Tíminn - 06.03.1992, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Föstudagur 6. mars 1992
Fjármálaráðherrar Norðurlandanna samþykkja stórfellda fjárhagsaðstoð við Eystrasaltsríkin:
Sjö milljarðar til
Eystrasaltsríkjanna
Fjármálaráöherra Norðurlanda hafa ákveðið að hrinda í framkvæmd sér-
stakrí fjárfestingaráætlun fyrir Eystrasaltsrikin. Markmið þessarar áætlun-
ar er að treysta efnahagslega uppbyggingu í Eystrasaltsríkjunum með því að
veita tæknilega aðstoð og ráðgjöf á sviði efnahagsmála og beina erlendu fé
til ýmissa verkefna í ríkjunum.
Með áætluninni fá Eystrasaltsrík-
in meira en 100 milljón ECU, eða
sem svarar rúmlega 7 milljörðum
íslenskra króna, á næstu þremur ár-
um, bæði í formi beinna styrkja og
lána. Bein framlög Norðurlandanna
á næstu þremur árum eru metin til
45 milljóna ECU, en til viðbótar
koma ríkisábyrgðir og framlög frá
Evrópubankanum. Beint framlag ís-
lands er áætlað um 11 milljónir ís-
lenskra króna á ári á tímabilinu
1992-1994.
Fjármálaráðherrar Norðurlanda
fólu í nóvembermánuði síðastliðn-
um sérstökum vinnuhópi embættis-
manna að skoða fram komnar hug-
myndir um stuðningsaðgerðir af
hálfu Norðurlandanna við endur-
reisnarstarfið í Eystrasaltsríkjunum
og leggja fram ákveðnar tillögur um
framhaldið til umræðu á ráðherra-
fundi sem var haldinn í tengslum
við þing Norðurlandaráðs.
Markmið þessarar áætlunar er að
treysta efnahagslega uppbyggingu í
ríkjunum með því að veita þeim
tæknilega aðstoð og ráðgjöf á sviði
efnahagsmála og fmna heppilegar
leiðir til þess að beina erlendu fé til
ýmissa verkefna í ríkjunum. Jafn-
framt var talið brýnt að nýta þær
stofnanir sem fyrir eru.
Áætlunin skiptist í tvo meginþætti.
Annars vegar bein framlög Norður-
landanna til að styrkja tæknilega
uppbyggingu einkafyrirtækja. Þessi
framlög veröa veitt í gegnum Nor-
ræna fjárfestingabankann (NIB),
Norræna verkefnaútflutningssjóð-
inn og Evrópubankann. Til þessa
þáttar verður varið 15 milljónum
ECU, eða sem svarar 1,1 milljarði ís-
lenskra króna. Hlutur íslands er 1%,
eða um 11 milljónir og greiðist á
þremur árum.
Hins vegar verður sérstök lánafyr-
irgreiðsla til ákveðinna fjárfestinga-
verkefna sem fari bæði í gegnum
NIB og Evrópubankann. Hér er um
að ræða lán. Sá hluti sem fer um
NIB verður með fullri ríkisábyrgð og
hefur þar af leiðandi ekki áhrif á
lánshæfni NIB á alþjóðamörkuðum.
Hámark þessarar lánafyrirgreiðslu
er 30 milljónir ECU sem dreifist á
þrjú ár, en ekki er gert ráð fyrir
framlögum af hálfu Norðurland-
anna til hennar, að sinni að minnsta
kosti. Verði afföll af þessum lánum
af hálfu Norðurlandanna lenda þau á
eigendum NIB, þ.e. Norðurlöndun-
um sjálfum.
Jafnframt er gert ráð fyrir 30 millj-
óna ECU greiðslu til Evrópubankans
í sérstakan Eystrasaltssjóð sem
verður undir stjóm bankans. Sjóðn-
um er ætlað að veita lán til fjárfest-
ingaverkefna í Eystrasaltsríkjunum
og jafnframt leggja hlutafé í þarlend
fyrirtæki. Það er skilyrði fyrir fjár-
veitingu úr sjóðnum að Evrópu-
bankinn leggi jafnháa fjárhæð á
móti Norðurlöndunum. Stofnun
Eystrasaltssjóðsins við Evrópubank-
ann er nýmæli og markar tímamót
þar sem hann getur orðið fyrirmynd
í öðrum fjármálastofnunum.
Fjármálaráðherra mun kynna Al-
þingi málið í næstu viku. -EÓ
Umsvif Texta-
varps aukast
Nýverið jókst umfang Textavarps
Sjónvarpsins um ríflega helming, úr
rúmlega 100 síðum í liðlega 230,
þegar útsendingar hófust á dag-
skrárlið sem kallast Dagbók. f Dag-
bókinni er m.a. að finna upplýsingar
um almanak, samgöngur, opnunar-
tíma sundstaða og safna, menning-
aryfirlit, og dagskrár kvikmynda- og
leikhúsa.
Þegar útsendingar Textavarps hóf-
ust 30. september síðastliðinn var
boðið upp á fimm efnisþætti: fréttir,
veðurfregnir, dagskrá Sjónvarps og
Útvarps, upplýsingasíður fyrir Félag
heyrnarlausra og upplýsingar um
Textavarp. Síðan hafa bæst við
íþróttasíður, fjármálasíður (þar sem
m.a. er að finna upplýsingar um
gengi, vísitölur og dráttarvexti),
lukkusíður (Iottó og getraunir) og
fasteignaauglýsingar
Kaupfélag Eyfiröinga:
Um 50 milljóna króna
hagnaður á síðasta ári
Samkvæmt bráðabirgðauppgjöri skilaði rekstur Kaupfélags Ey-
firðinga um 50 raiHjóna króna hagnaöi árið 1991, að teknu tilliti
til skatta og óreglulegra tekna og gjalda. Heildartekjur félagsins
voru ríflega 8700 milljónir króna og hafa aukist um tæp 5% milli
ára. Heildarlaunagreiöslur félagsins námu 1265 milljónum
króna, hækkuðu um 13% milli ára. Samkvæmt bráðabirgðaupp-
gjörinu er hagnaður fyrir fjármagnsliði nú 334 miiljónir króna á
móti 436 milljónum króna áríð áður. Eigið fé Kaupféiags Eyflrð-
inga er nú rúmlega 2800 milijónir, jókst um 9% milli ára.
Þetta kemur m.a. fram í fréttatil- gengisþróun en árið áður og einnig
kynningu frá KEA. Þar segir enn-
fremur að fjármagnskostnaður að
frádregnum ijármagnstekjum var
um 277 milljónir króna, hækkaði
milli ára um 81 milljón eða 41%.
Hagnaður af reglulegri starfsemi
var um 73 milljónir króna á móti
241 núlljón árið áður. Skattar nátnu
um 22 miiijónum króna, og verður
því niðurstaðan hagnaður að upp-
hæð um 50 miiljónr króna. Félagið
lagði tii hliðar og gjaidfærði á síð-
asta árí um 90 milljónir króna tii að
mæta skuldatðpum og greiðslum á
ábyrgðum sem félagið er í.
Afkoma ársins var misjöfn milll
deiida og greina, cn þó er sammerkt
með þeim fiestum að fjármagns-
kostnaður hækkar mikið milli ára.
Stafar það bæði af óhagstæðarí
af mjög háu vaxtastigi á sL árí. Hjá
verslunardeildum var afkoman í
sÓTvöruverslunum mjög svipuð og
árið áður. Afkoman í matvöruversl-
un var hins vegar mum verri, og eru
ástæðumar f.o.f. aukin samkeppni
sem leiddi af sér iægrí áiagningu og
einnig varð lítli söluaukning á ár-
inu. Aíkoma iðnfyrirtækjanna í
heild var ívið betri en árið áður. Af-
koma kjötiðnaðar batnaði, en annar
iönaður kom heidur verr út. Þjón-
ustufyrirtækin í heild bættu sinn
rekstur á árinu 1991, miðað við ár-
íð á undan og sérstaklega batnaöi
reksturínn á Hótei KEA og Bða-
verkstæði Dalvíkur. Sjávarútvegur
og fískvinnsla kom mun verr út en
árið á undan, þrátt fyrir talsverða
magnaukningu. Helstu ástæðumar
eru að hráefnisverð hækkaði langt
umfram hækkun á afurðum og
einnig hækkaði annar kostnaður
umtaisvert. Afkoman í veiðum batn-
aði töiuvert á milli ára, en í heiid
versnaði afkoman. Afkoma Siátur-
húss KEA var viðunandi á síðasta
árí og batnaði raunar aðeins á milli
ára. Afkoma Mjóikursamlagsins
versnaði hins vegar mjög, f.o.f.
vegna þess að innvegið mjólkur-
magn dróst saman um rúmlega 1
milljón Iítra.
f lok fré tt a tilkynningarinnar er lít-
illega vikið að framtíðarhorfum
Kaupfélags Eyfirðinga. Þar segir
m.a. að á yfirstandandi árí sé spáð
samdrætti í þjóðarframleiðslu og
því sé ekki hægt að búast við því að
eftirspurn effír vörum og þjónustu
innanlands aukist við þær aðstæð-
ur. Þvf sé meginverkefnið að hag-
ræða í rekstri þannig að kostnaður
lækki og á það bæði við innkaups-
verð vara og annan rekstrarkostnað.
í útflutningsgreinum era falns veg-
ar verulegir stækkunarmöguleikar.
f fískvinnsiunni er samdráttur í
aflaheimfídum og því verður aö leít-
ast við að vinna allan afia í enn verð-
mætari afurðir en gert hefur verið.
Vatnsútflutning er hægt að auka
verulega, og hafa þegar verið gerðar
ráðstafanir til þess. Vatnsútflutn-
ingur er hins vegar áhættusamur og
óvíst að hann skili verulegum hagn-
aði á allra næstu árum. Landbúnað-
arframleiðsia hefur dregist saman
og mun væntanlega dragast enn
frekar saman auk þess að lenda í
samkeppni við innflutning. Því
þurfa bændur að hagræða í rekstri
hjá sér og hjá afurðastöðvunum
verður Uka að eiga sér stað stúrfelid
hagræðing. Hjá Kaupfélagi Eyfírð-
inga hafa þegar verið gerðar ýmsar
breytingar til hagræðingar og verð-
ur áfram unnið í þeim málum og
stefnt að samstarfi við aðrar
vinnslustöðvar. SlQct samstarf gæti
hugsanlega leitt tíl endurskipulagn-
ingar á úrvinnslu landbúnaðaraf-
urða í landinu.
Varðandl það umhverfi sem at-
vinnureksturinn býr við sldptir höf-
uöffiáii að stöðugleiki haldist íverð-
lagi og að vextir lækkL f stöðugu
verðlagí verður allt kostnaðareftiriit
miklu markvissara, hægt er að gera
áætlanir sem nýtast sem stjómtæki
og öll stjómun veröur markvissari.
hiá-akureyri.
Varahlutir í Ford Sierra kosta álíka á Norðurlöndum og London eins og í Bílanausti en:
Löduvarahlutir helmingi
ódýrari hér en erlendis
fslendingur sem þarf að kaupa varahluti í Lödu virðist sleppa nær helmingi
billegar en Lödueigendur í London og á hinum Norðurlöndunum. Eigandi
Ford Sierra sleppur hins vegar ekkert betur hér á landi. Þetta er meðal nið-
urstaðna úr verðsamanburöi sem Gallup á íslandi gerði fyrir Bílanaust.
Verð á sjö tegundum varahluta í 3 bfía í 24 varahlutaverslunum í London,
Kaupmannahöfn, Stokkhólmi og Ósló var borið saman við verð nákvæm-
lega sömu hluta hjá Bfíanausti. Ösló er eina borgin þar sem þessir varahlut-
ir em gegnumsneitt ódýrari en á íslandi, nema í Lödu sem nær alltaf eru
ódýrastir hér. Varahlutir í Mözdu eru langdýrastir í Kaupmannahöfn, en
Ford Sierra er dýrastur í London.
Verðsamanburðurinn náði til eftir-
talinna varahluta í hvern bílanna
þriggja; loft- og smursíur (Fram),
höggdeyfar framan og aftan
(Monroe), Rafkerti (NGK), hemla-
klossar (Tomos) og þurrkublað
(Champion). í öllum tilfellum voru
bornir saman hlutir með sömu
vörumerki og sömu vörunúmer í
hvern bíl, en þeir eru; Mazda 323
1300, Lada 1200 og 1500 og Ford Si-
erra 1600, allir af árgerð 1988.
í eftirfarandi töflu má sjá saman-
lagt meðalverð allra varahlutanna í
hvern bfl fyrir sig í hverju landi (töl-
ur sléttaðar í heil hundruð króna):
Samanlagt verð sjö hluta
í 5 borgum
Lada: Pord SL: Mazda:
Bílanaust 6.100 12.900 18.900
Ósló 9.400 11.700 16.100
Stokkh. 9.800 12.900 22.800
Kaupm.h. 15.200 12.900 27.800
London 10.500 14.700 25.600
Lægst/hæst 150% 26% 72%
Bflan./hæst 150% 14% 47%
Því er sem sé ekki að treysta að
„Glasgowverð" sé alltaf lægra en hér.
Thflan sýnir m.a. þá miklu sérstöðu
sem Ladan virðist hafa hérlendis. í
engu hinna landanna er verðmunur
t.d. sérlega mikill á varahlutum í
Lödu og Ford Sierra. Hér er sá mun-
ur hins vegar meira en tvöfaldur. Þá
virðist athyglisvert, að þótt vara-
hlutirnir í Ford Sierra kosti jafn-
mikið hvort sem þeir eru keyptir í
Bflanausti, Stokkhólmi eða Kaup-
mannahöfn, þá fer verðmunurinn
hins vegar hátt í 50% ef um er að
ræða sömu hluti (frá sömu verk-
smiðjum) í Mözdu.
Erfitt virðist raunar að koma auga
á nokkurt samræmi í verði, hvorki
milli einjtakra staða né einstakra
hluta. Hvernig getur t.d. staðið á
því, að loftsía í Mözdu kostar 91%
meira í Bflanausti (985 kr). heldur
en í Ósló (515 kr.), en smursía kost-
ar hins vegar 29% meira í Ósló (739
kr.á móti 574 kr. hér.)
Mynstrið snýst svo alveg við þegar
kemur að sömu hlutum í Lödu. Þá
er það smursían sem kostar 67%
meira í Bflanausti (743 kr.) en í
Stokkhólmi (446 kr.). En loftsían
kostar aftur á móti 167% meira í
Stokkhólmi (1.015 kr. á móti 380 kr.
í Bflanausti).
Nær ótrúlegur vermunur kemur í
ljós á höggdeyfum í Lödu. Þeir kosta
1.465 kr. í Bflanausti en fjórum
sinnum meira, eða 5.770 kr. að með-
altali, í varahlutaverslunum í Lond-
on. Fyrir þurrkublað í Ford Sierra
sem kostar ekki nema 308 kr. að
meðaltali í Kaupmannahöfn þarf
jafnaðarlega að borga þrisvar sinn-
um hærra verð (907 kr.) í London,
en Bflanaust var svo þar mitt á milli.
- HEI