Tíminn - 01.03.1994, Blaðsíða 5

Þri&judagur 1. mars 1994
WS9U9W81
5
Gunnar Hilmarsson:
/
A fölskum forsendum
/
Iminnisblaöi, sem ég sendi
nokkrum aöilum í janúar sl.
þar sem ég spáöi því aö viö
mættum búast viö kosningum til
Alþingis í vor, seint í apríl eöa
byrjun maí, sagöi ég m.a. eftirfar-
andi:
„Varla fer þaö fram hjá neinum
að verulegir erfiöleikar eru í
stjómarsamstarfinu. Og varla fer
það fram hjá krötum aö þeirra
gengi meöal sjálfstæðismanna,
sem og annarra, fellur ört. Hvi
skyldi ekki Jón Baldvin velta því
fyrir sér hvort ekki sé betra aö
láta brotna nú á frelsi í innflutn-
ingi landbúnaðarvara og talsvert
óvinsælum kvótamálum, þökk sé
Mogga, og hafa svo breytta skip-
an í kjördæmamálum út á þann
graut. Kannski gefst þeim ekki
betri málastaða fram til ársins
1995, og bjargaöi krötum frá því
að þurrkast út."
Nákvæmlega þetta virðist vera
aö gerast núna. Allir, sem hlusta
á Jón og Davíö þessa síöustu
daga, gera sér þaö ljóst aö bú-
vörulögin em einungis fyrirslátt-
ur, enginn vilji er a.m.k. frá Jóns
hendi til aö bjarga þessu sam-
starfi.
Ég býst við því aö þaö hrylli
margan kratann viö því að bíöa
fram á næsta vor og þurfa aö láta
dæma sig af verkum þessarar rík-
isstjómar. Hún hefur leitt slíkar
hörmungar yfir meginþorra
þjóöarinnar aö alveg er kristal-
tært, krötum ekki síöur en öör-
um, aö útkoma þeirra yrði afar
slæm, svo ekki sé tekiö sterkar til
oröa.
Þessvegna ætlar Jón Baldvin aö
slíta þessu núna og fara í þing-
kosningar fyrir bæjarstjómar-
kosningar. Fleira er líka jákvætt
fyrir hann í augnablikinu. For-
ysta hans í flokknum er óum-
deild, engin samkeppni er þar til
um formannsstólinn. Hann er
búinn að auömýkja þau Guö-
mund Áma og Jóhönnu þarrnig
að þau sem leiötogar koma ekki
til greina um sinn. Hann geröi
sér grein fyrir því aö bæjarstjór-
inn þyldi ekki sviðsljósin.
Jón Baldvin blekkti þjóðina í
síöustu kosningum. Hann
minntist ekkert á þaö þá að hann
væri búinn aö semja viö Davíð
um samstarf eftir kosningar.
Kratar komu nokkuð vel út úr
þeim kosningum, en á fölskum
forsendum. Nú vill hann leika
sama leikinn aftur.
Hann vill komast í kosningar og
láta vega sig og meta ekki á verk-
um ríkisstjómarinnar, heldur á
tilbúnum prinsip forsendum.
Reyna aö telja mönnum trú um
aö þaö sé t.d. grundvallaratriði,
sem ákveöi líf eöa dauða ríkis-
stjómar Alþýöuflokks, hvort
VETTVANGUR
Halldór Blöndal eða Friörik Sop-
husson ákveöi tolla á innfluttar
landbúnaöarafuröir.
Það er hinsvegar alveg eölilegt
aö kratar vilji ekki láta meta sig af
hinu hroðalega atvinnuleysi sem
hér er og öllum þeim hörmung-
um sem það hefur leitt yfir ótelj-
andi einstaklinga og heimili í
landinu.
Þaö er líka skiljanlegt aö þeir
vilji ekki láta meta sig af ástandi
atvinnulífsins og þeirri gjald-
þrotastefnu sem þessi ríkisstjórn
hefur dyggilega framfylgt.
Þeir vilja heldur ekki láta meta
„Ég býst við pví að það
hrylli margan kratann við
því að bíða fram á nœsta
vor og þurfa að láta
dœma sig afverkum þess-
arar ríkisstjómar. Hún
hefur leitt slíkar hörm-
ungar yfir meginþorra
þjóðarinnar að alveg er
kristaltært, krötum ekki
síður en öðmm, að út-
koma þeirra yrði afar
slæm, svo ekki sé tekið
sterkar til orða."
til þess að almenningur gleymi
síðustu þrem ámm, og því sem
þeir muni eftir veröi hægt aö
kenna samstarfsaöilanum um.
Ég hélt aö ég ætti þaö ekki eftir
aö vorkenna Davíö Oddssyni, en
ég verö aö viöurkenna þaö aö
Tímamynd Ámi Bjama
þaö hefur vottaö fyrir því síöustu
dagana, en honum var kannski
nær.
Ég vil ekki trúa því aö íslending-
ar láti blekkja sig aftur og aftur.
Þó aö kratar haldi aö þeir séu
fljótir aö gleyma, þá get ég ekki
séö aö þeir, sem hafa gengiö um
atvinnulausir mánuöum saman,
gleymi því strax. Aö fólk, sem
hefur séö eftir eigum sínum af
sömu ástæöum, gleymi því strax.
Aö þeir, sem hafa séö fyrirtæki
sín rústuö af vaxtaokri og aö-
geröaleysi, gleymi. Aö þeir, sem
hafa séö heimili sín í rúst,
gleymi. Þannig mætti halda lengi
áfram.
Viö skulum vona aö þeir, sem
staöiö hafa fyrir þeirri áþján sem
einstaklingar, heimili og fyrir-
tæki hafa þurft aö bera síöustu ár,
veröi nú fljótlega að gera reikn-
ingsskil, og vonandi fá þeir þá
lexíu sem þeir geta lært af og
gleyma ekki. Hörmulegt væri ef
þjóðin, enn á ný, léti blekkja sig.
Vibeyjarsamkomulagiö undirritaö.
sig af því meginverki ríkisstjóm-
arinnar aö skapa hér tvær þjóðir í
þessu litla landi. Þeim miklu til-
flutningum fjármagns og auðs
sem hefur verið flutt á örfáar
hendur með vaxtaokri, skattfrelsi
fjármagns og hmni atvinnuvega.
Þar sem önnur þjóðin býr við
allsnægtir og getur keypt sér alla
bestu þjónustu, þ.m.t. skóla og
læknisþjónustu, á meðan hinn
hlutinn stendur í biðröð ef hann
hefur þá efni á því.
Kannski er líka ein af ástæðum
þess að þeir em tilbúnir nú aö
flýja sökkvandi skip, að öll meiri-
háttar óveitt embætti em að
verða uppurin og svo fer þeim
fækkandi krötunum sem ekki
hafa komið sér fyrir a.m.k. í bili.
Jón Baldvin er nú, þegar þetta er
skrifaö, aö gera það upp viö sig
hvort nú sé ekki rétta stundin til
aö lauma hnífnum í bak félaga
síns. Hvort ekki veröi hægt að
róta upp nægjanlega miklu
moldviöri um landbúnaðarvör-
ur, kvótamál og fleira í þeim dúr
Menningararfleifóin
Árni Sigurjónsson:
Bókmenntakenningar fyrri alda.
Heimskringla — Háskólaforiag Máls og
menningar 1991.
Rudolf Simek: Hugtök og heiti í norrænni
goöafræbi. Heimir Pálsson ritstýröi —
Ingunn Ásdísardóttir þýddi. Heims-
kringla — Háskólaforiag Máls og menn-
ingar 1993.
Þessi bók — Bókmenntakenn-
ingar fyrri alda — er ákaflega
gagnlegt rit fyrir þá sem hafa til-
buröi til þess aö komast inn í
hugarheima miðalda, hvort
heldur í sögu miðalda eöa bók-
menntir. Sem öllum má vera
kunnugt er blómatími íslend-
inga, menningariegur og efna-
hagslegur, tímabil ármiöalda og
síðmiöalda frá ca. 900-1492, svo
miðað sé viö heföbundiö mark-
ártal. Aldrei hafa verið gerðir
jafn snjallir textar á bók, né
byggö jafnfögur hús (kirkjur),
né eins vandaö til skreytinga af
jafn mikilli snilli og á þessum
tímum. Bækumar eöa hluti
þeirra eru enn til, en húsin og
listmunimir em löngu horfnir,
Fréttir af bókum
SIGLAUGUR BRYNLEIFSSON
en fyrir elju og þekkingu á þeim
brotum og húsgrunnum, sem
fundist hafa í jörö, er gjörlegt aö
gera sér líklega mynd af bygg-
ingarlist þessa blómlega tíma-
bils (Hörður Ágústsson).
Bók þessi brýtur blaö í niður-
röðun kerfisbundinnar þekking-
ar á bókmenntakenningum frá
öndveröu og fram á miðaldir og
er ákaflega nytsamleg. Efniö er
úr vomm heimi, bókmennta-
kenningar Vesturlanda. Höf-
undur fjallar um mælskufræði,
mælskulist, sem var náskyld
bókarmenntum; þótt mælsku-
list væri list hins talaöa orðs,
snerti hún vitaskuld rökfræöi á
bókum og siðfræði og inntak
hennar var orösnilld. Höfundur
styöst við þýðingar þar sem
vitnað er í grísk og latnesk rit.
Höfundur kann greinilega aö
meta aö verðleikum bók-
menntahugmyndir miöalda,
sem er sjálfsagt, og minnist ítar-
lega á framlag Snorra Sturluson-
ar í þessum efnum. Hann skilur
aö íslenskar bókmenntir miö-
alda bera af bókmenntum Vest-
urlanda á ármiðöldum, fmm-
legar og mjög sérstæöar. Það
hefur mikið verið skrifaö um
þessi verk, ekki síst af erlendum
höfundum, og ennþá hefur
þeirri spumingu ekki veriö svar-
að: hversvegna fóm þeir aö
skrifa íslendingasögur?
„Seg mér, sönggyðja, frá hin-
um víöförla manni, eftir þaö
hann hafði lagt í eyði hina
helgu Trójuborg." Þannig hefj-
ast evrópskar bókmenntir og:
„Kveð þú, gyðja, um hina fárs-
fullu heiftarreiöi Akkils Peleifs-
sonar." Síöan hafa höfundar
Vesturlanda veriö að skrifa Ili-
ons- og Ódysseifskviöur meö
allskonar tilbreytingum í tím-
anna rás.
Höfundur byrjar á Hómer og
Árni Sigurjónsson.
síðan Platon um bókmenntir og
bókmenntakenningar — Aris-
tóteles etc. Síðan koma Róm-
verjar og miöaldir: „Líklega má
fullyröa að vaxandi fróöleikur
um menningu miöalda hafi
opnað augu margra fyrir því að
órofnir þræðir liggja frá róm-
verskri menningu um kirkjufeö-
uma, Karlunga og fram yfir árs-
þúsundamótin allt til loka miö-
alda..." Ágústínus, nýplaton-
ismi, Karlungatíminn,
hámiðaldir, en þar ber hæst
Snorra Sturluson og málfræöi-
ritgerðimar íslensku. Lok mið-
alda Dante og upphaf endur-
reisnar. Um þessi efni og ein-
staklinga ritar höfundur af
vöndugleika og þekkingu.
í bókarlok er mælskubragöatal,
heiti mælskubragöa, mynda- og
töfluskrá, heimildir, nafnaskrá,
atriöisoröaskrá.
Ámi Sigurjónsson hefur með
þessu riti skrifaö bókmennta- og
menningarsögu og sýnt fram á
að Edda og bókmenntamat
Snorra Sturlusonar jafnast helst
á við Skáldskaparfræöi Aristótel-
esar. Skilgreining hugtaka á ná-
kvæman hátt er ágæti bókarinn-
ar ásamt sögulegum skilningi og
innlifun í liöna tíma, sem em
þó alltaf tímabærir.