Tíminn - 22.11.1987, Blaðsíða 14

Tíminn - 22.11.1987, Blaðsíða 14
14 Tíminn Sunnudagur 22. nóvember 1987 vinnustöðunum og fundarsókn ákaf- lega mikil. Þegar ég var kosinn sem trúnaðarmaður á mínum vinnustað sem þá var Bæjarútgerðin, þá störf- uðu þar um 200 manns. Þá hlaut ég yfir 100 atkvæði, en mótframbjóð- andi minn sem var krati fékk um 30. Þetta var svo mikil harka í mann- skapnum á þessum árum. Ég var kominn á bólakaf í pólitíkina og starfaði af miklum krafti þar, einn sá svæsnasti kommi sem sögur fara af um árabil.“ Nokkru seinna verður Sósíalista- flokkurihn að Alþýðubandalaginu, varð umtalsverð breyting við þau umskipti? „Já, að vissu marki. Þá fer að koma fram á sjónarsviðið listafólk, menntafólk og bóhemar ýmiskonar, en keyrir ekki um þverbak fyrr en í kringum 1970. Nú, þessi maður sem nú er allt í einu orðinn formaður Alþýðubandalagsins alls, segir að Einar og Brynjólfur hafi verið menntamenn. Það er alveg rétt. Listamenn og menntamenn; styrkur flokksins lá ákaflega mikið í því, en hann hafði eigi að síður gífurlega sterk ítök ínnan verkalýðsfélaganna. Á hinn bóginn þessir seinni tíma menntamenn, það má ekki alhæfa neitt þar, því þar eru margir ákaflega merkilegir menn. Það sem þetta er að snúast upp í núna og er að verða skuggaleg þróun sem hefur gert það að verkum að ég hef verið túlkaður hatursmaður þeirra, er ákaflega mikið fráhvarf frá þessari bræðra- lagshugsjón og jafnréttishugsjón sem ríkti hér áður. Þessi stéttarfélög þeirra eru bara kaupkröfuklúbbar, eins og læknar og alls konar sérfræðingar hafa elt sín samtök, en það er haugalygi að þessi samtök þeirra séu til að auka jafnrétti eða bæta mannlífið í þjóð- félaginu. Nei, þetta eru grimmir sérhagsmunahópar og eiga bara að heita kaupkröfuklúbbar. Þetta á ekkert skylt við þá hugsjón menntamanna sem voru í sósíalista- flokknum. Ég er nú ekki að segja að þeir hafi allir verið dýrlingar eða snillingar, en eins og ég sagði styrkti þessi hópur menntamanna og lista- manna flokkinn. Þjóðviljinn bar þess líka merki, því þessir menn skrifuðu mikið í hann. En þessi gáfumannaklíka sem nú veður uppi innan Alþýðubandalags- ins á ekkert skylt við sósíalíska jafnréttisbaráttu. Það skuggalega sem er að gerast í þjóðfélaginu í dag er að verkalýðs- félögin virðast vera að veikjast, en þessir kaupkröfuklúbbar að styrkjast. Á sama tíma og verkafólk er að sljóvgast gagnvart sínum félög- um, þá hafa kaupkröfuklúbbamir unnið gífurlega að félagslegri skipu- lagningu hjá sér. Enda hallast á í þjóðfélaginu.“ Hvað er til ráða, hafa verkalýðs- félögin eða þeir sem eru í forsvari ekki fjarlægst hinn almenna laun- þega, og nokkurs konar einræðis- stimpill kominn á samtök eins og til að mynda Dagsbrún og Verka- mannasambandið? „Einræðið kemur vegna lítillar þátttöku, það er alveg ljóst,“ svarar Guðmundur. „En nútímaþjóðfélag heimtar sérfræðinga. Þegar Jónas Haralz og aðrir slíkir voru að koma fram var sagt um hagfræðinga að þeir væru atvinnulygarar og voru ekki teknir hátíðlega. Síðari ár hafa hagfræðing- ar verið ráðnir til atvinnurekenda, iðnrekenda og verslunarráðs svo eitthvað sé nefnt. Þessu verðum við að svara með jafn góðum mönnum, ég held að við höfum verið of seinir í því, þrátt fyrir að hjá Dagsbrún starfi geysilega duglegur maður, Þröstur Ólafsson ' hagfræðingur. Hann til að mynda reif KRON upp úr fjörutíu ára aumingjaskap á skömmum tíma.“ Það er fleira sem kemur til, og Guðmundur nefnir að þegar hann hafi hafið störf hjá Dagsbrún á sínum tíma, hafi launin verið afar lág. Ég var á öðrum taxta Dagsbrúnar með átta tíma í dagvinnu og einn tíma í eftirvinnu. Vinnutíminn var hins vegar 10-16 klukkustundir á sólarhring. Ég lifði á því að konan mín vann fyrir fjölskyldunni. Við misstum líka margan góðan mann- inn sem við ella hefðum haldið ef þá hefði tíðkast að greiða mannsæm- andi laun fyrir svo vanþakklátt starf sem forystumennska í verkalýðsfé- lagi er. En nú hefur þetta breyst verulega og orðið vel viðunandi. Sá sem ætlar sér sætt líf- þetta ljúfa líf, hann á að forðast verkalýðsfélög. Það er nú einnig svo að oft þegar maður gerir best er maður skammaður mest. Á YAMAHA YAMAHA KAUPFÉLÖGIN OG A ÁRMÚLA3 REYKJAVÍK SlMI 38900 Hafið samband. hinn bóginn ef manni mistekst þá heyrist ekkert.“ Guðmundur er vel sjóaður í verkalýðsbaráttu, og vandfundinn sá maður sem hefur reynslu á við hans, ef hann er þá til. En er hugsjónin enn sú sama og þegar hann var að byrja? „Já, það eiginlega brennur í mér heiftarhugur að hafa ekki verið harð- ari. Það kemur stundum fyrir gamla menn þegar æskuljóminn fer að dofna sú hugsun að þeir hafi ekki staðið sig nægilega vel. Það er ein- mitt það sem er að brjótast í mér í dag.“ Hvað varðar breytingu á vinnu- brögðum verkalýðshreyfingarinnar í samningaviðræðum við atvinurek- endur, og á ég þá við hvort ekki sé úrelt fyrirkomulag að halda uppi of háum kröfum og bera síðan nánös úr býtum. Er það ekki tímaskekkja? „Jú, hinsvegar er þjóðfélagið flókn- ara og gróðinn leynir sér. Það er gífurleg framleiðsla í landinu og mikill auður hjá mörgum. Heilt galdraverk hvemig þetta er falið í varasjóðum, afskriftum o.s.frv.," segir Guðmundur. Og aðspurður um hvort jöfnun auðs sé minni nú en fyrir um það bil tuttugu árum, segir Guðmundur: „Tvímalælalaust mjög áberandi stéttaskipting, annað er höfuðlygi. Jú, það er rétt að peningarnir ráða þar en ekki mannvirðingin. Hann er stærri sá hópur síðari ár sem hefur gífurlegar tekjur. Sérfræðingahóp- urinn er líka orðinn stærri eins og séhæfðir tæknimenn og tölvusér- fræðingar. Þetta fólk er á gífurlega háum launum. Það er dálítið spaugilegt ef ein- hver maður kemst til einhverrar mannvirðingar, þá kaupir hann sér svínsleðurtösku, talar annað mál. Hann segir ekki „ég hef þetta yfir árið“. Heldur segir hann „á árs- grundvelli", Jú, líklega eru þetta upparnir svokölluðu. Ég hef fundið fyrir því hér í Dagsbrún síðastliðin 10-15 ár að ákveðinn hópur manna er að hverfa. Maður vissi hvað þeir kusu. Þessir menn vom hugsjónamenn og félags- hyggjumenn og vom eiginlega lána- sjóður námsmanna, nema það mætti kalla það gjafasjóð námsmanna. Maður kom hér niður að höfn og talaði við 75 ára gamlan mann. Hann fór ekki að tala um hvað hann væri slæmur af gigtinni. Nei, aldeilis ekki, heldur bamabarnið hans hann Nonni væri búinn að taka stútents- próf og væri nú að hefja nám í læknisfræði. Hvað sendir þú honum mikið af kaupinu þínu? Nei, um það vildu þeir ekki ræða, en ég vissi að mestur hluti launa þessara manna fór í að kosta nám barna og barn- abarna. Lífshamingja þeirra var fólgin í að sjá afkomendurna gera eitthvað sem þeir sjálfir hefðu viljað, og sáu æskudrauma sína rætast í þeim.“ í upphafi þessa samtals kemur fram að Guðmundur útilokar ekki að inn á þing kunni hann að setjast einn góðan veðurdag. En hvað held- ur hann um þá ríkisstjórn sem nú situr við völd, trúir hann á langa lífdaga þeirrar stjómar? Gæti verið styttra í en menn hyggja að Guð- mundur Jaki verði að nýju einn af þingmönnum þjóðarinnar? ..Ég er ekki frá því að þessi flokkaskipan sem nú er eigi eftir að breytast, hún heldur sér ekki lengi. Hvað ríkisstjórnina varðar þá virðist mér hún afar veik. En styrkur hennar er kannski að það þorir enginn úr henni, nema ef vera skyldi að Framsókn tæki af skarið. Þeir em tvímælalaust í sterkustu stöðunni og byggi ég það ekki á dagblaðaspám eða skoðanakönnunum. Ég hef ekki trú á að Alþýðuflokkur né Sjálf- stæðisflokkur kæri sig um að missa sín völd. Eina sem ég byggi vonir mínar á í þessari ríkisstjóm er að Jón Baldvin gangi í skattinn og uppræti skatt- svikin eins og hann hefur lofað. Að öðm leyti hef ég ekki trú á að henni beri gæfa til að leysa þau vandamál sem framundan em í þjóðfélaginu. Víst er að við emm staðákveðnir í að rétta hlut þeirra lægst launuðu, án þess að skriðan komi á eftir. Það skal allt sundur ef það næst ekki í gegn!“ Höfum það lokaorð Guðmundar J. Guðmundssonar, þaðferveláþví. B.D.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.