Tíminn - 01.04.1992, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 1. apríl 1992
Tíminn 3
Utanríkisráðherra hafnar möguleika á tvíhliðasamningi íslands við EB og
setur upp tvo kosti, EES eða EB. Ráðherra segir:
„Það er óvíst að EES-
stefna íslands haldi“
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra fullyrti í umræðum
um skýrslu um utanríkismál á Alþingi í gær að stefna íslenskra
stjómvalda í Evrópumálum værí óbreytt, þ.e. að ná samningum um
evrópskt efnahagssvæði (EES). Hann sagði hins vegar alls ekki víst
að stefnan haldi þar sem óvíst sé að EES verði nokkura tímann að
veruleika. Utanríkisráðherra sagði að ef þróunin verði á þennan veg
dugi íslandi ekki tvíhliðasamningur milli Evrópubandalagsins og
íslands. Hann sagði að íslensk stjóravöld verði að skoða aðra kosti
sem eru í stöðinni, ekki síst að óska eftir aðild að EB.
Davíð Oddsson forsætisráðherra og Liechtenstein. Þar að auki væri
hafði ekki tekið til máls í gærkvöldi
þegar blaðamaður Tímans lauk
störfum. Forystumenn stjómarand-
stöðunnar óskuðu eftir því fyrir um-
ræðuna að forsætisráðherra gerði
skýra grein fyrir stefnu ríkisstjómar
sinnar til hugsanlegrar aðildar ís-
lands að EB áður en þeir tækju til
máls. Hann féllst ekki á þessa ósk og
var reiknað með því að hann myndi
tala seint í gærkvöldi.
Eins og búist var við varði utanrík-
isráðherra mestum tíma ræðu sinn-
ar til að ræða ný viðhorf í evrópskri
samvinnu. Hann byrjaði á því að
greina stöðu EES-samningsins í for-
tíð og nútíð. Hann sagði að þegar
viðræður um samninginn hófust ár-
ið 1989 hefði staða heimsmála verið
allt önnur en hún er í dag. Aðeins
eitt EFTA-ríki, Austurríki, heföi
óskað eftir aðild að EB. Önnur ríki
EFTA hefðu ekki verið tilbúin til að
tengist EB beint, m.a. vegna hlut-
leysisstefnu sinnar. Þetta væri breytt
í dag. Flest benti til að öll stærstu
EFTA-ríkin muni ganga í EB. Jón
Baldvin sagði að árið 1989 hefði ver-
ið takmarkaður áhugi fyrir því innan
EB að veita fleiri ríkjum aðild að
bandalaginu. Bandalagsríkin hafi
viljað ljúka innri þróun þess áður en
það væri stækkað frekar. Þetta
sömuleiðis væri breytt. Nú biði EB
öll EFTA-ríkin velkomin í bandalag-
ið.
Jón Baldvin sagði augljóst að fram-
tíð EES væri óviss þegar öll ríki
EFTA væru komin í EB nema ísland
mjög óvíst að EES-samningurinn
komist nokkurn tímann í fram-
kvæmd. Utanríkisráðherra sagði enn
margt í veginum fyrir gildistöku
hans. Óvíst sé hvaða meðferð hann
muni fá hjá EB-dómstólnum. Þá sé
andstaða við samninginn innan Evr-
ópuþingsins. Öll þjóðþing landanna
19 sem mynda eiga EES eigi eftir að
staðfesta samninginn og óvíst sé
hvort það takist á þeim skamma tíma
sem er til næstu áramóta, en þá á
samningurinn að taka gildi. Sviss-
nesk stjórnvöld telja sig t.d. þurfa
mun lengri tíma.
Eftir að hafa gert grein fyrir þessum
erfiðleikum í sambandi við EES-
samninginn sagði utanríkisráðherra
að eftir sem áður væri það stefna ís-
lenskra stjórnvalda að fá samninginn
samþykktan. Ekkert gæti komið í
staðinn fyrir EES. Það hentaði okkur
best.
Utanríkisráðherra sagði að íslend-
ingar yrðu að velta fýrir sér hvað þeir
ættu aö gera ef ekkert yrði af EES.
Þegar í stað ætti að fara að afla upp-
lýsinga um þá kosti sem þá lægiu
fýrir. Hann sagði alveg skýrt að tví-
hliðasamningur milli íslands og EB
myndi ekki duga íslendingum. Hann
ræddi síðan kosti og galla beinnar
aðildar íslands að EB.
Fulltrúar stjórnarandstöðunnar
sem töluðu í gær lýstu yfir stuðningi
við EES-samninginn með nokkrum
skilyrðum þó. Þeir sögðu jafnframt
að ef ekkert yrði af EES ættu íslend-
ingar að leita eftir tvíhliða samning-
Endurgreiðslulágmark verði 48 þús. á ári:
LÍN-frumvarpið
í aðra umræðu?
Óánægja kom fram í gær hjá fullt-
rúm minnihlutans í menntamála-
nefnd Alþingis með það að í Morg-
unblaðinu í gærmorgun voru sagð-
ar fréttir af því að nefndin hefði svo
gott sem lokið umfjöllun sinni um
frumvarp um Lánasjóð íslenskra
námsmanna og að ákveðnar tillögur
lægju fýrir og að frumvarpið færi
brátt til annarrar umræðu á Alþingi.
Ástæða óánægjunnar var sú að það
var ekki fyrr en á fundi nefndarinnar
í gær, eftir fréttaflutning Morgun-
blaðsins, að minnihlutinn fékk að
sjá tillögur meirihlutans. Upplýs-
ingar Morgunblaðsins eru hafðar
eftir Ólafi Arnarsyni, aðstoðarmanni
menntamálaráðherra, þar sem hann
var staddur á fundi með námsmönn-
um í Boston á sunnudag. Formaður
menntamálanefndar, Sigríður Anna
Þórðardóttir, sagði á Alþingi f gær
að ummæli Ólafs væru á hans eigin
ábyrgð og að engar upplýsingar hafi
verið gefnar fjölmiðlum um þetta
hjá meirihlutafulltrúum í mennta-
málanefnd.
um við EB. Aðild aö EB kæmi ekki til
greina.
Steingrímur Hermannsson spurði
hvað væri unnið með aðild íslands
að EB. Hann sagðist sjálfur ekki sjá
neitt atriði sem skilgreina mætti
sem ávinning. Hann sagði að sjávar-
útvegsstefna EB og réttur EB til að
fjárfesta í sjávarútvegi útilokaði aðild
Islands að EB auk fleiri atriða. Hann
sagði það bamaskap að láta sér detta
í hug að ísland geti haft einhver áhrif
á stefnu EB með því að ganga í
bandalagið. Áhrifm verði engin.
Ólafur Ragnar Grímsson sagði að
forsætisráðherra yrði að gefa skýra
yfirlýsingu um stefnu ríkisstjómar
sinnar í þessum málum. Hann sagð-
ist treysta margendurteknum yfir-
lýsingum forsætisráðherra um að
aðild fslands að EB sé ekki á dagskrá,
a.m.k. ekki á þessu kjörtímabili.
Hann sagði að í trausti þessara yfir-
lýsinga hefðu menn tekið umræðu
um aðild að EB algerlega út af dag-
skrá. Ólafur Ragnar sagði að með yf-
irlýsingum sínum hefði utanríkis-
ráðherra stórlega spillt möguleikum
til að ná samstöðu um EES-samn-
inginn.
Nánar verður sagt frá umræðunni í
Tímanum á morgun. -EÓ
Forvarnir gegn
sjálfsvígum
Hópurinn um forvamir gegn
sjálfsvígum ungmenna heldur
opinn fund í kvöld, 1. aprí! ld
20.30 í Gerðubergi í Breiðholti
Kynnt vcrður forvamastarf í
skólum og fjallað um vanh'öan
ungmenna, sorg og h'ðan að-
standenda þeirra sem svipt hafa
síg lífl. Fólki verður gefinn kost-
ur i að mynda sjálfshjilpariiópa
undir handieiðslu fagmanm.
Hópurinn um forvarair gegn
sjálfsvígum ungmenna hefur
unnið efni tengt bæklingnum
, Aðeins eitt líf‘ sem dretft hefur
verið m.a. f skóhim landsíns.
Efnið er í víðri meridngu heíl-
brigðisfræðsla og er þar fjallað
um tilfinningar, samskiptí og
væntíngar ungmenna.
Forvamahópinn skipa Axel Ei-
ríksson úrsmiður, Biigir Ágústs-
son sjúkrahúsprestur, Helga
Hannesdóttir bamageðlæknir,
Jón G. Stefánsson geðlæknir,
Lilja Óskarsdóttir þjúkrunar-
fræðingur og Unnur Halldórs-
dóttir uppeldisfræðingur. —sá
I tillögunum er áfram gert ráð fyr-
ir 3% hámarksvöxtum á námslán,
en gert er ráð fyrir að endurgreiðala
lánanna hefjist tveimur árum eftir
námslok en ekki eftir eitt ár eins og
gert var ráð fýrir í upphaflegu frum-
varpi. Hins vegar er fallið frá því að
lánin skuli endurgreidd á fjórföldum
námstíma.
Þá er í breytingartillögum meiri-
hluta menntamálanefndar talað um
að árleg endurgreiðsla verði í
tvennu lagi. Annars vegar fasta-
greiösla sem nemi 48.000 kr. að lág-
marki á ári og hins vegar viðbótar-
greiðsla sem nemi 5% af útsvars-
stofni við afborganir af skuldabréf-
inu fyrstu 5 árin og síðan 7% eftir
það. Frá útreiknaðri viðbótar-
greiðslu á hverjum tíma dregst sú
upphæð sem viðkomandi borgar í
fastagreiðslu.
Ljóst er að samkvæmt þessum til-
lögum mun greiðslubyrði náms-
manna aukast til muna og er ekkert
samkomulag um þær í mennta-
málanefnd.
Hluti fortíðarvanda Hitaveitu Reykjavíkur er fólginn í veitingahúsinu á Oskjuhlíö.
Tímamynd Aml Bjama
Fjárfrekar framkvæmdir, þ.á m. bygging Perlunnar, koma
niður á endurnýjun of gamalla heitavatnsæða:
„Fortíðarvandi“ Hita-
veitunnar hleðst upp
Margar veituæðar Hitaveitu
Reykjavíkur eru komnar á eöa yfir
þann aldur sem talinn er venjuleg-
ur endingartími þeirra. Eölilegur
endingartími stofnæða er talinn
frá 30 og allt upp í 40 ár, en til eru
dæmi um allt að 50 ára gamlar
æðar. Þrátt fyrir þetta voru við-
haldsverkefni Hitaveitunnar skor-
in niður, eða þeim frestað um 60
milljónir á síöasta ári og „fortíðar-
vandinn" í veitukerfinu heldur
áfram að hlaðast upp á þessu ári.
Að sögn Sigrúnar Magnúsdóttur,
borgarfulltrúa og stjórnarmanns í
Hitaveitu Reykjavíkur, voru svo-
kölluð „sérstök viðhaldsverkefni"
Hitaveitunnar skorin niður um 20
milljónir á fjárhagsáætlun síðasta
árs. Önnur viðhaldsverkefni á veg-
um H.R. voru lækkuð um 40 millj-
ónir króna, en hluta af þeirri upp-
hæð var varið í aukna vinnu og
vélaleigu vegna bráðaviðgerða.
Sigrún segir það hafa komið fram
á stjórnarfundum Hitaveitunnar,
að á þessu ári eigi stofnunin við
ákveðinn fortíðarvanda að stríða,
sem stafar af því að til margra ára
hefur ekki verið staðið sem skyldi
að fyrirbyggjandi viðhaldi. Þetta sé
vegna mikilla fjárfestinga í öðrum
verkefnum og þar vegi þyngst á
metunum bygging Perlunnar í
Öskjuhlíð.
„Það er meginverkefni Hitaveitu
Reykjavíkur að koma góðu og
nægu vatni til notenda," sagði Sig-
rún Magnúsdóttir í samtali við
Tímann í gær. „Til þess er jú Hita-
veitan, en ekki til þess að byggja
skrauthallir og þegar staðið er
frammi fýrir svona stöðu hlýtur
það að vera algert forgangsverk-
efni að ráðast í fýrirbyggjandi að-
gerðir.“
Gunnar Kristinnsson hitaveitu-
stjóri sagði í gærkvöldi að það
væri ekki nýtt, að Hitaveita
Reykjavíkur þyrfti að skera niður
endurnýjun veituæðanna, vegna
peningaleysis. Hins vegar hefði
H.R. aldrei farið út í fyrirbyggj-
andi endurnýjun, þ.e.a.s. að skipta
um lagnir vegna aldurs áður en
þær fara að bila, vegna þess að sá
kostur væri mjög dýr. Gunnar
neitaði því jafnframt að bygging
Perlunnar hefði áhrif á endurnýj-
un veitukerfisins — þær fram-
kvæmdir hefðu að vísu leitt til
þess að skera þurfti annað niður í
staðinn, en Perlunni hafi verið
bjargað með erlendu láni.
í október á síðasta ári var lögð
fram í stjórn H.R. skýrsla, sem var
unnin samkvæmt beiðni hita-
veitustjóra, þar sem kemur fram
úttekt á Hitaveitunni og stefnu-
mótun fyrir hana. í skýrslunni
kemur fram að fyrirbyggjandi við-
haldsverkefni við æðakerfi hita-
veitunnar hafa verið látin sitja á
hakanum. Síðan skýrslan kom
fram hefur sífellt verið frestað að
taka hana gagngert fyrir. í síðasta
mánuði lagði Sigrún fram alllanga
bókun í stjórninni, þar sem m.a.
hvatt er til þess að tekið verði á
þeim tillögum er koma fram í
skýrslunni og tekið undir það með
höfundum hennar að taka þurfi á
fortíðarvandanum í æðakerfinu.
-ÁG.