Tíminn - 21.02.1989, Page 8

8 Tíminn
Tímiim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
BirgirGuömundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaöaprent h.f.
Póstfax: 68-76-91
í anda stjórnleysis
Þegar erfiðleikar steðja að íslensku þjóðinni,
stórir eða smáir, sest ritstjóri Dagblaðsins Vísis
við tölvu sína og skammar þjóðina. Hann lætur
hana yfirleitt í friði þegar vel gengur, og beinir þá
skömmum sínum frekar að einstaklingum og
fyrirtækjum fyrir að vera á margvíslegum
spenum. Nú hefur þessi ritstjóri gripið tækifærið
vegna fáránlegra ofsókna grænfriðunga á hendur
íslendingum, og líkir í leiðinni forseta íslands,
forsætisráðherra og sjávarútvegsráðherra við þá
Mussolini og Mobutu. Sökin liggur í því að þessir
þrír aðilar hafa skrifað starfsbræðrum í Vestur-
Pýskalandi, væntanlega til að óska eftir því að
vita hvert stefnir í viðskiptum milli ríkjanna.
Geðvonskuköst af þessu tagi eru svo sem
ekkert ný hjá ritstjóra DV. En þau eru að því
leyti frábrugðin fyrri köstum hans, að nú seilist
hann til þeirra sem skipa æðstu virðingarstöður
þjóðarinnar og leggur mannorð þeirra með
óskiljanlegum hætti til jafns við kóna á borð við
Mussolini og Mobutu.
Það hlýtur að vera upplýsandi fyrir lesendur
DV, sem enn munu vera þó nokkrir, að lesa
svona tilskrif eftir ritstjórann, sem hefur árang-
urslaust, en árum saman, reynt að hafa áhrif í
þjóðfélaginu.
Þjóðfélag sem tók við Mussolini og gerði hann
að „II Duce“, bjó fyrir við ákveðið stjórnleysi.
Áreiðanlega hafa ritstjórar á Ítalíu talið sig vera
að leysa vanda þjóðar sinnar með því að tína til
lognar og sannar ávirðingar í tíma og ótíma.
Sumir þeirra hafa orðið fyrir vonbrigðum yfir að
hafa ekki verið gerðir að „II Duce“. Pað féll
hinsvegar í hlut Mussolinis, sem var einn af
ritstjórunum. Hann flaug inn á stjórnleysinu.
Skrif ritstjóra DV frá fyrstu tíð benda til þess að
hann langi til að verða Mussolini á íslandi.
Heilög vandlæting ritstjórans, sem líkir bréfa-
skriftum æðstu manna landsins við bréfaskriftir
manndrápara á borð við Mobutu, er svo fáránleg
að væri ekki um þennan sérstaka ritstjóra að ræða
og alþekkta geðvonsku hans ásamt venjulegum
klunnaskap manns, sem kann engar rökræður,
myndu lesendur hafa rekið upp mikið stærri augu
en raun ber vitni um. Látum vera hvað sagt er um
ráðherra í þessu blaði ritstjórans. Öðru máli
gegnir um forseta íslands, sem á erfitt með að
verja sig fyrir árásum af þessu tagi. í fyrsta lagi
hefur aldrei tíðkast að deila á forsetaembættið,
hvað þá að nefna Mussolini og Mobutu í sömu
andrá. í öðru lagi er forseta íslands leyfilegt án
ritskoðunar ritstjóra DV, að skrifa öðrum þjóð-
höfðingjum. Forseti íslands nýtur óvenjumikilla
vinsælda og hefur orðið okkur til sóma hvarvetna.
Svo er enn og svo verður.
Þriðjudagur 21. febrúar 1989
GARRI
GERVIUSTAMENN
Sýning Leikfélags Akureyrar á
Hver er hræddur við Virginíu
Woolf? hefur verið dálítið í fréttum
að undanförnu. Ráðinn leikstjóri
hætti nokkrum vikum fyrir frum-
sýningu og annar tók við. Engin
skýríng var gefin á hinni skyndilegu
brottför leikstjórans. Einn af leik-
urunum í verkinu, Helgi Skúlason,
lét hins vegar hafa eftir sér í útvarpi
að viðkomandi leikstjóri hefði ekki
valdið verkefninu og það hefði
veríð ástæðan fyrir því hve stutt
varð í leikstjórn hans.
Garra brá hins vegar um helgina
þegar útvarpið tilkailaði formann
einhvers sem heitir víst Félag leik-
stjóra. Sá aðili hafði uppi stór orð
um að þetta hefði Helgi Skúlason
ekki átt að segja. Kvaðst formaður-
inn rcikna með að á næsta fundi
yrði borín fram tillaga um brott-
rekstur Helga Skúlasonar fyrir
þessi ummæli. Þessi tillaga taldi
formaðurinn fullvíst að yrði sam-
þykkt og Helga Skúlasyni þar með
vikið úr samtökum leikstjóra.
Refsigleðin
Hér þykir Garra eiginlega að
nokkuð mikil refsigleði sé á ferð-
inni. Þó tekur hann fram að hann
veit engin deili viðkomandi leik-
stjóra. Aftur á móti er hann í hópi
þeirra Ijölmörgu sem um árabil
hafa notið þess að sjá og heyra
Helga Skúlason á sviði. Það þarf
hvorki að fræða Garra né neinn
unnan, sem horft hefur, um það að
Helgi Skúlason er einn af alfremstu
leikurum okkar og úrvalslistamað-
ur sem hverju félagi er heiður að
því að hafa innan sinna raða. Og
þar af leiðandi hefur Garri eigin-
lega þá trú að Helgi Skúlason viti
hvað hann er að segja þegar hann
lætur frá sér ummæli á borð við
þessi.
Núna síðustu dagana höfum við
hins vegar heyrt hinar óheyrílegu
fréttir af því að ríkisstjórn írans
hafi lagt fé til höfuðs rithöfundi
nokkrum sem varð það á að skrífa
bók scm erkiklerkarnir austur þar
töldu móðgun við trúarbrögð sín.
Á þessu hafa menn vitaskuld
hneykslast og talið þetta vitnisburð
um úreltan miðaldahugsunarhátt.
Meira að segja heyrði Garrí ekki
betur í útvarpinu en að Rithöf-
undasamband íslands hefði látið í
sér heyra og mótmælt.
Jafnt bókabrennur sem aftökur
listamanna eru til allrar hamingju
hlutir sem hér á Vesturlöndum
heyra fortíðinni til. Þegar fram
koma í þessum löndum listamenn,
sem ekki ná máli, þá eru þeir
einfaldlega þagðir í hel. Og gleym-
ast þá venjulega á skömmum tíma.
Það þykir yfirleitt ekki taka því að
refsa fólki, sem langar til að slá í
gegn, þó því takist það ekki.
Margir kallaðir...
Það gildir nefnilega í öllum
greinum fagurra lista að þar eru
margir kallaðir en fáir útvaldir.
Allir vita að skólaganga og próf
gera engan að listamanni, þó að
listamaður geti lært margt gagnlegt
í góðum skóla. En vanti hann
hæfileika fást þcir ekki í skóla.
VÍTTOG BREITT
Allir þekkja dæmi um fólk sem
komið hefur hcim frá útlöndum
sprenglært í einhverrí listgrein og
gert sig líklegt til að leggja þjóðina
að fótum sér. Þegar til verkanna
hefur átt að taka hefur hins vegar
komið í Ijós að þar hefur vantað
hæfileikana sem skilja milli venju-
legs fólks og listamanna. Verkin
hafa veríð steingeld og ekki vakið
áhuga nokkurs manns.
Þar gildir nefnilega að al-
menningur er býsna naskur á að
finna það út hvar er bitastæða list
að finna. Gildir það jafnt um
leikhús, málaralist og bókmenntir.
Reynslan sýnir að fólk fer ekki á
leiksýningar, kaupir ekki málverk
og les ekki bækur nema þar sé um
áhugaverða hluti að ræða. í öllum
listgrcinum á það við að þar koma
alltaf með reglulegu millibili fram
einstaklingar sem ekkert bitastætt
hafa að bjóða nema eina saman
gervilist. Og þegar öllu er á botninn
hvolft þá er það almenningur í
landinu sem leikararnir eru að
leika fyrir, málararnir að mála fyrir
og skáldin að skrifa fyrir. Hvort
sem gervilistamönnum líkar betur
eða verr er almenningur hæstirétt-
ur í því hvað teljist góð list í
landinu.
Nú tekur Garri fram að hann
þekkir ekkert tU verka leikstjórans
sem hætti á Akureyri og getur í
sjálfu sér engan dóm á það lagt
hvort þar sé alvöru- eða gervilista-
maður á ferðinni. En hitt þorír
hann að fuUyrða að Helgi Skúlason
sé alvörulistamaður. I túlkun hans
á sviði er allt heUt og grómlaust.
Þess vegna á ekki að refsa honum
þó að hann hafi látið sig hafa það
að segja meiningu sína umbúða-
laust þegar tU ágreinings var þama
komið. Hvað þá ef hér eru kannski
gervilistanienn að gera aðför að
alvörulistamanni. Garrí.
„Dýrt að vera íslendingur“
„Það er dýrt að vera íslending-
ur,“ sagði Þorvaldur í Síld og fisk
þegar fréttamaður spurði hann
hvers vegna íslensk skinka er þrisv-
ar til fjórum sinnum dýrari en
dönsk. Það er samt ekki dýrara en
svo að fyrirtæki hans, Ali, þarf
ekki að vikta umbúðirnar með
sinni skinku og selja þar með
plastið á 150 til 200 krónur, eins og
margar aðrar kjötvinnslustöðvar
leyfa sér að bjóða viðskiptavinun-
um. Sleppum leiðindatali um
lögbrot.
Virt tímarit sem sérhæft er í
viðskiptum og fjármálaumsvifum
kannaði fyrr í vetur hverjir væru
ríkustu menn á fslandi. Hinn aldni
athafnamaður Þorvaldur Guð-
mundsson var þar fremstur í flokki
og er metinn á 1,5 milljarða. Kem-
ur engum á óvart því maðurinn er
dugnaðarforkur og farsæll.
Annar vel efnaður góðborgari,
Flosi Ólafsson, rithöfundur o. fl.,
er athugull hvað varðar umsýslu
fjármuna, lét tölfróðan mann
reikna út fyrir sig hve mikið maður
þarf að þéna til að verða eins ríkur
og Þorvaldur. Eignaaukningin
nemur 1 milljón á viku langa æfi
því maðurinn er hátt á áttræðis-
aldri.
Þessu kjaftaði FIosi í blöðin og
lét fylgja með að verkamaður er
2500 ár að vinna fyrir sömu upphæð
og er þá miðað við núgildandi
taxta.
Dýrir á fóðrum
Aldrei hefur það heyrst að
verkamaður kvartaði yfir að það
væri dýrt að vera íslendingur, að-
cins að það sé dýrt að sjá sér
farborða.
Hins vegar sjá umsvifamiklir at-
hafnamenn í hendi sér hvað það er
upplagt að fslendingar séu dýrir á
fóðrunum og að það er hægt að
selja þeim skinkuna á þrefalt hærra
verði en t.d. Danir létu sér detta í
hug að kaupa hana fyrir.
Meðalverð á íslenskri skinku er
234% hærra á íslandi en í Dan-
mörku og kemur sá munur fram í
vinnslustiginu en ekki í verði til
bænda. Allt tal um fóðurgjald og
allskyns kostnað við svínaeldi og
opinberar álögur er út í hött þegar
reynt er að klóra yfir muninn á
skinkuprísum á Danagrund og á
Fróni.
Hafi menn auga fyrir því hve
dýrt er að vera íslendingur og dug
til að hagnast á því er ekkert sem
komið getur í veg fyrir að slíkir
menn græði milljón á viku alla
æfina og verði milljarðamæringar.
Tækifærið mikla
Mörg fyrirtæki vinna skinku og
er hún nokkuð mismunandi dýr,
en munar ekki miklu sé miðað við
hinn ósvífna mun sem er á inn-
lendri og erlendri framleislu þess-
arar matartegundar. Það eru ber-
sýnilega margir aðrir en Þorvaldur
Guðmundsson sem sjá hagnaðar-
vonina í að dýrt sé að vera íslend-
ingur, en það er nú einu sinni svo
að hann er skinkuframleiðandinn
sem lýsti þessu yfir eftir að könnun
Verðiagsstofnunar á skinkuverði
var gerð heyrinkunn. Því er til
hans vitnað hér og auðsöfnunar
mannsins, sem allt eins getur helg-
ast af því að hann kann betur með
fé að fara en hinir skinkuframleið-
endurnir. Nema náttúrlega að þeir
séu á góðri leið með að verða
milljarðamæringar líka.
Það er dýrt að vera íslendingur
vegna þess að skinkan er þrisvar til
fjórum sinnum dýrari en annar
staðar. Það er dýrt vegna þess að
litli maðurinn sem er 2000 ár að
vinna fyrir milljarði er slíkur fá-
ráðlingur í fjármálum. að hann
kaupir skinkuna á hærra verði en
tekst að selja hana annars staðar í
veröldinni. Það er dýrt að vera
íslendingur vegna þess að verðandi
milljarðamæringar leika sér að því
að margfalda verð á vöru og þjón-
ustu miðað við það sem gerist
meðal siðaðra þjóða og leika sér
sífellt að því að kenna stjórnvöld-
um um okrið, en neytandinn er
ruglaður og borgar og borgar og
hefur ekki hugmynd um sannvirði
á nokkrum hlut, síst af öllu matvæl-
um.
Ekkert skynsamlegt samhengi
er milli verðs og gæða skinkunnar,
að því er Verðlagsstofnun upplýsir.
Sumir framleiðendur eru sam-
viskusamir og senda góða vöru á
markað, aðrir selja fitu, vatn og
umbúðir fyrir verð sem sæma
mundi kavíar úr Volgustyrju.
En meðan íslenskir neytendur
eru svo bláeygir að kasta laununum
sínum í dýrustu matarkaup saman-
lagðra neysluþjóðfélaga heimsins
verður dýrt að vera íslendingur og
þeir sem vit hafa á leika sér að því
að verða milljarðamæringar.
ísland er nefnilega land tækifær-
anna. Tækifæra þeirra sem vita af
hverju það er dýrt að vera íslend-
ingur.