Tíminn - 04.07.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Fimmtudagu 4. júlí 1991
tnargra tr að vísu ekk* vílaft, en þola í
stórvlðri yfir landið,
VANDGERT AdÐ FEHÐAMENN ístandi vegna góðvlftris og j»að eru
Þó er sunot í veðráttutali oldtar gíetí kannske farift undariega meft eru
gir og sumstaftar snjó-
Eu siriftr er eldtí bara
aö ísland er ekki eitt vefti
VÍXLADUR SAMANBURÐUR tll hollrar útívistar á stóöum og
lensks vefturfars. Verra er ef ís-
lcndingar sjálfir »Öa aldreí aft f»AÐ RIGNDI í GÆR
geta áttaft slg á duttlungum veftr- tslensk vorveftrátta er e.t.v. þaft
íttunnar, sem ero raunar englr seœ erfiftast er aft sjá fyrir og
duítlungar, heldur afieifting af verst aft sœtta sig rift ef voriroman
légu landsins og straumum há- dregst úr SBu hófi. Ekki þarf að
loftanna hér á norfturslóft úti í kvarta undan vor- og sumarkomu
reginhafi. Meft röngum efta vúd- á þessu ári. Sumarift kom vífta
uftum samanburöi á veftráttn ls- snemma, en svo herti reyndar að
lands og suftrænni landa efta um tíma og þaft dró ór grassprettu
norölægri landa þar sem staftviftri og föíva sló á berjalyng sem farið
megtolandsins eru meira rftáandi var aft taka vift sén Nú er þetta aJlt
en á fsiandi, er Íuegt aft búa sér til aft jafna sig. Þaft rigndi f gær þeg-
þá skoftun aft óverandi sé á Jsiandi ar Gam var aft setja þessa hug-
Ófróftasti maftur um vefturfræfti,
Garri sá sem hér skrifar, kann aft
vísu ekki aft skýta vfsindaiegum
orftum, en hefttr þó á meftvitund-
inni, þó ekki sé nema af því aft hafa
fylgst meft veftnrfréttum sjónvarps
f næstum aidarfjórftung og er
Eftt af þvf allra skrytnasta, sem
herrans tíft, reyndar svo árum
sfdpths, Hvaft eru menn þá aft
þjóftgarðsverftmum í Skaftafelli öftru vísi, þannig aft betur kæmi
eystra, aft einhver gestur hans út- út fyrir ísland. Þaö er aft vísu *éft
lendtrr hafi kvartaö ákaft nndan aft íslensk sumur eru fremur svid,
Babelsturn hinn nýi
Allt frá dögum þrælakistunnar á
Bessastöðum hafa fángelsismál á
íslandi aldrei verið í góðu lagi, en á
henni mun hafa verið nokkuð góð-
ur skikkur eftir þeirrar aldar hætti
og hugsanagangi og líklega var
hún hérumbil mannheld. Gamla
tugthúsið suður undir Arnarhóln-
um var aftur á móti skrýtilega rek-
in stofnun, sem var sumpart sam-
komustaður fyllirafta bæjarins á
lögnum tímabilum, sem þar áttu
vísa afþreyingu og selskap með
föngunum, væru þeir þá ekki að
róa á sjó eða að landbúnaðarstörf-
um á gresjum höfðingjanna. Þegar
harðnaði í ári var delinkventunum
svo bara sagt að hverfa heim í sína
sveit, því ekki var hægt að gefa
þeim að éta. Um hríð var fanga-
geymsla yfir kontórum háyfirdóm-
arans við Austurstræti og roskin
heljarmenni úr lögregluliðinu í
Kaupmannahöfn flutt til landsins
að gæta brotlegra. En þá gekk ag-
inn og strangleikinn aiftur á móti
úr öllu hófi, því hinir röggsömu
dönsku menn áttu til að þuma svo
að föngum sínum að þeir lágu
steindauðir eftir í dyflissunni. ,Um
aldir höfðu sýslumenn og hrepp-
stjórar svo reynt að geyma dæmda
menn á heimilum sínum meðan
beðið var dóma á alþingi, en það
gekk misjafnlega og ganga margar
sögur þar af. Loks ofarlega á síð-
ustu öld kom svo „Steinninn" við
Skólavörðustíg, sem reyndist land-
inu skikkanlegt fangelsi lengi vel,
þótt margan ósómann sé búið að
fremja á þeim langa tíma sem lið-
inn er frá því að húsið varð ófull-
nægjandi og úrelt. Lengi hefur
Litla-Hraun með þjóðlegum burst-
um sínum og góðbýlissvip þó talist
hið eiginlega ríkisfangelsi, en þar
segir að margt sé í skötulíki og
baðstofubragur annarlegur. Þótt
ekki höfum vér aðgang að vitjana-
bókum þeirra klerka er þar eiga að
framfylgja húsaganum, þá er sagt
að ekki sé yfirleitt guðsbarna von í
hópi þeirra er þaðan ganga undan
vistarbandinu. Loks er svo að telja
Síðumúlafangelsið, sem einmitt er
í umræðunni þessa stundina. Það
kemur, eins og þjóð veit, af því að
eftir því sem þjóðfélagið verður há-
þróaðra og margbrotnara verða
misindismennirnir líka „háþróað-
ari og margbrotnari", og þörf á sér-
hæðum starfskröftum til að botna
í þeim. Og takist ekki að botna í
þeim eigi að síður, þá eru þeir svo
sem ekki eini þjóðfélagsvandinn
sem svo er ástatt um.
En það fylgir allri sérfræði og
margflókinheitum nútímaþjóðfé-
lags, að þeir, sem með völdin fara,
mega gæta sín að stíga ekki ofan á
skottið á vísindunum. Vegna þessa
hefur heilbrigðisráðherrann nýi,
Sighvatur Björgvinsson, nú hlotið
ofanígjöf er verða hlýtur honum að
lexíu er hann mun seint gleyma.
Sighvatur er rétt nýlega sestur í
ráðuneyti sitt og barmafullur af
vilja til að láta allt gott af sér leiða
— þótt deilt sé um að það sé holl-
usta fýrir sjúka og ellimóða að taka
forskrifaðar pillur þess og inntök-
ur frá munninum á þeim, með því
að gera þetta að óyfirstíganlegum
kostnaðarlið. En Sighvati hafði
lengi verið hugleikið að bæta úr
kröm fanga sem menn höfðu
velkst í vafa um hvort fremur bæri
að vista á sjúkrahúsi en í fangelsi.
Er hann nú var kominn með inn-
sigli og umboð í hendur vildi hann
ráða nauðsynlega bót hér á, réð
sérmenntaðan starfskraft eins og
vera bar og gekk frá samningum
um húsnæði sem honum — að
vísu ósérfróðum — leist hentugt.
Þarna varð Sighvati hins vegar á.
Sérfróði starfskrafturinn brást
hinn versti við, þvert ofan í það
sem Sighvatur í góðgirni sinni
ætlaði, sagði stöðu sinni lausri og
hefur opinberlega snuprað hann
fyrir ofríkishátt, vanþekkingu og
flumbrugang. Er nú komið í illt
efni og mun Sighvatur trúlega
verða að fara betur niður í heima-
verkefni sín og vita hvort leið
finnst til að friðmælast við vísindin
og sérfræðina. Er ekki ósennilegt
að áður en hann hverfur úr ráð-
herrastóli verði risið af grunni
tölvuknúið tugthús, sem snýst
marga hringi á sólarhring eins og
Perlan og vefur með því móti vit-
leysunni ofan af þeim er þar gista.
En úrbætur í þessari grein fang-
elsismálanna munu ekki verða
lokaskrefið. Senn hlýtur að rísa við
dagsbrún ný öld í tugthúsmálum á
íslandi og með henni glæsibygg-
ingar, kannske á borð við Sing
Sing og Walla Walla. Vitanlega
mun ekki skorta á að vorir ís-
lensku ráðleysingjar geri sitt til að
sjá þeim fyrir mannafla og réttlæta
byggingu þeirra. En von er í að
frjáls og galopinn atvinnumarkað-
ur EB-kerfisins hjálpi líka til.
Hann mun flytja með sér mörg
stöðugildi handa sérfróðum og frá
hinum mikiu tugthúsum mun
berast raddkliður á öllum jarðar-
innar tung um, eins og úr Babels-
turninum. O.Ó.
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin [ Reykjavik
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason
SkrifstofunLyngháls 9,110 Reykjavik. Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvötdsímar Askrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð f lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Gmnnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Viðvörun rektors
Fráfarandi háskólarektor, dr. Sigmundur Guð-
bjarnason, lauk ræðu sinni á háskólahátíð með eftir-
farandi orðum:
„Ég vil trúa því að íslenska þjóðin hafi þann styrk og
þann metnað að hún glati ekki sjálfsvitund sinni og
sjálfstæði."
Fyrr í ræðunni hafði hann minnst þess að Háskóli
íslands á áttatíu ára afmæli á þessu ári. Hann benti
réttilega á að stofnun Háskóla lslands hafí verið mik-
ilvægur áfangi í baráttu íslensku þjóðarinnar fyrir
frelsi og menningarlegu, efnahagslegu og stjórn-
málalegu sjálfstæði. Orðrétt sagði rektor:
„Háskólanum var ekki aðeins ætlað að mennta emb-
ættismenn heldur jafnframt og jafnvel enn frekar að
mennta baráttumenn sem eflt gætu sjálfsvitund og
sjálfstraust landsmanna í sífelldri sjálfstæðisbaráttu
þjóðarinnar."
Með þessum orðum og öðrum áhersluatriðum ræðu
sinnar tók háskólarektor upp þráðinn úr skólaslita-
ræðu sinni í fyrra þar sem hann varaði við þeirri
stefnu sem áberandi væri í samtímanum, að allar
þjóðir, smáar sem stórar, gengju undir eitt ríkisvald í
þeirri trú að þar með væri hag þeirra best borgið.
Háskólarektor hafði að sjálfsögðu einkum í huga til-
komu Evrópubandalagsins og útvíkkunar- og stækk-
unarhugmyndir þess. Háskólarektor sýndi fram á að
Evrópubandalagið er í eðli sínu miðstýringarbákn og
lét af því tilefni svo um mælt:
„Þegar Austur-Evrópa er loks að kasta af sér fjötrum
miðstýringar er í Vestur-Evrópu myndað annað ríkja-
bandalag sem byggir upp nýjan draum miðstýringar
og valdasamþjöppunar í Briissel. Enn sem fyrr á hið
fyrirheitna ríkjabandalag að bæta lífskjör fjöldans, en
að vísu undir merki einstaklingsframtaksins... Þró-
unin í Vestur-Evrópu stefnir vissulega í nýja heims-
mynd þar sem auðlindir og atvinnulíf færast í aukn-
um mæli í fang fjölþjóðafyrirtækja."
Síðan sneri rektor máli sínu að afstöðu íslendinga til
Evrópuþróunarinnar og sagði:
„Við íslendingar þurfum, eins og aðrar þjóðir, að
leita bestu viðskiptakjara á hverjum tíma og ekki síst
meðal nágrannaþjóða. Enn virðist óljóst hvort eða
hvernig tekst að semja við EB. Við megum ekki láta
þvinga okkur til samninga sem veita aðeins stundar-
hag en háska þegar til lengri tíma er litið. Ekki meg-
um við heldur láta ótta við einangrun villa okkur sýn,
því íslendingar hvorki vilja né geta einangrað sig í sí-
fellt alþjóðlegri heirni."
í framhaldi af þessum orðum um einangrunarótta
þeirra, sem ákafast mæla með nánum tengslum við
evrópsk ríkjabandalög, sagði rektor:
„íslendingar eru á ýmsum sviðum enn alþjóðlegri en
nágrannaþjóðirnar. Um þriðjungur íslenskra há-
skólastúdenta stundar á hverjum tíma nám erlend-
is... Stór hluti vísindamanna okkar hefur verið í sam-
starfi við erlenda starfsbræður... íslendingar munu
hvorki einangrast hér eða innan takmarkaðra mark-
aðssvæða, þeir munu halda áfram að leita tækifæra
um allanheim."
Ráðamehn þjóðarinnar þurfa að gefa orðum há-
skólarektors fullan gaum.