarflokka
væri ekki fyrir hendi. Að sjálf-
sögðu ganga allir út frá því sem
gefnu að skoöanamunur sé um ótal
málefni niilli þessara flokka - það
er augljóst mál.
Seinagangurinn stafar ekki síst
af því að þessir ólíku flokkar hafa
nánast engan frið til að semja og
samræma sjónarmið sín fyrir
ágengni fréttamanna og eftirrekstri
þcirra um að fá að hnýsast í hvað
eina sem sainningamönnum kann
að fara á ntilli. Vandasamt vcrkcfni
eins og það er að ræða um stjórnar-
myndum ólíkra stjórnmálaflokka
er sett á bekk með íþróttakapp-
leikjum og lýsingar fjölmiðlafólks-
ins á viðskiptuni stjórnmálafor-
ingja við samningaborðiö er eftir-
öpun af starfsaöferðum íþrótta-
fréttamanna í lieinni útsendingu af
landskeppni í knattspyrnu.
Moðreykur
Mcð þessu eru fréttamenn að
sviðsetja það sem síst er til svið-
setningar fallið. Og þó er þeim að
nokkru leyti vorkunnarmál eins og
komiö er starfsaðferðum frétta-
manna yfirleitt þar scm keppni
þeirra í milli er einnig orðin að
keppnisíþrótt sem knýr þá áfram
til sífellt meiri ágcngni í fréttaöfl-
un. Framleiðsla fréttamanna er
oftar en ekki tómur moörcykur og
málæði og eru fréttamcnn ríkis-
fjölmiðlanna þar cngir eftirbátar.
(Það finnst Garra mjög niiður, því
að hann er allur fyrir virðugleik-
Vopnaviðskiptin
fréttnæmu
Hlutur stjórnmálaforingjanna í
viðskiptum sínum við fjölmiðlana
mætti vera betri. Þeir eru engan
veginn nógu varkárir eða hyggnir í
orðræðum sínum við fréttamenn
og ættu auövitaö að hafa að leiðar-
Ijósi að skynsamlegast er að stilla
svo til að spurt sé að lcikslokum en
ekki vopnaviðskiptum. „Vopna-
viðskipti“ á samningafundum ættu
ekki að vera opinbert mál, enda
segja þau í rauninni ckkert til um
leikslokin, og það eru leikslokin
sem skipta ináli í samningum.
Nú fer vonandi að koma að
lcikslokum stjórnarmyndunarvið-
ræðnanna. Þá verður birtur mál-
efnasamningur ríkisstjórnarinn-
ar. Þá er tími kominn til þess að
fjölmiölamir fari að segja fréttir og
fjalla uin málefni af raunsæi - og
gagnrýni þar sem hún á við. Enda
verða gagnrýnisefni á væntanlegan
málefnasanming án efa næg. Það
verður að koma í ljós. Slíkur
samningur er aldrei hafinn yfir
gagnrýni í frjálsu þjóðfélagi. Þrátt
fyrir það eru ekki líkur til annars
en að væntanlcgri þríflokkastjórn
verði vel tekið af almenningi, enda
mun Garri gera sitt til þess að svo
vcröi. Garri.
VÍTT OG BREITT
Blekkingar frjáls-
hyggju og flokkagleði
Aldraður bóndi, sem búið hefur
langa æfi norður undir heimskauts-
baug skrifaði undirrituðum nýlega
bréf og lítur yfir sviðið. Hér birtist
kafli úr bréfinu.
„Hér leikur veðráttan við okkur
eins og best getur verið. Svo hefur
verið í allt vor og er enn. Slíks eru
ekki dæmi nema 1939. Grasspretta
lítur ágætlega út. Sláttur gæti hafist
um mánaðamót ef aðrar annir sitja
ekki í fyrirrúmi. Margt er að gera,
en of fáar hendur til að framkvæma
það. Það er ekki einsdæmi hér.
Sama er alls staðar. Fjölmiðlar,
ferðamál og ferðalög gleypa allt og
alla, auk þess sem „lág" innflutn-
ingslaun heildsala og spákaupm-
anna taka sinn toll.
Stórt er að gerast þó hægt fari í
stjórnarmyndunarviðræðum og
kannski ekki allt ineð heilindum
gert. Allt útlit er fyrir að þjóðin
fljóti áfram stjórnlaus. Enginn get-
ur hugsað sér Jón Baldvin sem
forsætisráðherra og vart Þorstein
Pálsson heldur. Hans eigin
flokksmenn, óbreyttir, eru sama
sinnis. Ur vöndu er að ráða ef upp
úr þessum viðræðum slitnar án
stjórnamyndunar.
Konurnar hafa fallið á prófinu.
Þær eru aðeins falar hæstbjóðend-
um, enda aldrei ætlað að taka þátt
i alvörupólitik, aðeins skoða sinn
“lífstiT'. Forustumenn Alþýð-
ubandalagsins keppast við að
semja verðlaunaritgerðir um eigin
aumingjaskap. Þeir misstu fótfest-
una þegar Stalín hrökk uppaf og
hafa síðan hangið í lausu lofti. Ná
líklega aldrei jarðsambandi aftur
og veslast upp. Borgaraflokkurinn
er óhreinu börn íhaldsins og ekki
til mikils treystandi.
Við blasir upplausnarástand í
kjölfar þeirrar flokkagleði, sem
ríkti á útmánuðum s.l. vetrar.
Ó, þú auma, ferðaglaða og
kaupglaða þjóð, sem lifir í blekk-
ingu frjálshyggjunnar, hvert verð-
ur hlutskipti þitt? Ert þú að verða
of lærð og fín í tauinu til að lifa í
þínu eigin landi?“
Hér skrifar maður sem fylgst
hefur með þjóðmálum af lifandi
áhuga lungann af öldinni. Skorin-
orðir palladómar hans byggjast á
langri reynslu og hann heyrir þann
hola hljóm sem einkennir orða-
gjálfur flokkagleði og fjölmiðla-
fárs.
Heljarstökk kaupgleði
og álagningar
Menn þurfa ekki endilega að
vera spámannlega vaxnir til að
skoða ástand og horfur. En eftir að
línurnar hér fyrir ofan eru skrifaðar
birtist niðurstaða skoðanakönnun-
ar um afstöðu fólks til hver ætti
helst að vera forsætisráðherra. Þeir
stjórnmálaforingjar sem bóndinn
nefnir eru ekki sérlega hátt skrifað-
ir á þeim lista.
Líklega er hann einnig réttsýnn
á ástand þeirra flokka sem hann
► gefur einkunnir.
Fréttir gærdagsins staðfesta
þann toll sem heildsalar og spá-
kaupmenn taka. Veltuaukningin í
versluninni fer í heljarstökkum frá
ári til árs og er langtum mest það
sem af er þessu ári.
Tollurinn kemur m.a. fram í
nýbirtri verðkönnun þar sem í Ijós
kemur að dæmi eru um allt að 295
prósent álagningu á matvöru, sem
ætti að vera á hvers manns borði.
Sprettan er góð og margt að gera
til að nýta landsins gæði, en of
fárra hendur til framkvæmda. Aðr-
ar annir gleypa allt og alla.
Kaupglöð þjóð sem lifir í blekk-
ingu frjálshyggjunnar lítur á stjórn-
armyndun sem skemmtilegan
kappleik. Sá hluti umræðunnar
sem mest ber á frá degi til dags eru
nánast aukaatriði.
Steingrímur Hermannsson, sem
nú lítur helst út fyrir að vera
fráfarandi forsætisráðherra, hefur
samt gert sitt besta til að koma að
því sem mestu skiptir. Það verður
að mynda starfhæfa ríkisstjórn sem
allra fyrst til að taka efnahagsmálin
föstum tökum og stemma stigu við
sívaxandi kaupgleði og spennu sem
ríkir á flestum sviðum fjármála- og
atvinnulífs.
Góðærið á ekki að nota til eyðslu
og skuldasöfnunar heldur til að
búa í haginn til að mæta þeim
vandkvæðum sem upp koma þegar
og ef harðnar í ári. Náttúran er
sveiflukennd og þess hafa (slend-
ingar notið eða þurft að gjalda
gegnum tíðina.
Vonandi verðum við aldrei svo
lærð og fín í tauinu að við getum
ekki lifað í eigin landi, með kostum
þess og göllum. OÓ