Tíminn - 27.05.1988, Blaðsíða 3

Föstudagur 27. maí 1988
Tíminn 3
Spáð er 45% verðbólgu í sumar:
Takmórkuð trygging
í rauðu strikunum?
Seinkun kjarasamninga margra stórra launþegasamtaka hefur
haldið það mikið aftur af hækkunum á framfærsluvisitölunni
undanfama mánuði að talið er víst að hún verði enn undir „rauða
strikinu“ (263 stig) þann 1. júlí n.k. þrátt fyrir miklar verðlags-
hækkanir í kjölfar gengisfellingarinnar nú um miðjan maí. T.d.
er reiknað með að framfærsluvísitalan komi til með að hækka í
kringum 7% frá maí og fram í júlí og hátt í 10% fram í ágúst.
strik gæti í fyrsta lagi haft smávegis áhrif til tryggingar
kaupmáttar eftir hálft ár (2-3% samkvæmt nýjustu verðbólgu-
spám). í ljósi þessa sýnist fjaðrafok á stjórnarheimilinu út af því
hvort afnema skyldi „rauðu strikin“ eða láta þau gilda áfram
svolítið í ætt við storm í vatnsglasi - ekki síst ef hin litlu áhrif sem
þau gætu haft verða að engu gerð þrátt fyrir yfirlýsingar um
annað.
Þegar rauðu strikin voru ákveðin
í febrúar og mars s.l. var gengið út
frá því að allur vinnumarkaðurinn
mundi þá fljótlega semja á svipuð-
um nótum og kjarasamningar sem
þá höfðu verið gerðir á vegum
Verkamannasambandsins. Sú varð
hins vegar ekki raunin á, heldur
drógust samningar svo að laun
sumra hækka fyrst nú 1. júní n.k.
Þar sem launahækkanir eru einn
stærsti áhrifavaldurinn í verð-
bólguþróuninni myndaði þessi
frestun samninga nokkurskonar
„inneign" í framfærsluvísitðlunni,
sem kemur á móti verðhækkunum
vegna gengisfellingarinnar.
Hjá ASÍ hefur verið reiknuð úr
líkleg þróun framfærsluvísitölunn-
ar næstu mánuðina. Reiknað er
með að hún fari í 252 stig í júní
(2,9% hækkun frá maí), í 263 stig
í júlí (4,4% hækkun frá júní) og
tæp 269 stig í ágúst (2% hækkun
frá júlí). Verðbólgan þessa 3
sumarmánuði jafngildir því um
45% verðbólgu á heilu ári. Hins
vegar er gert ráð fyrir að verulega
fari að draga úr verðlagshækkun-
um síðustu mánuði ársins.
Rauða strikið í nóvember miðast
við 274 stig, en þá reiknast mönn-
um til að vísitalan verði komin í
282 stig. Gangi það eftir hefur
verðlag þá hækkað um nær 28% á
einu ári, þ.e frá nóvember 1987.
Hagfræðingar sem Tíminn ræddi
við hafa þó nokkra fyrirvara á
verðbólguspám sínum. Með verð-
mælingu í júní kæmi t.d. betur í
ljós hver þróunin yrði. Önnur
spurning er hvort eða hve miklar
hækkanir verða leyfðar á gjald-
skrám opinberrar þjónustu, bæði
hjá ríki og bæjarfélögum. - HEI
Kaupmáttaraukning hjá iðnaðarmönnum um 50% en verkamönnum 30% á 2 árum:
Þeir hæst launuðu fengu
mestu kauphækkanirnar
Iönaðarmenn héldu áfram spretthiaupi sínu upp launastigana á
síðasta fjórðungi ársins 1987. Með nær 56% meðalhækkun tíma-
kaups hafði iðnaðarmönnum þá tekist að auka kaupmátt dagvinnu-
launa sinna um 26% á einu ári, eða hátt í 20% umfram það sem
verkafólk og afgreiðslukonur þurftu að sætta sig við. Meðallaun
iðnaðarmanna fyrir dagvinnuna höfðu þá hækkað úr rúmlega 45 í
70 þús. á mánuði á einu ári. Og heildartekjur iðnaðarmanna úr um
68 þús. upp í góð 100 þús. á mánuði þrátt fyrir um 10 stunda styttingu
meðalvinnutíma frá fyrra ári, en hefðu farið í kring um 105 þús. með
sama vinnutíma. Það svarar til um 20 þús. króna hækkunar
mánaðarlauna umfram vísitöluhækkanir.
á að afgreiðslustúlkurnar næðu mán-
aðartakjum iðnaðarmannanna.
Heildarlaun á mánuði voru að með-
altali sem hér segir á síðustu 3
mánuðum síðasta árs:
Það er þessi áframhaldandi sigur-
ganga iðnaðarmannanna fram úr
öðrum í launakapphlaupinu sem
mesta athygli vekur £ nýjustu niður-
stöðum Kjararannsóknarnefndar,
sem fengnar voru úr launaúrtaki á
12. þúsund einstaklinga á síðasta
fjórðungi ásins 1987. Á kaupmátt-
armælikvarða = 100 árið 1980 voru
iðnaðarmenn fyrir áramótin komnir
upp í tæp 127 stig á meðan af-
greiðslukonum hafði aðeins rúmlega
tekist að endurheimta gamla kaup-
máttinn, með tæp 104 stig. Hinar
ASÍ starfsstéttirnar voru þarna á
milli, frá verkakörlum með 108 stig
upp í skrifstofukarla í tæplega 120
stigum.
Hækkun greidds tímakaups ASÍ
fólks milli 4. ársfjórðungs 1986 og
1987 reyndist um 42,4% að meðal-
tali. Á sama tímabili hækkaði fram-
færsluvísitalan um 23.6%, þannig að
kaupmáttur jókstum 15,2% að með-
altali.
Mismunurinn milli stétta var hins
vegar verulegur sem fyrr segir og má
í grófum dráttum segja að lægstu
launin hafi hækkað minnst og þau
hæstu mest. Þannig máttu verka- og
afgreiðslukarlar og konur í af-
greiðslu og skrifstofustörfum sætta
sig við 10-12% kaupmáttaraukningu
(36- 40% kauphækkun), verkakon-
urnar náðu heldur meira, en hjá
skrifstofukörlum jókst kaupmáttur
um 19% (47% kauphækkun) og
iðnaðarmönnum um rúmlega 26%
sem fyrr segir. Þessi munur gaf
iðnaðarmanninum um 9.000 kr.
hækkun dagvinnulauna umfram
verkamanninn.
Meðalvinnustundafjöldi á viku
minnkaði hjá flestum framan-
greindra starfsstétta, mest 2,2 hjá
iðnaðarmönnum. Undantekningin
er afgreiðslufólkið. Með 1,5 stunda
lengingu vinnuvikunnar voru af-
greiðslukonur komnar í tæplega 49
stunda vinnuviku að meðaltali og
vantaði þá aðeins eina stund til að
skila sama vinnutíma og iðnaðar-
mennirnir.
Þótt litlu munaði á vinnutímanum
vantaði hins vegar um 41 þús. krónur
Verkakonur . . .
Afgreiðslukonur
Skrifstofukonur .
Verkakarlar . . .
Afgreiðslukarlar
Skrifstofukarlar .
Iðnaðarmenn . .
58.200 kr.
59.600 kr.
64.100 kr.
72.200 kr.
79.100 kr.
93.900 kr.
100.600 kr.
Til nokkurs samanburðar má geta
þess að heildarlaun félagsmanna inn-
an BSRB voru í kringum 75 þús. kr.
að meðaltali í október 1987 - lægst í
kringum 60 þús. kr. hjá póstmönn-
um og starfsmannafélagi ríkisstofn-
ana og hæst um 105 þús. hjá lög-
reglumönnum.
Kaupmáttur greidds tímakaups midad vid
vísitölu framfærslukostnadar
140
130
120
110
100
90
Spretthlaup iðnaðarmanna fram úr verkafólki í kjarakapphlupinu frá þvi
á síðari hluta ársins 1986 kemur glöggt fram á þessu línuriti Kjararann-
sóknarnefndar. Þannig hafa iðnaðarmennirnir aukið kaupmátt sinna
launa um 44% á rúmlega ári á meðan verkafólk hefur orðið að sætta sig
við í kringum 20% aukningu. Verslunarfólkið vantar á þetta iínurit. En
á skalanum til hægri væru afgreiðslukonur aðeins komnar í um 104,
afgreiðslukarlar og skrífstofukonur í 113-114 og skrifstofukarlar í um 120,
þ.e. mitt á milli verkafólksins og iðnaðarmannanna.
Upplýsingar um laun ASÍ fólks
hér að framan miðast við heildarúr-
tak launa á 12. þús. launþega hjá 126
fyrirtækjum. En af þessum einstakl-
ingum voru um 4.800 einnig í úrtaki
ári áður, þ.e. eru enn í sama starfi.
Kjararannsóknamefnd kannaði
launaþróun þess hóps sérstaklega og
kom í ljós að dagvinnulaun hans
höfðu breyst nokkuð á annan hátt
heldur en meðaltal heildarúrtaksins.
Mesta athygli vekur að afgreiðslu-
fólk í þessum hóp hafði fengið um
10% launahækkanir umfram með-
altal alls úrtaksins, sem gæti bent til
að kaupmenn hafi annað hvort farið
út í nokkrar yfirborganir til að halda
vönu fólki, eða verið sérlega spar-
samir í greiðslum til nýráðins fólks.
Hjá skrifstofufólkinu var hins vegar
þveröfugt uppi á teningnum, þ.e. að
laun föstu starfsmannanna hækkuðu
5-10% minna en í heildarúrtakinu.
VMSÍ mótmælir
hliðarráöstöfunum:
Atlaga að
launafólki
Framkvæmdastjórn Vinnu-.
málasambands íslands ítrekaði
einróma á fundi s.l. miðvikudag,
samþykkt aukaþings VMSÍ, þar
sem lögð er áhersla á að vanda
efnahagslífsins sé að rekja til
óráðsíu og skipulagsleysis en
ekki til þeirra samninga sem
gerðir hafa verið í vetur af VMSf
og fleirum.
Þingið varaði ríkisvaldið við
hliðarráðstöfunum, sem gerðar
yrðu í kjölfar gengisfellingar og
hefðu í för með sér skerðingu
samningsréttar eða íhlutun í
gerða samninga.
Framkvæmdastjórn VMSÍ tók
á fundinum undir ályktun ASÍ
fyrr í vikunni en þar er afnámi
samningsréttar og bindingu
ógerðra samninga harðlega
mótmælt. „Endurteknar árásir
ríkisvaldsins á þennan rétt eru
alvarlegt áfall fyrir lýðræðishug-
sjónina og ósvífin atlaga að sam-
tökum launafólks sem svipt eru
aðstöðu til þess að sinna megin-
skyldu sinni á eðlilega hátt,“
segir í ályktuninni.
Ríkisstjórnarfundur í gær:
Breytt
bráðabirgða
log?
Á ríkisstjórnarfundi í gær var
ræddur möguleikinn á þvf að setja
ný bráðabirgðalög til þess að auð-
velda útfærslu á 8. gr. bráðabirgða-
laganna sem sett voru í síðustu viku.
Umrædd grein kveður á um afmám
verðtryggingar á fjárskuldbinding-
um til skemmri tíma en tveggja ára,
en eins og Tíminn skýrði frá í gær
hefur þetta ákvæði vafist mjög fyrir
bankamönnum. Einkum er það
spurningin um vertryggingu á skipti-
kjarareikningum sem vefst fyrir
mönnum en það eru innlánsform
sem ýmist bera háa nafnvexti eða
vexti og verðtryggingu eftir því hvort
reynist hagstæðara sparifjáreigand-
anum.
Mun vera hljómgrunnur fyrir því
í ríkisstjórn að breyta bráðabirgða-
lögunum hvað þetta varðar en hins
vegar lítill áhugi á að heimila aftur
verðtryggingu á útlánum.