Tíminn - 07.05.1992, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 7. maí 1992
Tíminn 5
GATT
Framtíð íslensks landbúnaðar er nú í mikilli hættu, af tvennum
orsökum aðallega. Sú hin fyrri er umsaminn samdráttur og að-
lögun framleiðslunnar að innlendum markaði. Það er vissulega
verulega sársaukafull aðgerð, sem mun kosta milli 500 til 1000
ársverk í landbúnaði sem þýðir talsverða fækkun bænda sökum
samdráttar í tekjum.
Önnur og enn meiri hætta steðj-
ar að landbúnaðarframleiðslunni
hérlendis og víðar. Það eru svokall-
aðir GATT-samningar. Þar er ekki
allt sem sýnist og látið hefur verið í
veðri vaka í svokölluðum upplýs-
ingum um þau mál.
Tilvitnun: Utanríkismál: Skýrsla
Jóns B. Hannibalssonar utanríkis-
ráðherra til Alþingis 1992 bl. 116.
Geta má þess að umsagnir skýrsl-
unnar eru mjög stytt yfirlit úr hin-
um raunverulega texta, sennilega
1/10 til 1/20 úr hinum raunveru-
lega texta og ekki sammerkt við
frumtexta hvað varðar kaflaskipti
og málsgreinar. (Aths. B.H.)
Orðrétt: Skýrsluhluti merktur:
XI. Hið almenna samkomulag um
tolla og viðskipti — GATT. Kafla-
heiti: (6.3.1) Heilbrigðis- og sjúk-
dómavarnir fyrir plöntur og dýr.
„Vegna óljósra reglna um heil-
brigðis- og sjúkdómavamir í við-
skiptum með landbúnaðarvörur
var talið nauðsynlegt að um yrði
tjallað sérstaklega. Samkomulag
ríkir um fyrirliggjandi drög um
þennan þátt. Meginniðurstaðan er
fólgin í því að ríki em knúin til
þess að réttlæta innflutnings-
hömlur í skjóli heilbrigðis- og
sjúkdómavama með vísan til vís-
indalegra raka. Þetta mun því
setja beitingu slíkra reglna mun
þrengri skorður en áður.“ (Vinnu-
skjal Dunkels, heilbrigðismálakafli
um landbúnaðarmál, að Iíkum dag-
settur á 20/12 1991, sem endanleg
afstaða hans er upp á 18 síður, með
allþéttum texta á stofnanamáli og
þar með að hluta erfitt til hárná-
kvæmrar lögfræðilegrar skýring-
ar.)
Ljóst er að ef af GATT-III = Uru-
guay-samningnum verður (hér eft-
ir kallaður einungis GATT-III), þá
er áætlað, miðað við gögn Dunkels,
að setja á stofn ráð og/eða stjómar-
nefnd, sem kölluð verður Comm-
ittee on Sanitary and Phytosanitary
Measures. Sú stofnun á að hafa ná-
ið samráð við alþjóðastofnanir, sér-
staklega þrjár stofnanir, sem heita
Codex Alimentarius Commission,
ásamt International Offíce of Ep-
izootics, einnig Intemational Plant
Protection Convention með það að
markmiði að tryggja sem besta fá-
anlega vísindalega og tæknilega
ráðgjöf fyrir stjómina. Lauslega
þýtt úr gögnum merkt MTN.
TNC/W/FA Page L. 42 paragraphs
38 og 40.
Þetta, ásamt ritefni á hinum 18
síðum, segir manni það að hvert
einstakt land, sem gerist aðili að
GATT-III samningi, er nánast með
báðar hendur bundnar á bak aftur
hvað varðar eigin ákvarðanir um
sérreglur fyrir eigið landsvæði, og
þess vegna í stóraukinni hættu fyr-
ir innflutningi á smitsjúkdómum
og efna- og/eða lyfjamengaðri vöru.
Þetta er 100% óviðunandi staða
og ætti alls ekki að vera samþykkt
af ríkjunum.
Spyrja má því: Hvernig verður
heilbrigðisvottun á matvælum
háttað skv. hinum nýju GATT-
samningsdrögum? Verður vottun-
in í framleiðslulandinu, vinnslu-
landinu, ef um siíkt er að ræða, eða
í innflutningslandinu og hvemig
verður með farið, ef ágreiningur er
um vottun vömnnar?
Bjarni Hannesson:
III gildran
Þetta eyðileggur einnig að öllum
líkum möguleika íslands til nauð-
synlegrar vemdar gegn ýmsum
sjúkdómum, sem ekki em til hér-
lendis, ásamt efna- og lyfjameng-
aðri vöm, og einnig að verja landið
með tæknilegum reglum, atriði
sem ýmsir hafa gert sér vonir um
að væri einfaldur og auðveldur
möguleiki.
Samkvæmt endanlegu vinnu-
skjali Dunkels, landbúnaðarkafla,
heilbrigðisreglur, að innflutnings-
landi beri að sanna á vísindalegan
hátt að um sýkta og/eða mengaða
vöm sé að ræða, slíkar rannsóknir
geta tekið marga mánuði, jafnvel
mörg ár, og kostað offjár, niður-
staða að leggjast að líkum fyrir
GATT-stofnunina til endanlegs
mats og á meðan er allt í óvissu
með innflutningsbannið á meintri
sýktri og/eða mengaðri vöm.
Þvílíkt ferli ákvarðanatöku er
fyrirfram ótækt í framkvæmd. Það
að reglur og/eða sú áhætta, sem
falin er í því að ákvarðanir um
leyfðan innflutning færist frá inn-
flutningslandi til alþjóðlegrar
stofhunar, telur B.H. vera algerlega
óviðunandi.
FYRRI HLUTI
Vegna:
Að líkum seinni ákvarðanatöku
hjá slíkri stofnun, þegar sérstakt
ástand skapast t.d. ef smitsjúkdóm-
ur gýs upp og bregðast þarf skjótt
við til að hindra útbreiðslu smits til
ósýktra svæða.
Annað: "Sönnunarskylda, skv. vís-
indalegum kröfum um staðfestingu
á að um sé að ræða mengaða og/eða
sýkta vöm, er að líkum alltof svifa-
sein og jafnvel dýr, þar sem sönn-
unarskyldan virðist vera hjá viðtak-
anda vömnnar, hafi ekki orðið vart
við slíkt hjá framleiðanda eða
vinnsluaðila vömnnar, enda gæti
einnig verið möguleiki á að reynt
yrði að dylja slíkt í framleiðslu
og/eða vinnsluferlinu og einnig
jafnvel hjá verslunaraðila vömnnar,
sem geta verið margir frá upphafi
til endastöðvar vömnnar.
Þessi áhætta ein og sér ætti skil-
yrðislaust að vera viðurkennd á
þann hátt að heilbrigðisreglur, boð
og bönn innflutningslands giltu,
en ekki vottun útflutningslands,
framleiðanda, vinnsluaðila, söluað-
ila og/eða að líkum svifaseinnar al-
þjóðastofnunar.
Þriðja: Eftirlit alþjóðastofnunar
með framkvæmd reglna yrði nán-
ast óframkvæmanlegt og það ætti
að vera fyrirfram fullljóst og þess
vegna ættu slíkar hugmyndir ekki
að ræðast sem alvörumál.
Fjórða: Athyglisvert er að sáralít-
ið er minnst á mengun og meng-
unarhættu í matvælum í þessum
matvælahollustuþætti í samnings-
drögum Dunkels. Eiturefni, horm-
óna- og lyfjamengun, þungmálma-
mengun og efnameðhöndluð mat-
væli — það er erfitt og nánast lítt
framkvæmanlegt fyrir viðtökuland
slíkrar vöru að fást við að sanna á
vísindalegan hátt líklega skaðsemi,
bæði vegna kostnaðar og tíma sem
það tekur vegna þeirra fjölbreyttu
vöruflokka og að líkum oft á tíðum
erfiðrar sönnunarskyldu á uppruna
vöru, því afar auðvelt er ef ein-
hverjir svindlarar eru í vinnsluferli
matvæla að gefa rangar upplýsing-
ar um gæði, meðhöndlun og upp-
runa vörunnar.
Krefjast ber því fyrir íslands
hönd skilyrðislauss réttar á því að
innlendar reglur gildi um innflutn-
ingsbann á meintum sýktum
og/eða menguðum vörum.
Markaðsaðgangur
Óbjörgulegt getur orðið þegar
bírókratar og viðskiptajöfrar fara
að seta saman allsherjar viðskipta-
reglur um verslun með landbúnað-
arafúrðir, ásamt afskiptum af
skipulagi í framleiðslu og styrkja-
kerfi í landbúnaði, ásamt tollaregl-
um.
Tilvitnanir í skýrslu J.B.H. um
utanríkismál GATT, bl. 116. (6.3.2.)
Markaðsaðgangur
Jáeginniðurstaðan varðandi
markaðsaðgang er að háir tollar
(tollígildi) leysa af hólmi magn-
takmarkanir á innflutningi. Jafn-
framtskal leyfa tiltekinn lágmark-
sinnflutning á lægri tollum auk
þess að tryggja þann markaðsað-
gang áfram sem fyrír hendi var á
viðmiðunartímanum. Jafnframt
em sett vamaglaákvæði, sem leyfa
hærri tolla þegar innflutningur fer
yfir tiltekið mark. Þá er gert ráð
fyrir að dregið verði úr tollvemd-
inni í áfongum á ámnum 1993-
1997 og lágmarksmarkaðsað-
gangur smáaukinn á sama tíma.
íþessum kafla verður fyrst fjall-
að um tollígildun, síðan um lág-
marksaðgang og loks vamagla-
ákvæði.
Grímur S. Norðdahl:
Umhverfisfasismi
Um nokkurt árabil hafa vaðið uppi nokkrar þekkingarlitlar og há-
værar klíkur, sem hafa búið sér til þá kjaftasögu og virðast trúa
henni, að sauðfé hafi eytt gróðri Iandsins. Og rembast nú við að
gera það að grunni fyrir lögum og reglugerðum. Þó það gangi
þvert á stjórnarskrá og eignarrétt, meira en þúsund ára skyldu-
bundin réttindi tilheyra lögbýlum eins og veiðiréttur í ám og
vötnum.
Þetta er ástæðan fyrir því að ég
vann sakamál, sem saksóknari rík-
isins höfðaði á mig að tilhlutan
sýslumanns. Ég neitaði réttar-
sætt. Það var ekki deilt um hvort
atvikið, sem kært var út af, væri
rétt, heldur um lögfræðilegan
grunn reglugerðanna, sem talið
var að ég hefði brotið. Niðurstað-
an var þessi: „Dómsorð: Ákærði,
Grímur Skúlason Norðdahl, skal
vera sýkn af kröfum ákæruvalds-
ins um refsingu og greiðslu sakar-
kostnaðar. Málsvarnarlaun skip-
aðs verjanda ákærða, Sveinbjarn-
ar Jónssonar, hrl., krónur
7.500,00, greiðist úr ríkissjóði.
Steingrímur Gautur Kristjáns-
son.“ Þessum undirréttardómi
áfrýjaði saksóknari ekki, og viður-
kenndi þar með hvernig að þessari
málshöfðun var staðið. Þessa hlið
málsins mættu umhverfisfasist-
amir kynna sér betur.
En snúum okkur að trúaratrið-
um, þar sem þekkingarskortur
virðist vera grunnurinn.
Það eru sögulegar staðreyndir,
að eldgos þurrkuóu út Litla-Hérað
og eyddu mannabyggð í Þjórsár-
dal. Harðindi undangenginna alda
Eg get sýnt hvetjum,
sem nennir að koma
og skoða, svœði, sem
eru friðuð á fjórða
áratug, og Önnur þar
sem ausið hefur ver-
ið ríkulega á með líf-
rœnum áburði, eng-
in friðun og ekkert
grasfrœ, nema ís-
lenska grasfrœið,
sem fýkur með öllum
vindum, hefur fund-
ið þar lífsskilyrði og
þar er nú algróið
land. Og siðastland
sem sauðfé hefur
beinlínis grœtt upp.
voru svo hrikaleg aö litlu munaði
að Breiðamerkurjökull næði í sjó
fram. Skriðjökullinn hafði eytt
mörgum býlum og annexíum, og
einhverjum mestu skógum, sem
sögur fara af, í Breiðumörk.
Kunningi minn, sem var að
skoða myndir af jökullóninu við
Breiðamerkurjökul, sagði:
„Skyldu þeir halda að rollurnar
hafi krafsað skriðjökulinn yfir
byggðina og skóginn?" íslending-
ar voru ekki orðnir nema nokkrir
tugir þúsunda, og fénaðareign svo
lítil að það nægði varla til lífs-
framfæris. Svo það er bersýnilegt
rugl í umhverfisfasistum að sauð-
kindin hafi eytt gróðri landsins. Ef
það væri orsökin, myndi uppblást-
urinn byrja við fjárhúsin, en þar er
allstaðar algróið land. Því má ekki
gleyma að gegnum aldirnar var
lítið um eldivið, annan en skán,
hrís og lyng. „Ef Dísu litlu er kalt,
skal ég rífa meira hrís,“ sagði Dav-
íð. Gífurlegt magn af skógi var
notað til kolagerðar.
Það er og staðreynd að fram á
þessa öld var útigangsfé í Núps-
staðaskógi, Galtalækjarskógi,
Bæjarstaðaskógi og Þórsmörk, og
þrátt fyrir harðindi, beit og skóg-
arhögg voru þessar skógarleifar þó
til. Eg á mynd frá gömlu beitar-
húsunum í Skaftafelli. Þar er
birkigróður allt í kring. Einnig
mynd frá girðingu KFUK í Vindási
í Kjós. Þar er enginn munur á
birkigróðri utan og innan girðing-
ar, og eru þó fjárbú í grenndinni.
Það er kominn tími til að um-
hverfisfasistar kyngi kjaftasög-
unni um að sauðfjárrækt og vöxt-
ur skóga séu ósættanlegar þver-
stæður. Ég man ástand gróðurs í
lok síöasta harðindakafla, sem yfir
þetta land hefur gengið, frosta-
vetrarins 1918 og snjóavetrarins
litlu síðar. Þá var úthagi allur öm-
urlega gróðursnauður. Síðan fór
tíð hlýnandi. Jöklar hafa minnkað,
fénaði fjölgað og gróður vaxið
bæði í heimahögum og á nær-
liggjandi heiðum.
Ef til vill er líka samband á milli
sauðfjárfjölgunar og vaxandi gróð-
urs, samanber hundaþúfurnar þar
sem ótrúlega þroskamikill gróður
vex á ótrúlegustu stöðum, og á
rætur sínar að rekja til fugla him-
insins, sem tylla sér þar oft og
skilja eftir ofurlítinn þakklætis-
vott í formi lífræns áburðar.
Ég get sýnt hverjum, sem nenn-
ir að koma og skoða, svæði, sem
eru friðuð á fjórða áratug, og önn-
ur þar sem ausið hefur verið ríku-
lega á með lífrænum áburði, eng-
in friðun og ekkert grasfræ, nema
íslenska grasfræið, sem fykur með
öllum vindum, hefur fundið þar
lífsskilyrði og þar er nú algróið
land. Og síðast land sem sauðfé
hefur beinlínis grætt upp. Moldar-
börð sem stækka á hverju ári, þó
efnunum sem gætu stöðvað eyð-
inguna sé í stórum stfl hent á
öskuhaugana. Vatn og vindur tek-
ur ekkert tillit til blaðurs um-
hverfisfasista, sinueldar ekki held-
ur. Eitt af því, sem mest ógnar
gróðri og öðrum verðmætum í ná-
grenni þéttbýlis, eru sinueldar og
það er fyrir dugnað brunaliðsins
að ekki hafa hlotist af stórskaðar,
og þó hefur vaxtarmikill trjágróð-
ur orðið eldinum að bráð. Það er
furðanlegt sambandsleysi milli
sveitarstjórnarmanna og hesta-
manna að hefja ekki skipulega og
skynsamlega samvinnu um beit á
þessum hættusvæðum. Þetta er
mjög auðvelt í framkvæmd með
nútíma girðingatækni.
Úlfarsfelli í apríl ‘92.