Tíminn - 10.01.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Föstudagur 10. janúar 1992
Tímiiin
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tlminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Krístjánsson ábm.
Aðstoðarrítstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjóran Birgir Guðmundsson
Stefán Asgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gfslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavlk Sfml: 686300.
Auglýsingasfml: 680001. Kvöldsfmar: Áskríft og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, fþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,-, verð f lausasölu kr. 110,-
Gmnnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Óskiljanlegur
flumbrugangur
Það voru vatnaskil fyrir alþýðu þessa lands þegar al-
mannatryggingakerfmu var komið á fyrir atbeina
ríkisstjórnar Framsóknarflokksins og Alþýðuflokks-
ins á fjórða áratug þessarar aldar. Síðan þá hefur ver-
ið byggt á þessum grunni eitt mesta velferðarkerfi
sem nokkur þjóð býr við.
Þetta kerfi byggir á því að tryggja öllum, án tillits
til efnahags, búsetu, stéttar eða stöðu, ákveðin rétt-
indi. Hér nægir að nefna jafnrétti til náms og öryggi
í veikindum.
Vissulega er varið til þessara mála miklu fé, og
höfuðmáli skiptir að það nýtist sem allra best.
Löggjöf um almannatryggingar í landinu eru þær
leikreglur sem velferðarkerfið byggist á. Þessi löggjöf
er komin til ára sinna, og hefur ekki verið breytt í
seinni tíð, þrátt fyrir að endurskoðun hafi farið fram
og nefnd hafi skilað tillögum sem byggðust á þeirri
endurskoðun. Guðmundur Bjarnason, fyrrverandi
heilbrigðisráðherra, flutti síðan frumvarp sem
studdist við niðurstöður nefndarinnar. Það frumvarp
var lagt fram á Alþingi síðastliðið vor, með þeim fyr-
irvara að Alþýðuflokkurinn styddi það ekki, m.a.
vegna ákvæða um tekjutengingu ellilífeyrisbóta.
Það hljóta að teljast með öllu óeðlileg vinnubrögð
að taka þann viðkvæma þátt nú og hnýta honum í
svokallaðan „bandorm", sem til meðferðar er í Al-
þingi, og hyggjast síðan taka sparnaðinn, sem af
hlýst, í ríkissjóð. Slíkt hlýtur að spilla fyrir nauðsyn-
legri samstöðu um heildarendurskoðun þeirrar lög-
gjafar sem snertir lífeyrisgreiðslur almennt, og er þá
löggjöf um lífeyrissjóðina meðtalin, sem hlýtur að
snerta þetta mál einnig.
Slíkar aðgerðir, sem nú eru á döfinni í þessu efni,
eru óverjandi og hljóta að vekja hörð viðbrögð. Það
er grundvallarmunur á því að færa til í almanna-
tryggingakerfinu fjármuni frá þeim, sem betur mega
sín, til þeirra sem höllum fæti standa, eða draga fé út
úr þessu kerfí til nota í önnur útgjöld sem til falla hjá
ríkissjóði. Það hlýtur öllum að vera ljóst, en því mið-
ur virðist svo sem þetta vefjist fyrir heilbrigðisráð-
herra Alþýðuflokksins og félögum hans í ríkisstjórn-
inni.
Þetta mál er eitt af mörgum dæmum um
flumbrugang ríkisstjórnarinnar og óvönduð vinnu-
brögð. í svokölluðum „bandormi" er öllu hrært sam-
an: löggjöf um skólamál, heilbrigðismál og verka-
skiptingu ríkis og sveitarfélaga, svo fátt eitt sé nefnt.
Það er verið að afgreiða á nokkrum dögum löggjöf,
sem á að gilda til lengri tíma og fela í sér grundvall-
arbreytingar. Þessi vinnubrögð hafa verið gagnrýnd
harðlega og eru ríkisstjórninni alls ekki til sóma. Þó
tekur fyrst út yfir þegar svo viðkvæmum breytingum
sem tekjutengingu ellilífeyris er hnýtt þarna inn. Ef
þingmenn Alþýðuflokksins þegja þunnu hljóði um
þetta mál, er ljóst að vistin hjá Sjálfstæðisflokknum,
ráðherrastólar og aðrar vegtyllur sem henni fylgja, er
þeim miklu mikilvægari en grundvallarstefnumál
flokksins.
Urelt kerfi og óskiljanlegt
Menntakerfíð þvert og endilangt,
að ökukennslu undanskilinni, er í
höndum langskólafólks. Því ber
hvergi á efasemdarvotti um gildi
menntunar á hvaða sviði sem er.
T^kmarkið er að mennta sem
flesta sem mest og lengst en ræða
helst aldrei í hverju menntunin er
fólgin og það er nánast
þröngsýnn dónaskapur að
láta sér detta í hug hvort
prófgráða á þessu þekking-
arsviðinu eða hinu kemur
yfirleitt nokkurri sálu að gagni.
Enda er ekki spurt.
Þó kemur fyrir að tvær grímur
renna á forráðamenn Háskóla ís-
iands þegar að því kemur að meta
hvaða nemendur eru yfirleitt fær-
ir um að stunda háskólanám og
hvort skólinn geti tekið við ótak-
mörkuðum nemendafjölda og
komið þeim öllum til nokkurs
þroska.
LIÐÓNÝTAR
PRÓFGRÁÐUR
Stúdentarnir í menntakerfunum
koma aldrei auga á að þeir sem
ekki hafa stúdentspróf geti talist
menn með mönnum. Því hafa þeir
af góðvild sinni komið því til leið-
ar að stúdentsprófið er orðið
allragagn og allir skólar utan
grunnskóla og dansskólanna út-
skrifa stúdenta. Háskólum fjölgar
að sama skapi og námsleiðum á
háskólastigi enn meira og sífellt
fleiri greinar menntakerfisins
krefjast stúdentsprófs.
Og nú standa menntakerfin
klumsa með liðónýt stúdentspróf.
Fjöldatakmarkanir í Háskólann
og inntökupróf í einstakar deildir
hans hafa einstaka sinnum komið
til umræðu en henni hefur ávallt
verið eytt með hroka og yfirlæti
hinna skriftlærðu.
Nú hefur nýr háskólarektor
kveðið upp úr um að rétt sé að
fara að sía stúdenta inn í Háskól-
ann og láta þá taka inntökupróf.
Þegar svo er komið leyfist
kannski að spyrja, hvað er stúd-
entspróf og til hvers er það?
HRUN KERFA OG
MENNTA
Háskólarektor segði í viðtali við
Tímann, sem birtist í gær, að erf-
itt væri að láta stúdentsprófið eitt
skera úr um námsgetu. Fram-
haldsskólarnir nota mismunandi
einkunnakerfi og prófin eru ekki
samræmd milli skóla.
Þá er í rauninni næsta fátt sem
segir til um hvað nútímastúdent
hefur lært í framhaldsskólanum
og enn síður hve takmörkuð
þekking hans kann að vera.
Fari Háskólinn að láta nýnema
þreyta inntökupróf er greinilegt
að stúdentsprófið er úrelt og gerir
ekki annað en þvælast fyrir í
menntakerfinu.
Kennarar kvarta yfir að með
hruni kommúnismans og síðan
Sovétríkjanna séu námsgögn
þeirra orðin úrelt og geti þeir ekki
kennt sögu, Iandafræði, samfé-
lagsfræði og slíkar greinar vegna
þess að ekkert sé að marka landa-
bréf og námsbækur lengur.
Þetta er auðvitað fyrirsláttur því
kennarar geta vel haldið áfram
sem hingað til að kenna Tansan-
íufræðin sín og hugmyndafræði
rauðra penna og önnur fræði í
hefðbundnum dúr.
En sé stúdentspróf ekki gilt sem
passi inn í háskóla er deginum
ljósara að skera verður allt fram-
haldsskólakerfið upp því bágt er
að sjá hvaða tilgangi það þjónar
eins og er.
TAKMÖRK VAXTARINS
Langt er síðan íslenskum nem-
endum var gert að taka próf inn í
ýmsa háskóla í útlöndum og ekki
að ástæðulausu.
Sveinbjörn Björnsson háskóla-
rektor segir í tilvitnuðu Tímavið-
tali að þegar litið er til framtíðar
ekki langt í hana) verði Háskóli
slands að fara sömu leið og há-
skólar í nágrannalaöndum okkar
að takmarka heildarfjölda nem-
enda.
Þegar íað hefur verið að ein-
hverju þá átt að krefjast lágmarks-
þekkingar til að hefja háskólanám
eða taka upp fjöldatakmarkanir
brjótast einatt út hávaðasöm mót-
mæli úr mörgum áttum og er
hreint ótrúlegt hverjir þykjast
eiga þarna hagsmuna að gæta og
hverjir hagsmunir eru sagðir
vera.
Umræðan er ávallt kæfð í fæð-
ingunni.
Nú segir rektor umbúðalaust að
tími sé til kominn að taka í taum-
ana og sníða Háskólanum stakk
eftir vexti og að kröfur verið gerð-
ar til nýnema.
En enginn hefur enn sem kom-
ið er þorað að hengja bjölluna á
köttinn og farið fram á að fram-
haldsskólabáknin öll standi undir
þeim verkefnum sem þeim eru
ætluð.
Fjársvelti, aðstöðuleysi, hús-
næðisþrengsli, námsgagnaþurrð
og sér í lagi vinnuþrælkun og bág
launakjör kennara eru linnulaust
á dagskrá menntaumræðunnar og
viðvarandi eru uppi stórar kröfur
um að úr verði bætt hið snarasta.
En að framhaldsskólarnir
standi ekki undir því hlut-
verki að búa nemendur undir
frekara nám og séu búnir að
útfletja stúdentsprófið svo að
það er orðin hindrun á mennta-
brautinni er aldrei til umræðu.
Það er rétt aðeins að minnast
megi á að allt að 70 af hundraði
þeirra sem innritast í háskóla
ljúka ekki fullnaðarprófum.
ATGERVISFLÓTTI
Framhaldsskólinn gerir sitthvað
fleira en að útskrifa lélega nem-
endur. Hann gerir allt sem í hans
valdi stendur til að koma í veg fyr-
ir að nokkur óvitlaus manneskja
sem býr yfir einhverjum náms-
hæfileikum og dugnaði sæki í
annað nám eða atvinnugreinar
sem ekki tengjast langskólanámi.
Framhaldsskólinn streðar við að
ýta öllu námshæfu fólki áfram í
háskóla og kærir sig kollóttan um
að ekki er síður þörf á hæfu fólki í
ótalmörg störf sem bæði þarf vit
og þekkingu til að Ieysa af hendi.
Góður húsasmiður er margfalt
dýrmætari en meðalarkitekt og
brúarsmiðurinn þarf ekki síður að
vera góðum kostum búinn en
verkfræðingurinn sem mælir
burðarþolið. Þjóðin á meira undir
fáeinum vel menntuðum og fær-
um skipstjórnarmönnum en
nokkrum ónefndum deildum há-
skólanna fimm sem komnir eru á
legg.
Svona má lengi telja.
Þröngsýni skólamanna er slík að
þeim finnst sjálfsagt að lögbinda
meiri og meiri atvinnuréttindi sín
og sinna samtímis því að atvinnu-
réttindi annarra eru að engu gerð
og þeim sýnd hrokafull fyrirlitn-
ing af langskólamenntaðri yfir-
stétt.
Iðnlöggjöfin er t.d. rústuð vís-
vitandi og atvinnuréttindi að
engu gerð. Taxtar iðnaðarmanna
eru einnig gerðir að lögleysu. Yf-
irstéttirnar treysta sín réttindi og
sína sameiginlegu taxta og þykir
sjálfsagt.
Allt væri þetta samt í sæmilegu
lagi ef menntunin væri eitthvað í
áttina við það sem skólafólkið vill
vera láta.
OÓ