Tíminn - 16.02.1994, Qupperneq 4

4
®®mEÍuii
Mi&vikudagur 16. febrúar 1994
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Utgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4, 105 Reykjavík
Inngangur frá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmi&ja
Frjálsrar fjölmi&lunar hf.
Mána&aráskrift 1400 kr. m/vsk. Verö í lausasölu 125 kr. m/vsk.
Óráö skillítilla manna
Það er skammt stórra högga á milli í viðleitni þeirra,
sem vilja brjóta niður fiskveiðistefnuna og kæra sig
kollótta um fiskvemd eða til hvers veigamiklar breyt-
ingar munu leiða, þegar litið er til framtíðar.
Sighvatur Björgvinsson, viðskipta- og iðnaðarráð-
herra, lét sig ekki muna um það að auka þorskveiði-
kvótann um nær þriðjung þegar hann var að slá um
sig og afla flokki sínum vinsælda í fyrri viku. Um yfir-
lýsinguna hafði hann ekkert samráð við samráöherra
sína og hún kom eins flatt upp á sjávarútvegsráðherra
og alla aðra.
En það sýnir heilindin á stjórnarheimilinu, þegar
ráðherra er farinn að gefa út stefnumarkandi yfirlýs-
ingar um mikilvægt málefni sem heyrir undir allt
annan ráðherra. Svona hegðun er lýðskmm í háum
gæðaflokki — sem slíkt.
Sem betur fer hefur sjávarútvegsráðherra gert grein
fyrir sinni afstöðu í málinu, sem er sú að fara að tillög-
um vísindamanna og byggja þorskstofninn upp í stað
þess að gjöreyða honum. Friðunaraðgerðir mikilvæg-
ustu auðlindar okkar eru ekkert einkamál misviturra
ráðherra Alþýðuflokks og Sjálfstæðisflokks. En fagna
ber ábyrgri afstöðu sjávarútvegsráðherra í þessu máli.
Annar aðili, sem vill skipta sér af friðunaraðgerðum
íslenskrar fiskislóðar, eru einhverjir sérfræðingar
tollabandalagsins GATT. Þeir leggja til veiðileyfagjald
og harma að það skuli ekki vera fyrir löngu komið á
og eru síðan með einhvers konar hugrenningar um
hvernig fiskverndin hefði gengið fyrir sig, ef lagt hefði
verið veiðileyfagjald á útgerðina á sínum tíma í stað
kvótakerfisins.
Fjölmiðlar hafa skýrt athugasemdalaust frá hug-
myndum GATT um veiðistjórn, en hafa gleymt að
spyrja hvað þeim samtökum komi fiskvernd við og
hvaðan þau hafi vald til að segja ríkisstjórnum fyrir
verkum á því sviði.
Halldór Ásgrímsson er allra manna kunnugastur
þessum málum og hefur flestum öðrum betur góða yf-
irsýn yfir íslenskan sjávarútveg og þýðingu hans fyrir
þjóðarbúið. Tíminn spurði hann um sköðun hans á
veiðileyfagjaldinu og skýrslu GATT.
„Það er stórfurðulegt að stofnun eins og GATT, sem á
að fjalla um afnám tolla og um fríverslun í heiminum,
skuli vera að skipta sér af því hvernig íslendingar
kjósa að stjórna sínum fiskveiðum. Þetta er mál sem
kemur þessari stofnun ekkert við. Fiskveiðar í öðrum
löndum njóta mikilla ríkisstyrkja, en hér er þessi at-
vinnugrein ekki styrkt. Það væri nær fyrir GATT að
gera athugasemd við þetta. Það er greinilegt að full-
trúar þessarar stofnunar hafa ekki kynnt sér stöðu ís-
lensks sjávarútvegs frá öllum hliðum. Ég geri ráð fyrir
að þeir hafi komiö hingað og rætt við hagfræðinga í
Háskólanum og víðar, sem hafa bent þeim á mikil-
vægi þess að auka skattlagningu á sjávarútveginn. Ég
tel þessa umræðu fráleita."
Svona koma illa grundaðar yfirlýsingar og greinar-
gerðir um stefnumörkun í íslenskum sjávarútvegi úr
ólíklegustu áttum óg eru óspart notaðar í áróðurs-
skyni.
Sérfræðingar alþjóðlegra samtaka um tollamál fara
að leiðbeina um hvernig haga á fiskvernd og iðnaðar-
ráðherra tekur sér bessaleyfi til að ryðjast yfir sjávarút-
vegsráðherra og gefur digurbarkalegar yfirlýsingar um
að auka þorskveiði verulega, þvert ofan í aðvaranir og
vilja þeirra sem best þekkja til þessara mála.
íslenskur sjávarútvegur þarfnast annars en óumbeð-
innar afskiptasemi sérfræðinga í tollamálum og
hlaupastráka sem þurfa að afla sér stundarvinsælda.
Ef ekki er hægt að ráða heilt, ættu menn að láta alla
ráðgjöf lönd og leið.
Hæfir og vanhæfir stjórnendur
Þaö er athyglisvert að skoöa fjár-
hagsútkomu RÚV á síðasta ári,
ekki síst í ljósi þess að Hrafn
Gunnlaugsson, framkvæmda-
stjóri Sjónvarps, var settur inn á
þessa stofnun sem sérstakur
fulltrúi ríkisstjórnarinnar, ríkis-
stjómar sparnaöar og aðhalds í
rekstri. Stjómvöld, með
menntamálaráðherra í broddi
fylkingar en forsætisráðherra
skammt undan, rökstuddu m.a.
ráöningu Hrafns á sínum tíma
með því að þar færi einstaklega
hæfur starfsmaöur og stjóm-
andi, sem ranglega heföi verið
rekinn úr starfi af fólinu í út-
varpsstjóranum. Á móti hefur
því verið haldið fram, eins og
menn vita, að ráðning Hrafns
hafi verið pólitísk spilling af
verstu gerð, einkavinavæðingu
mun félagsmálaráðherra hafa
kallaö það, orö sem hefur síðan
fest í málinu.
Umræ&an snúist um
dagskrárgerö
Landsmenn hafa í tæpt ár velt
Hrafnsmálinu fyrir sér, rætt um
þaö og rifist. Sú umræða hefur
hins vegar að verulegu leyti
snúist um dagskrárstefnu
Hrafns og pólitískar krossferðir
á hans vegum í dagskrárgerð og
öðm því sem snýr aö áhorfand-
anum sjálfum. Minna hefur
hins vegar farið fyrir umræðu
um það hvort maðurinn sé sá
mikilhæfi stjórnandi inn á við,
sem menntamálaráöherra og
forsætisráðherra hafa viljað vera
láta. Slíkt kemur raunar ekki á
óvart eftir að Arthúr Björgvin
Bollason gerði heyrinkunn til-
mæli útvarpsstjórans um að
ekkert mætti fréttast um innri
Til viðbótar má spyrja hvaðan
einstökum pólitískt kjörnum
bankaráösmönnum kemur
myndugleiki til að úrskurða
menn, sem ekki hafa sótt um
neina stöðu, óhæfa og láta heit-
strengingar og hótanir fylgja
með.
Bakarinn og smi&urinn
Er málið að veröa heldur vand-
ræðalegt, ekki síst fyrir þá sök að
einhverjir bankaráðsmanna hafa
sjálfir augastað á öðm hvom
embættinu.
Allar vangavelmr um aö Stein-
grímur sækist eftir embætti í
Seðlabankanum styðjast við
sögusagnir, sem vel geta átt við
einhver rök að styðjast. Sama er
uppi á teningnum þegar því er
fleygt að Jón Baldvin hafi auga-
stað á Nordalsstóli.
Ef einn flokksformaöur er ótæk-
ur að mati bankaráðs, þá hlýtur
annar að vera það einnig. Þannig
getur mótstaðan við Steingrím
orðið til þess að Jón Baldvin veröi
veginn og léttvægur fundinn af
meirihluta krata og sjálfstæðis-
manna í bankaráöinu.
Þvermóðskufullir bankaráös-
menn verða að skilja að þeir
stöðva ekki sigurgöngu Jóns Bald-
vins upp í Nordalsstól og að þeir
hengja ekki bakara fyrir smið,
heldur taka þeir smiðinn af líka,
ef þeir sjá ekki aö sér.
Ef svo verkast að hvomgur þeirra
Steingríms og Jóns Baldvins sæki
um bankastjórastöðu, koma víst
ekki aðrir til greina en grámyglu-
legir hagfræðingar og þá veröur
dauft yfir Dimmuborgum viö
Kalkofnsveg og blýantar nagaðir
með ólund. OÓ
Erfingi Nordalsstóls
Maöur gemr farið að freistast til
að halda að Seðlabankinn sé
merkisstofnun. Margt hefur samt
verið sagt og skrifað til að sanna
hið gagnstæða og dugir að minna
á sagnfræðina um aö áður hafi öll
seölabankastarfsemi komist fyrir í
eirini skúfm í Landsbankanum.
Sú athugasemd fylgir þeirri upp-
rifjun aö bankinn gæti sem best
rúmast í skúffunni ennþá. Líklega
er það eitthvað orðum aukið, þótt
sennilegt megi telja.
Önnur fleyg saga um starfsemi
bankans em þau ummæli Jóns
Baldvins flokksformanns, að
starfsmennimir 160 hefðu ekkert
þarfara fyrir stafni en að naga blý-
anta. Reist var mröustórt hús ut-
an um þá iöju.
En nú flýgur sú fiskisaga að sá,
sem lýsti eljuseminni í Seðla-
bankanum svo eftirminnilega, sé
ekki fráhverfur því aö taka að sér
verkstjórn þar og finna þá eitt-
hvað þarfara fyrir starfsmennina
að sýsla viö en aö japla á skriffær-
um.
Höfnun
Þjóðsagan segir að þegar Jón
Baldvin Hannibalsson kom heim
frá námi með próf upp á vasann í
hagfræði og stjórnmálafræði, hafi
hann falast eftir starfi í Seðla-
banka, en Nordal hafi ekki talið
piltinn æskilegan starfskraft.
Jón Baldvin varð þvi aö láta sér
nægja að veröa skólameistari,
þingmaður, flokksformaður og
ráðherra og lesa skýrslur frá Nor-
dal. Og nú er tækifæri að snúa
upp á kerfið, gefa því langt nef og
setjast í stól Jóhannesar, sem Jón
Sigurðsson heldur volgum um
smndarsakir, og gefa ráöhermm
fyrirmæli og góð ráð sem þeir
geta ekki hafnaö.
Seðlabankinn hemr verið baðaö-
ur í sviðsljósum um alllangt skeið
og væri að æra óstöðugan að fara
aö rifja upp þann kjaftagang all-
an. Þó má minna á að samkomu-
lag er meðal stjórnmálamanna
um að bankastjórar veröi áfram
þrír en ekki einn, eins og lagt var
Á víbavangi
til.
Tveir em að hætta og tveir verða
ráðnir í þeirra stað. Áður en stöð-
umar vom auglýstar vom banka-
ráðsmenn farnir að gefa digur-
barkalegar yfirlýsingar um aö þeir
væm barasta farnir, ef Steingrím-
ur Hermannsson yrði ráðinn til
bankans.
Ótímabærar og vægast sagt
ósmekklegar yfirlýsingar ein-
stakra bankaráösmanna urðu til
þess að Reykjavíkurbréf Mogga
gat ekki oröa bundist og sýndi
fram á hve fráleitt þaö væri aö
bankaráö teldi mann, sem verið
hefur forsætisráöherra í sjö ár og
þar ab auki gegnt öðmm ráð-
herraembættum í langan tíma,
óhæfan til ab stjóma banka.
vandamál stofnunarinnar út
fyrir útvarpshúsið. Þulumálið,
þar sem sambýliskona Arthúrs
Björgvins var að því er sagt er
látin gjalda sambúðar sinnar
þegar kom að vaktaúthlutun,
bendir þó eindregið til þess að
eitthvað meira en lítið hafi ver-
iö að stjómunarháttum í stofn-
uninni. Þaö eitt, að umræöa
skuli koma upp í alvöru um að
yfirmenn ríkisstofnunar séu ab
GARRI
ná sér niðri á öðmm yfirmönn-
um meb því að skáka til og
leggja í einelti undirmenn, sem
tengjast andstæbingum sínum,
er auðvitað afgerandi sjúkdóms-
merki á starfsháttum á viðkom-
andi stað.
Falleinkunn
En nú liggur semsé fyrir fjár-
hagsleg útkoma Sjónvarpsins og
á gmndvelli þeirra upplýsinga,
sem þar koma fram, er hægt að
glöggva sig með hlutlægum
hætti á því hversu góður stjóm-
andi hinn ráðherraráöni fram-
kvæmdastjóri er á því sviði. Út-
koman er vissulega sláandi, því
skrifstofa framkvæmdastjóra
sker sig hreinlega úr hvað um-
frameyðslu varöar. Enginn ann-
ar aðili í Sjónvarpinu kemst í
hálfkvisti við Hrafn, þegar kem-
ur að því að fara fram úr fjár-
hagsáætlunum stofnunarinnar.
í dagskrárgerð tókst Hrafni að
eyða 7,2% umfram heimildir og
í rekstri skrifstofu fór hann heil
12,7% fram úr áætluni Jafnvel
þegar búið er að draga frá
stærsta útgjaldaliðinn í rekstri
skrifstofu framkvæmdastjóra,
sem er breyting á anddyri Sjón-
varps, fer Hrafn engu að síður
manna mest framúr áætlunum.
Því verður þessi sérskipaði
stjómandi íslensku ríkisstjóm-
arinnar bæöi í fyrsta og öðm
sæti yfir þá sem lakast gekk að
ráöa viö rammana sem stofnun-
in bjó við í fjármálastjómun-
inni.
Sem fjármálastjómandi fær
framkvæmdastjórinn því fall-
einkunn og ráðherraskipaði
starfsmaburinn, sem átti að vera
svo góður stjómandi, réttlætir
ekki með frammistöðu sinni að
hafa verið settur með valdi í það
starf sem hann gegnir. Og þó
það sé í sjálfu sér alvarlegt mál
að sitja uppi með menn, sem
settir em með valdi í embætti
sem þeir varla ráða við, þá er
það óneitanlega miklu alvar-
legra mál að sitja uppi með ráð-
herra, sem gera sér ekki grein
fyrir ókostum þess að skipa slíka
menn með valdi í þessi emb-
ætti. Garri