Tíminn - 29.04.1989, Blaðsíða 9

Laugardagur 29. apríl 1989
Tíminn 9
Tímamynd: Pjetur
■mS ***».
sitt af mörkum til þess að halda
nauðsynlegri kyrrð á vinnu-
markaði meðan endurreisnar-
starfið stendur yfir.
Þessi von um þjóðarsamstöðu
á erfiðum og viðkvæmum tímum
í efnahagsframvindunni brást. í
stað hófsemi og raunsæis hefur
þjóðin leiðst út í kjaradeilur og
verkföll sem ekki sér að fullu
fyrir endann á. Vekur furðu að
tiltölulega vel settir starfshópar
í landinu skuli velja neyðartíma
í þjóðarbúskapnum til þess að
æða fram úr öðrum í kaupkröf-
um.
Röng viðmiðum
BHMR
Það er lýðum ljóst að hin
fjölmennu samtök háskóla-
menntaðra starfsmanna ríkisins
hafa aðallega orðið til þess að
rjúfa samstöðu um skynsamlega
launastefnu. Það voru þessi sam-
tök sem höfðu forgöngu um
verkfallapólitík og óbilgjarnar
kröfur, sem ekki er hægt að
verða við.
Kröfugerð og viðmiðanir há-
skólamenntaðra starfsmanna
ríkisins um laun sín eru byggðar
á röngum forsendum. Þar geng-
ur allt út á það að bera kjörin
saman við það sem þeir halda
fram að viðgangist í einkageir-
anum og hafa nánast búið til
viðmiðunarstéttir í huga sínum,
sem ekki eru til í raunveru-
leikanum. Kjarasamanburður
milli einkageirans og opinbera
geirans getur ekki leitt til
skynsamlegrar niðurstöðu með
þeim hætti sem BHMR beitir í
kjarakröfum sínum. Hér er
ólíku saman að jafna. Aðstaða
launþega á þessum mismunandi
sviðum þjóðarbúskaparins er
gerólík í reynd. Ef eitthvað
hallar á um laun í einn tíma eða
annan, sem vel má vera, þá er
ólíku saman að jafna um at-
vinnuöryggi og margs konar
önnur kjaraatriði sem vega þar
á móti. Bandalag háskólamennt-
aðra starfsmanna hefur í raun-
inni engan rétt til að miða
launastiga sína og önnur kjör
við annað en það sem fyrir
liggur um laun og kjaraatriði hjá
Bandalagi starfsmanna ríkis og
bæja, þar sem er að finna aðra
starfshópa í opinbera geiranum.
Slíkur samanburður mun leiða
það í ljós að háskólamenntaðir
starfsmenn eru almennt í efri
launastigum hjá ríkinu og hafa
betri launakjör en þeir ríkis-
starfsmenn, sem hafa skemmri
skólagöngu að baki og minni
sérmenntun.
Þegar öllu er á botninn hvolft
tekur launakerfi ríkisins tillit til
menntunar og sérfræðiþekking-
ar að því leyti að háskólamennt-
að fólk nýtur þessa þegar launa-
flokkar eru ákvarðaðir. Um hitt
má e.t.v. deila endalaust, hvort
háskólamenntaðir menn eigi að
njóta meiri launamismunar á
kostnað annarra starfsmanna
ríkisins en þeir þegar gera. Þeir
sem aðhyllast meiri launamun
eftir menntun eru þá a.m.k.
engir sérstakir launajöfnunar-
menn. Þeir eru miklu fremur
forréttindasinnar.
Stéttaþing
Páll Skúlason, prófessor í
heimspeki við Háskóla íslands,
ritar stutta hugvekju í Þjóðvilj-
ann um síðustu helgi og nefnir
Stéttaþing. Páll hefur grein sína
með þeim orðum að sér virðist
það „almenn skoðun“ að samn-
ingum um kaup og kjör í landinu
sé ekki skynsamlega háttað.
Prófessorinn segir að skoðanir
almennings á miður skynsamleg-
um háttum í samningagerð um
kaup og kjör virðist sér sprottnar
af því „ósamræmi“ sem ríkir í
kröfum launþegasamtaka og
milli þeirra launakerfa sem við
lýði séu. Jafnframt telur prófess-
orinn að fólki mislíki sá launa-
munur sem viðgengst í landinu
bæði hjá hinu opinbera og hjá
fyrirtækjum í einkaeign.
„Verkföll, sem bitna á þeim sem
síst skyldi, verða svo til þess að
almenningi blöskra vinnubrögð
samningsaðila,“ segir Páll
Skúlason.
Prófessorinn telur að bæta
verði þá hætti sem viðgangast í
samningamálum. Tillaga hans
til úrbóta er sú að stéttir allra
þeirra sem semja um kaup og
kjör „verði kallaðar saman á
þing“ til að samræma vinnu-
brögð sín og launakerfi og til að
setja nýjar og betri leikreglur
um það hvemig staðið skuli að
samningum. Þetta stéttaþing
þarf að halda með þátttöku
atvinnurekenda ásamt fulltrúum
ríkisvalds og sveitarfélaga, segir
Páll Skúlason.
„Verkföll úrelt“
Dálkahöfundur Þjóðviljans
fjallar meira um stéttaþingið,
þótt hér verði ekki nánar rakið.
En hann ræðir ýmislegt fleira
sem snertir kaupgjaldsmál og
samningahætti um kaup og kjör,
þ. á m. drepur hann á verkföll
og verkfallsrétt, sem er eitthvert
hið munntamasta orð þeim sem
standa í kjarabaráttu. Páll
Skúlason bendir á að svo sé
komið að enginn hafi efni á
langvinnum verkföllum, m.a. af
því að allir eru skuldugir. „Verk-
föll voru vopn eignalausra og
auralausra manna sem höfðu
engu að tapa en allt að vinna“,
segir prófessorinn. Og hann
heldur áfram: „Verkföll í dag
era úrelt vegna þess að það
græðir enginn á þeim... Samt
kjósa sum félög ríkisstarfs-
manna að fara í verkföll, telja
verkfallsréttinn jafnvel heilag-
an.“
Heimspekilegar
spurningar
Hugleiðing Páls Skúlasonar
um nauðsyn „stéttaþings" er
býsna athyglisverð, ekki vegna
þess að svipuðum hugmyndum
hafi ekki verið hreyft áður af
ýmsum „sérvitringum" sem svo
eru kallaðir, ef þeir hugsa ekki í
þessum efnum eftir því mynstri
sem eftir er farið á hallelújasam-
komum sérhagsmunasamtaka,
heldur af því að hún er samin og
birt í miðri verkfallsbaráttu
stéttarbræðra prófessorsins,
menntamannastéttarinnar, sem
þykir hlutur sinn fyrir borð bor-
inn eins og alþjóð er kunnugt.
Hér skal ekkert um það
fullyrt, hvort forsvarsmenn
Bandalags háskólamenntaðra
starfsmanna ríkisins telja sig
hafa tíma til að velta fyrir sér
heimspekilegum spurningum
um sína eigin vinnuhætti. Hins
vegar sýnist þeim hollt að gera
það við tækifæri. Þótt Páli Skúla-
syni skuli ekki lögð í munn fleiri
orð en hann hefur sagt og ekki
verði gengið lengra í að túlka
orð hans en tilefni er til, þá
verður mál hans ekki skilið öðru
vísi en svo, að vinnubrögð við
samningagerð um kaup og kjör
séu almenningi blöskrunarhella
og verkfallapólitík launþega-
hreyfingarinnar úrelt, ef ekki
vegna þess skaða sem hún vinn-
ur á saklausum þolendum þessa
19. aldar fyrirbæris í samninga-
gerð, s.s. sjúkum á sjúkrahús-
inu, slösuðu fólki, börnum,
skólanemendum, sjómönnum,
bændum o.s.frv. o.s.frv., þá
vegna þess að umbjóðendur
verkfallsstjórnenda hafa engan
hag af verkföllum, heldur óhag.
Gildi þessa heilaga réttar öreiga-
stéttarinnar fyrir 100 árum hefur
snúist heilan hring eða öllu held-
ur hvolfst við, sem er ofur eðlileg
afleiðing af gerbreyttu þjóðfé-
lagi. Örþrifaráð hinna eigna-
lausu og matarlausu á 19. öld er
ekki annað en áttavilla og tíma-
skekkja í þjóðfélagi almennrar
velferðar, þar sem keppst er um
að gera velsældina að vandamáli
með tilbúningi sífellt nýrra þarfa
og krafna um fullnægingu þeirra
í stað þess að líta á efnisgæðin
sem afgreitt mál í bili, en taka
fyrir önnur mál á dagskrá.
Þrátt fyrir allt er nokkur von
til þess að sú reynsla, sem fengist
hefur í yfirstandandi kjaradeil-
um, verði til þess að launamál
verði tekin nýjum tökum eftir-
leiðis. Þar skiptirmestu að heild-
arsýn um efnahagsástandið og
raunsætt mat á efnahagshorfum
ráði ferðinni.