Tíminn - 19.01.1994, Qupperneq 4

4

Miövikudagur 19. janúar 1994
^jMWSII
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4,105 Reykjavík
Inngangurfrá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmi&ja
Frjálsrar fjölmi&lunar hf.
Mánaðaráskrift 1400 kr. m/vsk. Ver& í lausasölu 125 kr. m/vsk.
Er Grýla dauð,
eða finnast fleiri?
Niðurstöður skoðanakönnunar DV um að sameigin-
legt framboð minnihlútaflokkanna í borgarstjórn
njóti yfir 60% fylgis nú um stundir hafa vakið mikla
athygli. Hver sem úrslit kosninganna verða, sýnir
þessi skoðanakönnun að Reykvíkingar geta vel hugs-
að sér breytingar á stjóm borgarinnar. Margt bendir
nú til þess að hin höröu tök Sjálfstæðisflokksins séu
að linast og raunverulegir möguleikar séu á því að
flokkurinn tapi borginni í næstu kosningum.
Viðbrögð sjálfstæðismanna við þessum tíðindum
einkennast af tveimur staðhæfingum. í fyrsta lagi að
þetta sé ekkert að marka, vegna þess að fólk viti ekki
hverjir verða í framboði fyrir sameiginlegan lista. í
öðm lagi að stefnuskrá minnihlutaflokkanna hafi
ekki litið dagsins ljós ennþá.
Þetta eru veigalítil rök. Þó að enn hafi ekki verið
raðað upp á lista, liggur ljóst fyrir hverjir munu veita
þessu framboði fomstu. Vilji er fyrir því að Ingibjörg
Sólrún verði borgarstjóraefni, og eining er um aö for-
usta Framsóknarflokks, Alþýðuflokks og Kvennalista
í borginni haldi áfram. Línur em því ekkert óskýrar
nú þegar, þótt enn sé eftir að skipa einstök sæti list-
ans. Reykvíkingar hafa einnig fylgst með baráttumál-
um minnihlutans í borgarstjóm og það liggur í aug-
um uppi að væntanlegur málefnasamningur mun
taka mið af þeim baráttumálum.
Eölilega veltir fólk fyrir sér ástæðunum fyrir þeirri
stemningu sem áform um sameiginlegt framboð hef-
ur fengið. Þar er eflaust margt sem veldur. Styrkleiki
Sjálfstæðisflokksins í borgarstjórninni í gegnum tíð-
ina stafar ekki síst af því að borgarstjómarflokkurinn
hefur komið fram sameinaður út á við, og borgar-
stjórinn á hverjum tíma hefur verið settur á stall með
hjálp áróðursmaskínu flokksins. Borgarstjóraemb-
ætti hefur yfirleitt verið stökkpallur í formennsku í
Sjálfstæðisflokknum og stól forsætisráðherra. Þessar
aðstæður em ekki fyrir hendi lengur. Síðustu borgar-
stjóraskipti fóm fram í óeiningu og málið var leyst
með því að sækja fyrrverandi borgarfulltrúa, sem
orðinn var embættismaður hjá ríkinu, og borgarfull-
trúar meirihlutans sám sundraðir með sárt ennið.
Meirihlutinn hefur ekki komist yfir þetta, og sú
kona, sem var mest áberandi, Katrín Fjeldsted, hefur
gefist upp og dregið sig út úr baráttunni með heldur
nömrlegum lýsingum á samstarfsandanum í borgar-
stjórninni.
Önnur goðsögnin í borginni, sem áróðursmaskínan
hefur komið af stað, var um hina miklu og góðu fjár-
málastjórn. Sú goðsögn er einnig fallin. Hún byggð-
ist á því að Reykjavíkurborg hafði sérstöðu í tekjuöfl-
un vegna mikilla aðstöðugjalda í borginni. Nú verð-
ur Reykjavík að búa við hliðstæða tekjustofna og
önnur sveitarfélög og þetta hefur gríðarleg áhrif.
Það hefur áreiðanlega einnig mnnið upp fyrir mörg-
um að það sé með öllu óeðlilegt að sami flokkur hafi
meirihlutavald í sveitarfélagi á borð við Reykjavíkur-
borg í áramgi.
Meö sameiginlegu framboði er sundmngargrýlan
fallin, sem reynst hefur Sjálfstæðisflokknum best í
gegnum tíðina í áróðri.
Sjálfstæðismenn í Reykjavík hafa því mikið um að
hugsa á næstunni. Þeir munú nú leggjast undir feld
og reyna að upphugsá nýjar grýlur til þess að hræða
fólk til fylgis við flokkinn. Kosningabaráttan er kom-
in af stað.
Oruggsæti-
takmörkuð auðlind
Nú eru frambjóðendumir I próf-
kjöri Sjálfstæöisflokksins í
Reykjavík, í óöaönn aö endur-
skilgreina stööu sína og baráttu-
aöferöir, en flestir frambjóöenda
höfðu gefiö út að þeir stefndu á
ömggt sæti.
Eftir skoöanakönnun DV í vik-
unni hefur ömggu sætunum
fækkaö svo mikiö að í rauninni
getur Markús Öm varla talist ör-
uggur með borgarstjómarsæti
lengur. Ástæöan er þó ekki að
Sjálfstæöisflokkurinn muni tapa
öllum sínum sætum, heldur sú
að taugatitringurinn hjá „putta-
lingunum í prófkjörinu", sem
Ásgeir Hannes kalíar svo, gæti
hæglega oröiö til þess að þeir
reyndu aö velta Markúsi úr fyrsta
sætinu. Þaö er eitt aö gera sam-
komulag um aö leyfa Markúsi að
sitja í friöi aleinum í efsta sætinu
þegar horfur em á átta, níu, eða
jafnvel tíu sætum í borgarstjóm.
En þaö er annaö að standa við
slíkt heiöursmannasamkomulag
þegar horfur em á aö aðeins
fimm sæti vinnist eöa jafnvel
enn minna. Nú em ömggu sætin
orðin takmörkuð auölind, eins
og það heitir á fínu máli, og slag-
urinn harönar í réttu hlutfalli við
minnkandi kvóta. Tími kvóta-
brasksins er aö renna upp hjá
reykvískum íhaldsmönnum.
Borgarstjóraefnin
ekki örugg
Þessi sannindi em nú aö ljúkast
upp fyrir „puttalingunum" og
ýmsir þeirra, einkum þeir sem
GARRI
héldu aö þeir ættu sjálfir aö
veröa borgarstjórar þegar Davíö
hætti, telja sig raunar ekki skulda
Markúsi nokkum skapaöan hlut.
Sannleikurinn er nefnilega sá aö
ef skoöanakönnun DV er tekin
sem líkleg vísbending um þá þró-
un sem nú er í gangi í borginni,
þá er fullkomlega óvíst, aö þeir
sem fram til þessa hafa sjálfir tal-
iö sig vera framtíöarborgarstjóra-
efni íhaldsins, muni einu sinni
komast inn í borgarstjóm í vor.
Og þaö skiptir ekki sköpum í
þessu sambandi þótt heldur hafi
rýxnkaö um keppendur í efstu
sætunum eftir að Katrín Fjeld-
sted, eitt af borgarstjóraefnun-
um, hætti frekar en að una því að
Markús sæti einn að efsta sætinu.
A.m.k. fimm í 2. sætiö
Sjálfstæðismenn geta ekki verið
vissir um nema kannski þrjú ör-
ugg sæti og í mesta lagi fimm.
Það dugar hins vegar ekki fyrir
allan þann fjölda puttalinga sem
lítur á sig sem besta valkostinn til
aö taka viö af Markúsi Emi ef
Sjálfstæöisflokknum tækist aö
vinna borgina aftur í þamæstu
kosningum. Það em ekki einu
sinni nógu mörg ömgg sæti fyrir
þá sem stefna í annað sætiö í
prófkjörinu. Inga Jóna, Júlíus
Hafstein, Vilhjálmur Þ., Ámi Sig-
fússon og Anna K. Jónsdóttir
hafa öll gefið út yfirlýsingar um
aö þau bjóði sig fram í 2. sæti,
enda ljóst aö þama fara hins
sjálfskipuðu borgarstjóraefni
flokksins. Sömuleiðis er vitað aö
hugur nýliðanna Gunnars J.
Birgissonar, Þórhalls Jósepssonar
og Björgólfs Guðmundssonar
stendur til sæta ofarlega á listan-
um. Enn aörir frambjóöendur
stefna á þriöja sætiö og fjórða
sætiö, þannig að vonbiðlamir
em orönir margir um efstu 3-5
sætin.
Öll þessi borgarstjóraefni standa
nú frammi fyrir þeim ógnvæn-
lega möguleika að svo geti fariö
að þau fái e.t.v. alls ekki í gullsöl-
um Ráöhússins gist, en endi í
besta falli sem varaskeifur vegna
þess að þeir komust ekki í ömggt
sæti I prófkjörinu. Því má búast
viö aö draga mimi til tíðinda og
einhver borgarstjóraefnanna eöa
þau öll fari aö anda niður um
hálsmálið á Markúsi, sem fram til
þessa hefur setiö einn að sínum
sætakvóta á toppnum. Þegar og
ef sú skriða fer af staö er ógem-
ingur aö vita hver lendingin
veröur. En eitt er þó víst, slík þró-
un yrði afskaplega áhugaverð.
Garri
Togari fyrir tvo bankastjórajeppa
Nú hleypur heldur betur á
snærið hjá útgerðarmönnum og
þeim sem vilja eignast togara og
gera út. DV skýrir frá því aö
hægt sé aö fá togara í kippum í
Kanada fyrir svo lítiö sem 10
milljónir kr. stykkið.
Vel útbúinn togari upp á 700
tonn eöa svo með veiðarfæmm
og öllum nauösynlegum trylli-
tækjum í brú kostar álíka mikiö
og tveir bankastjórajeppar, eða
sæmileg risíbúð í Hlíðunum, ef
þaö þykir kurteislegri viðmið-
un. Frystitogari meö vinnsluvél-
um og hraðfrystihúsi um borb
kostar svona einum Skóda
meira.
íslenskir aðilar em aö ganga frá
kaupum á 10-15 togurum á
þessum spottprís aö sögn DV,
en heilu flotamir em falir og er
nóg eftir fyrir alla þá sem áhuga
hafa á aö eignast togaraflota og
hefja útgerð.
Verðlagið helgast af því aö öll
fiskimið Kanadamanna em
uppurin og er sama hve skipin
em stór og veiðarfærin fullkom-
in, ekki fæst bein úr sjó.
Nú er lag
íslenski togaraflotinn á eftir
einn til tvo túra á þorsk og ann-
an fisk meö svipuðu útliti
(botnfisk!!!) áður en þeir klára
kvóta fiskveiöiársins en átta
mánuöir em eftir af því. Eftir
þaö fer flotinn í Smuguna eða á
Flæmska hattinn sem reyndar
er ekki fjarri ördeyðunni viö
Kanada.
Viöbótin viö flotann fer einnig
til veiða á úthafinu, því viöbót-
arkvóti fæst ekki á nýju skipin
og Bolvíkingum veitir ekkert af
þeim viöbótarkvóta sem kreist-
Á víöavangi
ur veröur út úr stjómvöldum
þegar útgeröin á ekki lengur fyr-
ir vaxtamun svo aö bankastjór-
ar geti fengið kaupiö sitt með
skilum.
Nú er lag fyrir útgeröina að
eignast eins mörg skip og hana
langar til, en útgerðarmenn em
óseðjandi þegar skipakaup em
annars vegar. Hins vegar kemur
þeim ekki við hvort einhver not
em fyrir þau.
Nýsköpunarstjómin eyddi öll-
um stríðsgróöanum í togara-
kaup og geröi flotann út á meiri
skuldasúpu en þekktist fram að
þeim tíma. Eftir eina landhelg-
isútfærsluna átti aö hafa stjóm
á hlutunum og bæta tuttugu
skuttogurum í flotann í tilefni
þess aö íslendingar sátu einir að
fiskislóð sinni. Skipin urðu 105
áöur en við var litiö og varð aö
setja kvóta á afkastagetuna.
Aldrei nóg
Þar sem allur fiskur í Norður-
Atlantshafi er aö verða uppur-
inn nema í Smugunni og á
Flæmska hattinum, sem reynd-
ar em rækjumiö, og öðrum um-
deildum hafssvæðum verður að
senda íslenska togaraflotann á
fjarlæg miö, hvar sem þau
kunna aö vera?
Aöalatriöiö er aö eignast nógu
marga stóra og fullkomna tog-
ara þegar færi gefst aö fá þá á
viöráðanlegu veröi.
Hitt er þyngra en táram taki,
að útgerðin skuldar 100 til 200
milljarða í þeim skipum sem
hún á fyrir og þá veröur aö
greiða þótt verðfall svo um
munar sé orðið á stómm togur-
um í útlöndum.
Væri lægri talan nær sanni
mundi nú vera hægt að kaupa
tíu þúsund togara meö öllu fyr-
ir þá upphæð. En líkast til eru
þeir ekld svo margir á söluskrá
þótt framboöiö sé mikið í mörg-
um löndum.
Stundum er veriö aö tala um
aö heimsmarkaðsverð sé á hinu
eöa þessu. Heimsmarkaðsverö á
vel útbúnum togurum er núna
10 millj. kr. stykkið. Ef slá ætti
mati á íslenska togaraflotann og
leggja heimsmarkaðsverö til
grandvallar er hætta við að veö-
setningar og skuldir stæöust illa
á.
En kvótinn er þeim mun verð-
mætari, aö minnsta kosti á
meöan íslensk fiskislóö er eitt-
hvað gjöfulli en sú viö Kanada.
Vel búinn togari fyrir verð
tveggja bankastjórajeppa er góö
kaup. En án fiskimiða er hann
harla lítils viröi. Það vita selj-
endumir.
En af því að allt er afstætt og í
heiminum hverfult væri fróö-
legt ef einhver nennti að reikna
út hve mörg gömul togaraverð
þaö kostaöi að þurrka upp ís-
landsmib.
OÓ