Tíminn - 06.08.1992, Blaðsíða 6

6 Tlminn
Fimmtudagur 6. ágúst 1992
„Þróunarhjálp“ Svía sætir ámæli Wiesenthalstofnunarinnar
fyrir ad vera ad hluta hernaðaraðstoð við óróaríki:
Hlutleysi í orði en
allt annað á borði
Takist Saddam Hussein aö koma írak á bekk meö kjamorkuveldunum þá mun hann eiga Svíum þakk-
arskuld aö gjalda aö mati Wiesenthalstofnunarinnar
Samkvæmt nýrri skýrslu frá
Simon Wiesenthalstofnuninni
hefur hervæðing Miðaustur-
landa náð því marki að líklegt sé
að fyrir tilstilli hennar muni
sjóða upp úr á þessu svæði fyrir
alvöru á yfirstandandi áratug.
Hér er raunar ekki um neinar
nýjar fréttir að ræða og aðrir
hlutar skýrslunnar vekja meiri
og verðskuldaða athygli hér í
Svíþjóð og ef til vil víðar.
Hér er um að ræða þá hluta skýrsl-
unnar þar sem vikið er að þætti
ýmissa evrópskra stórfyrirtækja í
þessari hernaðaruppbyggingu, fyrst
og fremst sænskra og þýskra.
Svíar hafa helst komið við sögu í
íran og Líbýu þar sem þeir hafa
miðlað af tæknikunnáttu sinni á
sviði vopnaframleiðslu, kjarnorku
og fjarskipta. Meðal annars er talið
að sænsk fyrirtæki hafi aðstoðað ír-
ani við kjarnorkuvopnaáætlun
þeirra sem að öllum líkindum mun
skipa landinu á bekk með kjarn-
orkuveldunum að fimm til sex ár-
um liðnum, ef svo fer fram sem
horfir og eftirlitsmönnum SÞ tekst
ekki að fullu að fylgja eftir ákvörð-
unum öryggisráðsins hvað þessi
mál varðar. Þau sænsku fyrirtæki
sem um er einkum rætt í þessu
samhengi eru vopnaverksmiðjan
Bofors og Nobel. Auk þess hefur
Volvo reist verksmiðju í íran sem
einkum fæst við framleiðslu vöru-
bfla til hernaðarnota.
í Líbýu hafa sænsk fyrirtæki
kennt og þjálfað menn í notkun
stýrikerfa fýrir eldflaugar síðan ár-
ið 1977. Þetta hefur verið gert sam-
kvæmt samningi um þróunarað-
stoð Svía við Líbýu sem gerður var
árið 1974 og ekkert bendir til ann-
ars en að einstök framkvæmdaat-
riði þess samnings séu fullkunnug
sænskum stjórnvöldum. Samning-
urinn var á sínum tíma undirritað-
ur af Olov Palme og stjórnanda
vopnaframleiðslufyrirtækisins FFV
sem lengst af hefur verið í eigu
sænska ríkisins og annast stóran
hluta þróunarhjálpar Svía við Lí-
býu.
Ásakanir Simon Wiesenthalstofn-
unarinnar á hendur Svíum fyrir
þátt þeirra í hernaðaruppbyggingu
Miðausturlanda eru mjög alvarlegs
eðlis því að öll slík hernaðaraðstoð
brýtur illilega í bága við opinbera
utanríkisstefnu Svía, hlutleysis-
stefnuna sem fylgt hefur verið.frá
lokum síðari heimsstyrjaldar.
—IVJ, Svíþjóð
Stærðfræðin lagði sitt af mörkum
við sköpun forngrískrar listar
Foragrískir myndhöggvarar
tóku stærðfræðina í sína þjón-
ustu er þeir unnu sín helstu
listaverk. Þetta hafa nýlegar
rannsóknir foraleifafræðings-
ins Colins Renfrew lávarðar frá
Cambridge leitt í ljós.
Eftir að hafa kannað af sumum
fegurstu listaverkum veraldar frá
fyrri öldum - hinar 4500 ára gömlu
höggmyndir frá grísku eyjunum -
hefur hann uppgötvað að helming-
ur þeirra var hannaður samkvæmt
reglum stærðfræðinnar.
Þetta er ein elsta sönnun um
notkun stærðfræðinnar í sögu ver-
aldar.
Renfrew lávarður, sem er yfirmað-
ur McDonald fornleifafræðistofn-
unarinnar við Cambridge háskóla
og hefur ritað bók um þetta efni,
Andi Eyjahafsins, heldur því fram
að forsögulegir íbúar grísku eyj-
anna hafi notað þrjár einfaldar
stærðfræðireglur þegar þeir
bjuggu til trúarlíkneski sín.
Höfuð líkneskjanna voru ævin-
lega þungamiðja útreikninganna.
A árunum 2700 til 2400 f.Kr. var
nær helmingur líkneskjanna. sem
framleidd voru nákvæmlega fimm
„höfuð“ á hæð. Um það bil 10%
voru aðeins samanreknari, eða að-
eins fjögur „höfuð" á hæð.
Höfuðstærðin var mismunandi en
í stærðfræðilega útreiknuðu högg-
myndunum var þessari fer- og
fimmföldu reglu fylgt út í æsar.
Eftir 2.500 f.Kr. urðu trúarlík-
Eftir David Keys
Þessi stytta er 4500 ára gömul
og gerö eftir þeirri reglu aö
hæöin skuli vera sexföld höf-
uðlengdin.
Höfuö þessarar styttu hailar
aðeins aftur sem gerir það aö
verkum að hún viröist heröa-
breiöarí en hún er í raun
neskjurnar íturvaxnari þegar
þriðja reglan hóf innreið sína. Þá
varð mikill meirihluti höggmynd-
anna ávallt sex höfuð á hæð, sam-
kvæmt rannsóknum Renfrews lá-
varðar.
Þessi fer-, fimm- og síðar sexfalda
regla var notuð af myndhöggvur-
unum óháð raunverulegri stærðar
höfuðsins eða styttunnar sem það
var hluti af. Svo virðist að aðeins
hlutföllin hafi skipt máli.
Reyndar eru stytturnar - sem all-
ar eru af kvenfólki með krosslagða
arma - allt frá fimm sentímetrum
upp í 170 sentímetra á hæð.
Allar eru þær úr glansandi hvítum
marmara og vel má vera að þær
eigi að tákna einhverja forna gríska
gyðju sem nú er fallin f gleymsku.
Flestar hafa þær fundist í gröfum,
þó svo að þær stærri hafi eflaust
staðið í hofum eða á helgum stöð-
um.
Höggmyndalistin á grísku eyjun-
um er og mun verða ráðgáta. Þessi
forsögulegu og stærðfræðilega
unnu listaverk voru, þrátt fyrir nú-
tímalegt útlit, aðeins gerð á fimm
hundruð ára tímabili á þriðja ár-
þúsundinu f.Kr.
Höggmyndirnar eru margar
hverjar á meðal mikilvægustu og
dýrmætustu listaverka heims og
sumar eru metnar á allt 100 millj-
ónir króna.
Þó hafa tiltölulega fáar þeirra
fundist í fornleifagreftri. Flestar
voru uppgötvaðar af grafarræn-
ingjum og fjársjóðsleitendum.
SARAJEVO — Miklar
sprengjuárásir þvinguðu SÞ til
að ffesta björgunaraðgerðum
á Sarajevoflugvelli í 72 klst.
og friðargæslumenn veltu því
fýrir sér að yfirgefa borgina.
„Það kemur að því að við
verðum að endurmeta stöð-
una. Ég held að sá tími sé
kominn,“ sagði Mik Magnus-
son talsmaður SÞ.
WASHINGTON — Bush
Bandaríkjaforseti sagði í við-
tali að hann hefði ekki útilok-
að þann möguleika að beita
bandarískum hersveitum í
júgóslavneska borgarastríð-
inu. En engu valdi yrði beitt
nema að vel athuguðu máli.
SAMEINUÐU ÞJÓÐIRN-
AR — Öryggisráðið hefur
krafist þess að Rauði kross-
inn og aðrar alþjóðlegar stofn-
anir fái að kanna fangabúðir
og fangelsi í fyrrum Júgóslav-
íu, einkum og sér í lagi Bo-
sníu-Hersegóvínu, sökum
þráláts orðróms um grimmd-
arverk.
PRETORIA — Nelson Man-
dela leiddi þúsundir blökku-
manna í kröfugöngu að
stjómarbyggingum Suður-Afr-
íku til þess að krefjast þess
að endi verði bundinn á yfir-
ráð hvítra í landinu.
RÓM — Friðarviðræður, sem
ætlað er aö binda enda á 16
ára borgarastyrjöld í Mósam-
bík, hófst heillavænlega þeg-
ar forseti landsins átti fund
með fyririiða uppreisnar-
manna.
MOSKVA — Friðargæslu-
sveitir tóku öll völd í Austur-
Moldóvíu eftir að hinar stríð-
andi fylkingar yfirgáfu vígvöll-
inn. Átök brutust þá út í öðr-
um hluta þessa fyrrum
sovétríkis þegar Aserum og
Armenum lenti saman í Nag-
orno-Karabkh.
ISLAMABAD — Nawaz
Sharif forsætisráðherra sagði
það hugsjón Pakistana að
frelsa Kashmir undan yfirráð-
um Indverja.
TÓKÝÓ — Japanska
strandgæslan hélt sex liðs-
mönnum Greenpeace-sam-
takanna í yfirheyrslum
klukkustundum saman eftir
að þeir síðarnefndu höfðu
reist stóran fána í japanskri
höfn til að mótmæla fýrirætl-
unum Japana um flutning á
plútóníum.
SAN FRANCISCO — Tutt-
ugu og sex miklir skógareldar
geisa nú um vesturríki Banda-
ríkjanna og þekja alls um
60.000 hektara. Sérfræðingar
segja að ástandið eigi enn
eftir að versna.
LOS ANGELES — Alríkis-
dómstóll hefur ákært að
minnsta kosti þrjá iögreglu-
menn fýrir að hafa brotið
mannréttindi á Rodney King,
en atburðurinn náðist á mynd-
band eins og frægt er oröið
og varð til þess að miklar
óeirðir brutust út i Los Ange-
les.