Tíminn - 16.11.1991, Side 2

10
HELGIN
Laugardagur 16. nóvember 1991
/;

Rafvirkjar ALLAN sólartirioÉn
NevðarÞjónusta fvrir heimili oe fyrirtæki
alian sólarhrinsinn.
m- DyrasímaÞiónusta, m.a. sjónvarpssímar.
Uiðhald oö endurnýjun raflasna.
^Haukur & Qíafur Rafverktakar ^ 674506^
^ RAFMAGNSVEITUR RÍKISINS
Rafmagnstæknifræðingur
/rafmagnsverkfræðingur
Rafmagnsveitur ríkisins óska eftir að ráða raf-
magnstæknifræðing/rafmagnsverkfræðing með
aðsetur á Blönduósi.
Nánari upplýsingar um starfið veitir svæðisraf-
veitustjóri á Blönduósi.
Umsóknir er tilgreini aldur, menntun og fyrri störf
sendist fyrir 6. desember n.k.
Rafmagnsveitur ríkisins
Ægisbraut 3
540 BLÖNDUÓS
BILALEIGA
AKUREYRAR
MEÐ ÚTIBÚ ALLT í KRINGUM
LANDIÐ.
MLNlbÓDÝRU
HELGARPAKKANA OKKAR
REYKJAVÍK
91-686915
AKUREYRl
96-21715
PÖNTUM BÍI.A F.RLENDIS
interRent

» i
Landsbvgffðar-
ÞJÓNUSTA
fyrir fólk, stofnanir og
fyrirtæki á landsbyggðinni.
Pöntum varahluti og vörur.
Samningsgerð, tilboð í
flutninga.
Lögfræðiþjónusta, kaup og
sala bifreiða og húsnæðis.
Okkur er ekkert óviðkomandi,
sem getur létt fólki störfin.
LANDSBYGGÐ HF
Ármúla 5-108 Reykjavík
Símar 91-677585 & 91-677586
Box 8285
Fax 91-677568 • 128 Reykjavík
Ókeypis auglýsingar
fyrir einstaklinga
POSTFAX
91-676-444
GRUNNSKÓLAR HAFNARFJARÐAR
Aclro aA ráAa
UPPELDISFULLTRÚA í Setbergsskóla.
Um er að ræða 50% starf starfsmanns til aðstoðar
við fatlaða nemendur.
Nánari upplýsingar gefa skólastjóri eða yfirkennari
í síma 651011.
LÍFFRÆÐIKENNARA í Víðistaðaskóla.
Vegna forfalla vantar nú þegar kennara til að kenna líf-
fræði í unglingadeildum Víðistaðaskóla.
Nánari upplýsingar gefa skólastjóri eða yfirkennari
í síma 52911.
Skólafulltrúinn í Hafnarfirði
landstjóri eyjarinnar. Þegar okkur var
sagt að honum myndi vera ánægja að
því að taka á móti okkur fómm við
heim tii hans, en hann á heima í Viðey,
svo sem þrjár mílur frá bænum. Húsið
er steinhús og í greinilegri niður-
níðslu til að sjá. En bæjarstæðið er
mjög viðkunnanlegt milii tveggja
grænna hæða og haliar landinu aflíð-
andi í sjó fram fyrir framan húsið. Að
vestanverðu er snotur kapella þar sem
Reykjavíkurpresturinn messar einu
sinni á þriggja vikna fresti. FVrir fram-
an bænhúsið er lítill garður, girtur
torfvegg. Að húsabaki em bæjarhús
handa vinnufólkinu og lengra burtu
6ós og fjárhús.
Virtist foricunnarfegmn
komu okkar
Hinn gamli fyrirmaður, klæddur ein-
kennisbúningi dansks herforingja, tók
á móti okkur í dymnum af mikilli hæ-
\’ersku og virtist vera forkunnarfeginn
komu okkar. Hann bauö okkur til
stórrar stofu. Húsbúnaðurinn var leifar
af fomu skarti, nokkrar eirstungur,
mannamyndir og allmargar skugga-
myndir, en þetta var auganu lítil fróun
þegar rennt var augum yfir raka, flak-
andi veggina. Allt húsið var þannig að
það virtist ekki geta lifað iengi sinn
æruverðuga íbúa. Næsta herbergi, sem
við komum inn í, var svefnstofa hús-
bóndans. Eftir nokkrar orðræður um
fínýt efhi sveigði hinn aldurhnigni
höföingi talið að heilsu sinni og virtist
verða allshugar feginn þegar hann fann
að við gátum bæði gefíð honum meðul
og góð ráð. Við nutum þeirrar ánægju
að frétta um það nokkmm vikum
seinna að farið hefði verið efdr ráðlegg-
ingum herra Hollands og gefist vel.
Boðið til matar
Við ætluðum alls ekki að vera þama
um máitíð. En þegar við ympmðum á
því að fara, urðum við þess varir að það
mundi verða tekið mjög illa upp ef við
færum án þess að njóta nokkurrar
gestrisni húsbóndans. Stephensen tal-
aði ástúðlega um Sir Joseph Banks, en
hann er réttiiega mikils metinn á ís-
landi. Hann sýndi okkur einnig nokkur
heiðursskjöl sem hann haföi fengið frá
ýmsum félögum og var stoltur af þeim,
að því er virtisL Þegar tími var til kom-
inn, tilkynnti okkur Iagleg stúlka,
klædd alíslenskum búningi, að matur-
inn, sem útbúinn haföi verið, væri á
borð borinn. Kvenbúningurinn er ekki
til þess gerður að fegurð konunnar
gangi í augun. Hann er langur í mittið,
en þaö er eins og skyrtan vöðlist þar
saman og það er venja að fletja barm-
inn eins og hægt er og höfúðbúnaður-
inn er furðulegur, svo að þetta kemur
manni allt spaugilega fyrir augu í fyrsta
sinni, en í heild sinni er búningurinn
samt skemmtilega íburðarmikill.
Þegar við komum inn í herbergið,
sem við höföum fyrst verið boðnir inn
í, var þar fagurlega búið borð og vín-
flaska handa hverjum manni. Þetta
skaut okkur skelk í bringu, því að við
vorum á glóðum um það að hinn gamli
heiðursmaður ætlaði að láta .stinga
út“ hressilega á gamla danska vísu.
Eini maturinn á borðinu var sagósúpa
sem okkur var mjög ríflega skömmtuð.
En við hresstumst sæmilega þegar við
sáum að inn var borin steik, eða öllu
heldur bakað kindakjöt, og við létum
leiðast til þess, eftir því sem við gátum,
að þiggja óvenjulega mikinn forða af
þessum maL af því að við vorum vanir
honum. Við höfðum drukkið nokkur
glös af víni þegar settur var á borðið
einkennilegur bikar, nægilega stór tii
þess að taka hálfa flösku. Gestgjafi okk-
ar barmafyllti hann og smellti á lokinu.
Síðan rétti hann sessunaut sínum bik-
arinn og bað hann að lyfta lokinu og
skyggnast í bikarinn. Þetta er siður til
að tryggja að vel sé fyllt Eftir þetta
drakk hann skál okkar, lýsti fögnuði
sínum yfir því að sjá okkur á heimili
sínu og þeirri von sinni að við vildum
heiðra hann með heimsóknum eins oft
og við gætum. Svo bað hann afsökunar
á því að hann gæti ekki dmkkið í botn
vegna vanheilsu sinnar. En okkur var
sagt það um leið, að ef nokkur okkar
skyldi skjóta sér undan þessum
drykkjusið eða ekki geta hvolft bikam-
um og stutt barminum á fingurgóm-
inn tdl sönnunar því að teygaður heföi
verið hver dropi, þá væri sá misgerðar-
maður skyldur til þess eftir drykkjunn-
ar lögmáli að fylla bikarinn aftur og
tæma hann á ný. Hann rétti sessunaut
sínum bikarinn, en sá teygaði hann í
botn, setti lokið á og rétti hann þeim
sem andspænis honum sat Þegar bik-
arinn haföi verið fylltur aítur, skoðaði
hann sá sem drekka skyldi og svo koll
af kolli. Þrátt fyrir ýtmstu áreynslu
hlutu tveir boðsmenn þá refsingu að
drekka í annað sinn. Meðan við sátum í
öngum okkar og hugsuðum um afleið-
ingar þess að hafa þambað svo mikið
vín og vorum ótta lostnir að bikarinn
kynni að verða sendur milli okkar í
annað sinn, var komið með aflangar
sykurstráðar pönnukökur og þar á eftir
kom sagóbúðingur, fljótandi í hnaus-
þykkum rjóma. Það var árangurslaust
þó við lýstum því átakanlega að við
kæmum ekki meiru í okkur, við mátt-
um til að beygja okkur undir það að
taka við nýjum farmi, en þá var það
okkur kærkomin lausn að við vomm
kallaðir til kaffidrykkju í næsta her-
bergi. Þjáningar okkar vom samt ekki
á enda. Þegar ég kom fyrst inn í húsið
hafói ég tekið eftir mjög stórri postu-
línsskál sem stóð uppi á skáp og þar
sem hún haföi ekki verið notuð við
máltíðina ályktaði ég sem svo að hún
væri eintómt skraut En við höfðum
varla lokið kaffinu þegar unga stúlkan,
sem gengið hafði um beina, kom inn
með þessa postulínsskál og setti fyrir
okkur. Með henni vom nokkur stór
glös, hyert á stærð við venjulega öl-
kollu. Ég gaut angistaraugum á félaga
mína og sá tilfinningar þeirra skína út
úr ásjónum þeirra. Þetta stóra ílát var
fúllt af rjúkandi púnsi. Þar sem engrar
undankomu var von, ákváðum við að
taka öllu glaðlega og leysa af hendi það
sem af okkur var krafist Þegar við Ioks-
ins kvöddum var ekki við annað kom-
andi en hinn gestrisni vinur okkar
fylgdi okkur til strandar.
Hjá Iækni og presti
Næst heimsóttum við prestinn í
Reykjavík og lækninn, en þeir eiga báð-
ir heima spölkom fyrir vestan bæinn.
Sá fyrmefndi, herra Sigurðsson, mætti
okkur í dyrunum á vesælu hreysi og
fór með okkur gegnum löng, dimm og
óhrein göng, þar sem til farartálma
vom alls konar búshlutir og maður
sem barði harðfisk, og inn í skuggalegt
herbergi. Það var svefnherbergi fiöl-
skyldunnar og besta vistarvera hússins.
Svo lágt var undir lofti að varla var
hægt að standa þar uppréttur og tæp-
ast komst þar neitt fyrir nema hús-
gögnin, en þau vom rúm, kiukka, dá-
lítil kommóða og glerskápur undir
borðbúnað. Undrun mín yfir því að
presturinn í eina bænum á Islandi
skyldi vera svo illa haldinn þvarr þegar
ég komst að raun um að aílt og sumt
sem hann hafði sér og sínum til fram-
dráttar væm 120 dala laun, ekki ávallt
skilvíslega greidd, og graslendi fyrir
eina eða tvær kýr og faeinar rollur.
Okkur var færð spilkoma af ágætri
mjólk og þegar við höföum spjallað dá-
lítið saman héldum við áfram að húsi
Klogs Iæknis. Ekkert getur verið öm-
urlegra en landslagið um þessar slóðir
og það er mér lítt skiljanlegt hvers
vegna svona afskekktur og áveðra stað-
ur var valinn fyrir læknissetur. Bústað-
ir læknis og lyfsala em undir sama þaki
og vom að stærð, húsbúnaði og hrein-
læti þeir bestu sem við höföum séð
fram að þessu. Húsið er hvítkalkað
steinhús.
Þegar við sögðum doktor Klog að við
heföum meðferðis dálítið af bólusetn-
ingarefni, sagði hann okkur að það
heföi ekki verið til á íslandi í tvö ár og
fagnaði því að slík blessun hlotnaðist
nú landinu aftur. Hann var óðfús að
bólusetja nokkur böm. Þegar við höfð-
um kennt honum að fara með, sáum
við okkur til ánægju að bóluefnið var
fljótlega sent á ýmsa staði eyjarinnar og
áður en við fórum heim aftur fréttum
við að það haföi komist á fjarlægustu
landshom. Fólkið hefúr tröllatrú á
þessu bólumeðali.
Hernmtilbúið
súkkulaði
Maddama Klog kom áður en langt leið
og færði okkur súkkulaði sem okkur
var sagt að lyfsalinn heföi búið til og
bætt í það dálitlu af fjallagrösum. Okk-
ur þótti það sérlega gott, en grasa-
bragðið fundurn við ekki. Þegar lyfja-
búðin var skoðuð, kom í ljós að hún var
vel birg af alls konar gamaldags lyíjum
sem flest voru gersamlega gagnslaus.
Lyfin voru sett saman samkvæmt
dönsku lyfjaskránni. Eftir því að dæma
hve mikið var til af lyfjunum, mætti
ætla að mikil eftirspum væri eftir
þeim. En í heiminum eru fair læknar
sem em ónáðaðir eins lítið og doktor
Klog. Fimm menn aðrir stunda lækn-
ingar á eyjunni og taka laun af dönsku
stjóminni. Þau litlu lækningastörf sem
þeir stunda em samt mjög erfið vegna
dreiflbýlisins.
Okkur gafst færi á því að sjá útfararsiði
eins og þeir tíðkast í íslensku kirkj-
unni, við jarðarför sjómanns eins.
Presturinn tók á móti líkinu á strönd-
inni og gekk á undan upp eftir. Hann
var klæddur hempu með spöðum úr
venjulegu svörtu klæði. Þegar hann
kom í kirkjugarðinn byrjaði hann að
tóna og margt af fólkinu tók undir.
Þessu fór fram þangað til kistan var
lögð í gröfina og presturinn tók litla
tréreku og fór með einhver orð, sam-
svarandi þeim sem notuð em við ensk-
ar greftranir. Af jörðu ertu kominn, að
jörðu skaltu aftur verða — og varpaði í
gröfina ofurlitlu af mold. Tónið eða
söngurinn hófst þá aftur og hélt áfram
þangað til mokað hafði verið alveg ofan
í gröfina. Eftir það bám allir, sem við-
staddir vom, hatt sinn fyrir andlitið og
virtust gera bæn sína. Að lokum lutu
allir höföi og hneigðu sig og með því
lauk athöfninni. Hún fór öll hátíðlega
fram, og fólkið virtist allt mjög alvar-
legt og einlægt í samúð sinni. Ekki þótt
mér neitt koma til tónlistar íslendinga,
þeir virðast ekki hafa neina hugmynd
um samhljóm.
Chief Justice of Iceland
Hinn 13. maí urðum við fyrir þeim
heiðri að Magnús Stephensen, sonur
vinar okkar í Viðey, heimsótti okkur.
Hann skipar forsæti í æðsta dóminum
og kallar sig á ensku Lord Chief Justice
of Iceland. Hann situr einnig í ríkisráði
og fór með landstjóm meðan TYampe
greifi fór til Englands 1809. Með hon-
um kom í heimsókn einn sona hans og
tveir bræður hans og annar þeirra amt-
maður í suðuramtinu en hinn ritari yf-
irréttarins. Þeir voru allir sérstaklega
kurteisir og haföi dómstjórinn orð fyr-
ir þeim og talaði ensku sæmilega og
lýsti því með fögrum orðum að þeir
vildu vera okkur innan handar á allan
hátt Allir kepptust við að bjóða okkur
þjónustu sína og ég mun ávallt minn-
ast með þakklæti þeirrar ástúðlegu
umhyggju og gestrisni sem ég naut
meðan ég dvaldist á íslandi, bæði hjá
landsmönnum og Dönum. Þeir síðar-
nefridu höfðu sannast að segja litla
ástæðu til að fagna Englendingum. En
þeir töluðu sífellt mjög hispurslaust
um það, sem komið haföi fyrir í Kaup-
mannahöfn, og einn þeirra komst svo
að orði að þótt stjóm okkar hefði leikið
þá hart, væri ekki hægt að skella skuld-
inni á okkur og heföum við eins mik-
inn rétt og útlendingar frá hvaða öðru
landi sem væri til þess að vænta þeirrar
umhyggju sem þeir mættu í té láta og
njóta hennar.
Hinn 14. var réttur settur, til þess að
varalandshöföinginn gæti kveðið upp
dóma í nokkrum einkamálum. Hann
var klæddur rauðum frakka, gullfíöll-
uðum. Réttarhaidið var boðað með því
að barin var gömul bumba og síðan les-
in stutt tilkynning. í herberginu var
borð, búið tötralegum grænum dúk,
og nokkrir stólar. Auk varalandstjórans
var þama viðstaddir ritarinn og svo
sem sex menn aðrir. Enginn hátíðar-
bragur eða virðuleiki var yfir samkom-
unni. Stephensen tók upp bók, las
dómana eins hratt og hann gat, skrifaði
undir þá og þar með var allt búið.
Við fórum til morgunverðar hjá Fry-
densberg milli kl. 11 og 12. Þar sáum