Tíminn - 01.09.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn;
Timinn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
Oddur Ólafsson
BirgirGuðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Olafsfjörður
Mikið tjón hefur orðið af völdum skriðufalla í
Ólafsfirði og augljóst að skaðinn veldur bæjarfélag-
inu og einstaklingum miklum fjárhagslegum áföll-
um. Nokkuð af þessu tjóni verður bætt samkvæmt
reglum um viðlagatryggingu, en sýnt má vera að
sú trygging nær ekki til allra tilvika, svo að margir
munu verða að bera tjón sitt sjálfir nema hugsað
sé fyrir sérstökum ráðstöfunum í því sambandi.
Fordæmi um slíkt eru fyrir hendi.
Þótt sú mildi hafi hvílt yfir Ólafsfirðingum að
ekki urðu mannskaðar eða slys á mönnum, þá má
fullyrða að flóðin í ólafsfirði eru með meiri háttar
náttúruhamförum, sem orðið hafa hér á landi um
nokkurt skeið, svo að mönnum og byggð stæði
hætta af. Þau hljóta því að vekja alþjóðarathygli
og skilning á því að Ólafsfirðingar þurfa á sérstakri
aðstoð að halda umfram venjulegar tryggingabæt-
ur.
Ólafsfjörður er um margt sérstætt byggðarlag,
en þó eins og samnefnari íslenskra sjávarplássa,
þar sem mikilvæg framleiðslustörf setja meginsvip
á bæjarlífið. Ólafsfirðingar hafa lengi verið miklir
sjósóknarar og byggt upp myndarlega útgerð og
fiskvinnslustöðvar, sem lagt hafa mikið af mörkum
til þjóðarbúsins. Ólafsfjarðarvatn er fiskauðugt og
merkilegt lífríki, sem vonir hafa verið bundnar við
að yrði undirstaða verulegrar fiskræktar þegar
fram í sækir, þótt nú hafi orðið skaðar á vatninu í
bili.
Samgöngur við Ólafsfjörð eru hins vegar erfiðar
frá náttúrunnar hendi og hafa valdið byggðinni
einangrun umfram aðrar eyfirskar byggðir. Vegur-
inn um Ólafsfjarðarmúla var mikið framtak á sinni
tíð, en nú eru rúm tuttugu ár síðan hann var
opnaður til umferðar eftir að hafa verið hugsjóna-
mál og undirbúningsverkefni um margra ára skeið.
Vegarsamband við Eyjafjörð var Ólafsfirðingum
mjög mikilvægt. Þótt bratt sé í Múlanum og
vegarstæðið óárennilegt, þá sýndi það bjartsýni og
dug Ólafsfirðinga hversu fast þeir sóttu að vegurinn
yrði lagður, enda hefur hann sýnt gildi sitt sem
ómetanleg samgöngubót og vitni um afrek ís-
lenskra vegagerðarmanna. Vegurinn er þó fjarri
því að vera fullnægjandi til frambúðar.
Nú er hafist handa um það að Ólafsfjarðarvegi
verði breytt frá upphaflegri mynd og gerð göng í
gegnum fjallið, sem verður mesta mannvirki sinnar
gerðar á íslandi til þessa. Með því er hafin ný öld
í samgöngumálum á íslandi. í jarðgangagerðina er
að sjálfsögðu ráðist í fullri vissu þess, að Ólafs-
fjörður á sér bjarta framtíð. Þar búa um 1100
manns og bæjarfélagið hefur verið byggt upp af
miklum dugnaði bæði hvað varðar atvinnurekstur
og ýmsa almannaþjónustu. Enginn bilbugur er á
Ólafsfirðingum að duga sinni byggð, þótt eitthvað
blási á móti. En við þær sérstöku aðstæður sem nú
er við að etja, er sanngjarnt að samfélagið í heild
komi til móts við Ólafsfirðinga.
Fimmtudagur 1. september 1988
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiií garri ..........iíiiii....
0RDIN 0RKA ENN
Gífurlegt áfall hefur riðið yfir
fjármálaheiminn hér á landi
undanfarna daga. Verður ekki
annað sagt en orð Ólafs Ragnars
Grímssonar og Svavars Gestssonar
hafi orkað mjög á markaðinn.
Hundruð milljóna króna hafa verið
leyst úr sjóðum og þessir svoköll-
uðu sparifjáreigendur hafa orðið
óttaslcgnir og um sig hefur á
skömmum tíma gripið hræðsla sem
aldrei fyrr. Nú eru spariljáreigend-
ur orðnir svo upplýstir um ávöxtun
og verðbætur að enginn getur leng-
ur sagt þeim fyrir verkum og ckki
einu sinni ríkisstjórnin. Þannighef-
ur viðhorfið til þeirra alla jafna
verið á þá lund að alls ekki megi
með nokkru móti styggja þá ineð
lagaboðum. Það má með öðrum
orðum ekki hefta græðgi þeirra
með lagaboðum eða bönnum við
svimandi raunvaxtaokri.
Óseðjandi
sparifjáreigendur
Forstöðumenn vcrðbréfasjóða
hafa alið óseðjandi króa við brjóst
sér og eru nú hnepptir í þrældóm
undir harðstjórn sparifjáreigcnda.
Við vitum það öll að raunvextir
þeir sem fólki cru boðnir hafa
þróast langt umfram velsænti og
hóf. Það bara gctur ekki gengið til
lengdar að einn hagsmunahópur-
inn undiroki aðra í krafti fjármuna
sinna. Spariljáreigendur eru ekki
ósnertanlegir frekar en aðrir þegn-
ar landsins og ætti ekki að leyfa
gróðasjónarmiðum þeirra að ráða
ferðinni þegar þau standa sem
Þrándur í Götu fyrir lækkun raun-
vaxta.
Öllum ætti að vera Ijóst að
0,5-2% raunvextir á ársgrunni eru
nægilega örugg verðtrygging til að
sparifé geti myndast hjá einstak-
lingi eða fyrirtæki eða haldið verð-
gildi sínu. Þegar raunvcxtir hafa
náð því marki að sprcngja 14%
múrinn verður bara Garri að segja
eins og er: Þetta gullæði hefur
þróast út í hreina græðgi.
Eru þeir gíslar
Það hefur oft vcrið hamrað á því
í vaxtaumræðu síðustu mánaða að
raunvexti megi ekki lækka vegna
þeirrar hvatningar til spariljár-
myndunar sem í þeim er talin
leynast. Garri segir ekki annað en
það að hér hefur skæruliðinn
brugðið fyrir sig gísl sínum sjálfum
sér til varnar. Skæruliðarnir eru þá
bankarnir og vcrðbréfasjóðirnir
sjálfir sem nærast á okurkröfum og
svimandi vöxtum.
Nei. Næsta skrefið eftir verð-
stöðvun og launalækkun ætti vitan-
lega að vera að kýla niður raun-
vextina. Við getum hugsað okkur
að þeir verði ekki hærri en 3-4% í
næsta mánuði og lækki þar eftir
niður í hófleg mörk. Það væri ekki
verið að svíkja neinn sparifjáreig-
anda í landinu með slikum aðgerð-
um. Svikin við þá voru á árunum
áður þegar ekki var hægt að verð-
tryggja sparifé. Þá beitti Ólafur
heitinn Jóhannesson sér fyrir því
að komið yrði á verðtryggingu á
sparifé. Þýddi það auðvitað einnig
verðtryggingu á útlán.
Með frjálsum aðferðum
Þróunin hefur síðan orðið með
frjálsum aðferðum í þá átt að ekki
er lengur hægt að taka lán í banka-
kerfinu og alls ekki er verjandi að
taka lán eða skrifa undir kröfur
sem seldar eru á gráa fjármagns-
markaðinum. Stærstu mistökin
urðu, eins og allir vita núna, þegar
vaxtaákvarðanir voru gefnar frjáls-
ar í fjármálaráðherratíð Þorsteins
Pálssonar. Það er engin furða þótt
hann sé ragur við að skerða þetta
frelsi núna þótt hann viti það
jafnvel og við hin að slíkt er
lífsnauðsyn íslensku þjóðinni.
Þessi þörf er nú orðin mun meiri
eftir að launin voru skert um 2,5%
leiðréttingu sem átti að bætast við
í launaumslagið um þessi mánaða-
mót. Það þarf auðvitað ekki að
uppfræða almenning um að frestun
launahækkunar þýðir launalækkun
í vcrðbólgu. Því Síður þarf að
uppfræða almenning um þetta at-
riði ef tekið er mið af því að þessi
aimenningur á víst einhver ósköp
af sparifé og ávaxtar það með
óheinum lánum til þcirra sem ekk-
ert eiga nema lán og sökkva stöð-
ugt dýpra í skuldafen raunvaxt-
anna. Það væri óskandi að orð
skuldaranna fengju einhverju ork-
að til góðs, þó ekki væri nema í
krafti skulda þeirra. Garri
VÍTTOG BREITT

Öfug byggdastefna
sxxz.ymsa
Borgarnes -
f _
■ pgæss.
I
s
93-71411
A

,,íld er ownuy---þessum tór.
eigu storan yöruinnkaup
iosnaði úr ^í^^fyrirtceki sem
Litið hefur verið á sem algild
sannindi að góðar samgöngur
styrki stöðu dreifbýlisins. Það er
ein aðalástæðan fyrir því hve vel
hefur verið unnið að góðum sam-
göngubótum með brúargerð og
bundnu slitlagi og sá tími sem
tekur að ferðast milli byggðarlaga
styttist óðum og það sem áður var
dagsferð eða meira tekur nú aðeins
örfáar klukkustundir að aka og er
jafnvel farið að mæla gömlu dags-
ferðirnar í mínútum.
Bættar samgöngur eiga að veita
greiðari aðgang að mörkuðum og
blása lífi í atvinnurekstur og félags-
líf dreifðra byggða.
En óneitanlega er kominn upp
grunur um að greiðir og beinir
vegir séu ekki einhlítir til að fjörga
upp á atvinnu- og mannlíf hinna
dreifðu byggða. Það sýnist nefni-
lega vera að koma í Ijós, að
vegirnir liggi fremur til höfuðborg-
arsvæðisins en á milli þess og hinna
dreifðu byggða. Víða að sækir fólk
vöru, þjónustu og skemmtanir til
Reykjavíkur í enn ríkari mæli en
nokkru sinni fyrr og gerir lífið í
heimabyggðinni heldur fátæklegra
fyrir vikið.
Allt sótt suður
í gær var sögð saga um fáránleg
viðskipti á Höfn í Hornafirði, þar
sem sölumaður að sunnan var að
selja tæki á mun hærra verði en
sömu tæki kosta í kaupfélaginu, og
gekk sölumennskan bara vel hjá
kauða.
1 nýútkomnu tölublaði Borgfirð-
ings skrifar Jón A. Eggertsson
leiðara, sem fjallar um samvinnu-
og byggðamál. Þar segir að þótt
Borgfirðingar gagnrýni ýmislegt í
starfi KB, sé öllum ljóst að starf-
semi þess skipti sköpum fyrir byggð
á svæðinu, bæði hvað varðar þjón-
ustu og atvinnulíf.
Síðar segir Jón:“ Það hlýtur að
valda okkur áhyggjum, þegar frétt-
ir berast af vaxandi rekstrarvanda
kaupfélaganna. Án þjónustu
þeirra og umsvifa væri öðruvísi um
að litast á landsbyggðinni. Það er
trúiega ekkert einfalt svar við því
hvernig á að leysa vandann, en
telja má fullvíst að mikilvægt sé að
efla samvinnuhugsjónina sjálfa.
Við sem félagsmenn þurfum að
leggja meiri rækt við starf kaupfé-
laganna. Annars vegar verðum við
að efla þau sem neytendur og hins
vegar að taka virkari þátt í félags-
legu starfi þeirra, sérstaklega í
deildunum, og tryggja að kaupfé-
lögin þjóni okkur eins og best
verður kosið. Við viljum hagkvæm
viðskipti og við eigum að láta
kaupfélögin njóta þess ef þau
bjóða okkur vel.
Vegir liggja til allra átta
Við höfum lengi trúað því hér á
landsbyggðinni, að góðar sam-
göngur yrðu byggðinni til styrktar.
Við trúum því enn. Það fer ekki
hjá því að það læðist sá grunur að
sumum að eftir að beygjur voru
sniðnar af veginum til Reykjavíkur
og lagt á hann varanlegt slitlag
freistist margir til að sækja þangað
margt sem stendur til boða í Borg-
arfirði á hagkvæmum kjörum.
Borgfirðingar ættu að vera vel á
verði gegn slíkri þróun. Með því
að sækja viðskipti út fyrir byggðar-
lagið erum við ekki aðeins að
veikja þjónustumöguleikana á
svæðinu, heldur einnig að svipta
undirstöðunum undan atvinnu-
starfsemi sem niörg okkar hafa
framfæri af.“
Það er alltof algengt að þegar
fjallað er um byggðamál og fólks-
flóttann af landsbyggðinni að menn
bregði fyrir sig sleggjudómum og
gífuryrðum og komist aldrei að
kjarna málsins fyrir ákafa við að
skella skuldinni á einhverja aðra
en sjálfa sig og ásökunum um að
ýmist landsbyggðamennn eða
höfuðborgarbúar hafi yfir að ráða
einhverri voðalegri ryksugu sem
sýgur til sín fjármagn sem aldrei
virðist geta verið kyrrt á sínum
stað.
En orð Jóns A. Eggertssonar
eru altrar athygli verð. Hann er
bæði hógvær og rökfastur í ábend-
ingum sínum og blessunarlega laus
við þann byggðaríg, sem oft gerir
umræðuna um byggðamál næsta
marklausa.
Það er áreiðanlega rétt hjá leið-
arahöfundi Borgfirðings, að það er
mikið undir heimamönnum komið
að stoðunum sé ekki sparkað und-
an þjónustu- og atvinnustarfsemi
byggðarlagsins. Greiðfær leið til
Reykjavíkur á ekki að verða til
þess að landsbyggðarfólk þeysi
þangað oft í mánuði með kaupið
sitt til að versla þar og kaupa
þjónustu margs konar.
Vegir liggja til allra átta, orti
skáldið og er óþarfi að taka upp
einstefnu á þeim til Reykjavíkur,
þótt greiðfærir séu. OÓ