Tíminn - 07.04.1994, Blaðsíða 4

4
WÍMÚWA-
Fimmtudagur 7. apríl 1994
HiÍfÍll®
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1917
Utgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: |ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4, 105 Reykjavík
Inngangur frá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmiðja
Frjálsrar fjölmiblunar hf.
Mána&aráskrift 1400 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 125 kr. m/vsk.
Eyðilegging sem
aldrei verður
metin til peninga
Við íslendingar höfum enn verið minntir á hve
smáir við erum gagnvart náttúruöflunum. Nátt-
úruhamfarir hafa valdið manntjóni og eignatjóni,
og veðrahamurinn minnt á sig yfir páskahátíðina.
I þetta skipti uröu ísfirðingar fyrir barðinu á snjó-
flóðum, með sviplegum hætti. Þau kostuðu
mannslíf. Það verður aldrei metið til fjár. Eyðilegg-
ingin verður heldur aldrei að fullu metin. Snjó-
flóðið varð á þeim stað sem perla ísafjarðar er,
rómað útivistar- og skíðasvæði, skógrækt og sum-
arbústaðasvæði þar sem handaverk kynslóðanna
eru þurrkuð út í einni svipan.
Slíkur skaði er tilfinningalegur ekki síður en pen-
ingalegur, og hann er erfiðara að bæta.
Baráttan við náttúruöflin krefst fórnarkostnaðar.
Stórsjóir ganga á land, stórfljótin brjóta gróið
land, og snjóflóð falla og hafa í för með sér eyði-
leggingu mannvirkja og dauða, þegar þau ber
óvænt að. Sjóvarnargarðar eru byggðir og fyrir-
hleðslur við fljótin, en hins vegar er bygging snjó-
flóðavarna tiltölulega skammt á veg komin hér-
lendis, enda ókleifar fjárhagslega fyrir þau byggð-
arlög sem eiga hlut að máli. Þessi mál þarf að yfir-
fara og kanria hvaða ráð eru til úrbóta.
Það er ljóst að snjóflóðahætta verður ekki útilok-
uð með varnargörðum, og skipulag þeirra byggð-
arlaga, sem eru á hættusvæðum, þarf að taka mið
af því hvar örugg svæöi eru. Eigi að síður verður
óhjákvæmilega að leggja í kostnað við varnir á
þessu sviði, og það er eðlilegt að samfélagið allt
standi straum af honum.
Atburðir sem þeir, sem urðu á ísafirði aðfaranótt
þriðjudagsins, leiða hugann að skipulagi almanna-
varna og eftirliti með snjóflóðahættu. Það skipu-
lag þarf að vera í stöðugri endurskoðun. Nýta þarf
fengna reynslu og þá annmarka, sem upp koma,
til úrbóta. Hver atburður á borð við þann, sem
varð á ísafirði, er eldskírn fyrir þá sem að þessum
málum vinna, og í framhaldinu verður aö fara yfir
atburðarásina og ræða hvernig brugðist hefur ver-
ið við.
Rannsóknir á snjóalögum og snjóflóðahættu er
einn þáttur þessa máls og þær verða að haldast í
hendur við þá kunnáttu, sem staðkunnugir og
glöggir menn geta miðlað. Samstarf verður að vera
gott á þessu sviði og ekki er annað vitað en svo sé.
Það tjón, sem ísfirðingar hafa orðið fyrir í pening-
um, er mikið og hafa á annað hundrað milljónir
verið nefndar í því sambandi. Það þarf því að
vinna mikið endurreisnarstarf á Seljalandsdal og
Tungúdal, en auðvitað mun það hefjast innan tíð-
ar, því að það er ekki til siðs hér á íslandi að gefast
upp, þó á bjáti og þótt óblíð náttúra fari hamför-
um.
Tíminn óskar ísfirðingum alls góðs í þeirri endur-
reisn og veit að þjóðin styður þá af alhug. Þeim,
sem mest hafa misst í þessum hamförum, sendir
blaöið samúðarkveðjur.
Jón syngur sóló, sem Marco Póló
Svo virðist sem íslendingar
hafi eignast sinn Marco Póló,
mann sem ryður braut versl-
unar- og menningarviðskipta
við Austurlönd fjær. Þetta er
sjálfur Jón Baldvin Hannibals-
son utanríkisráöherra, sem til-
kynnti, þegar hann var í Kína
á dögunum, að þar myndi
hann opna sendiráð í nafni ís-
lensku þjóðarinnar innan til-
tölulega skamms tíma. Og þar
sem „allar leiðir liggja til
Kína", eins og ráðherrann orð-
aöi það meö svo einstaklega
„Pólóískum" hætti, er brýnt
fyrir íslensk stjómvöld aö lið-
sinna öllum þeir kaupsýslu-
mönnum, sem hyggja á viö-
skiptalega landvinninga í
austurvegi. Þegar íslenski ut-
anríkisráðherrann birtist á
sjónvarpsskjá landsmanna hér
heima og alþjóö fékk að horfa
á hann tilkynna Kínverjum
um fyrirhugaða stofnun
sendiráös þar eystra, duldist
engum að þar fór ekki minni
brautryðjandi en Marco Póló.
Víbar farib en um Kína
Marco Póló mun hafa ráðið
sig í þjónustu hins mikla Ku-
blais Khan, þegar hann var í
Kína á öndverðri 13. öld, og
ferðast í erindagjörðum fyrir
Khaninn víða um Austur-Asíu,
m.a. til Japans. Eins mun Jón
Baldvin fara víðar og er raunar
kominn í heimsókn til Kóreu
og hyggur á för til Japans. Þeg-
ar þessar línur eru skrifaðar er
Jón Baldvin ekki enn búinn að
stofna sendiráð í Kóreu og
ekki heldur í Japan, en þaö
hlýtur að gerast í dag eða á
morgun. Jón Baldvin, brjóst-
vörn hinnar íslensku við-
skiptasóknar austur á bóginn,
lætur ekki aö sér hæöa þegar
GARRI
málið snýst um að stofna
sendiráð.
Það er dæmigert fyrir smásál-
arskapinn hér heima á íslandi
aö þegar einn af bestu sonum
þjóðarinnar er í viöskiptaleg-
um landvinningum í Asíu og
opnar þar sendiráð, þá skuli
landar hans á íslandi nöldra
yfir þvi að ráðherrann sé að
syngja sóló án þess að hafa lát-
ið úrtöluliðið, sem meö hon-
um er í ríkisstjóm, eða þá ut-
anríkismálanefnd Alþingis á
íslandi vita. Aðalatriðið er
auðvitað að íslenski utanríkis-
ráðherrann ákvað að breyta
um stefnu og láta sig mann-
réttindi í Kína engu varða og
afgreiða þau með slagorðinu
„þetta lagast". Þegar menn em
búnir að taka slíka ákvörðun,
er ekki við því að búast að þeir
láti vefjast fyrir sér formsatriði
eins og það að fá heimild og
samþykki réttbærra aðila áður
en tilkynnt er um sendiráðs-
stofnun.
Þab kvab vera fallegt í
Kína
Nú heyrast jafnframt hér
heima undmnarraddir yfir því
að Jón Baldvin hafi stigið það
skref að stofna sendiráð í Kína,
þegar menn höfðu talið að
nóg væri aö hafa þar sendifull-
trúa sem fengi að leigja sér
herbergi með eldunaraðstöðu
í sænska sendiráöinu þar.
Garri er hins vegar ekki undr-
andi á þessari ákvöröun Jóns.
Það kvað nefnilega vera fallegt
í Kína, og ef þar er ekkert
sendiráð þá er þar enginn
sendiherra með fast aðsetur.
Augljóslega veit Jón Baldvin
það jafnvel og nafni hans Sig-
urðsson, að eftir setuna I nú-
verandi ríkisstjórn á hann
enga framtíð í íslenskri pólitík
og þvi vill hann finna sér, að
hætti krata, spennandi emb-
ætti. Sendiherrastaða í Kína er
greinilega eitthvað, sem hefur
gripið hug hans í þessari heim-
sóloi þannig að það er hin
djúpa og raunvemlega skýring
á því að þessi íslenski Marco
Póló syngur nú sóló í Kina.
Garri
Óskiljanleg vandamálavella
Atvinnuleysið er skrýtin
skepna. Allir em á móti því, þaö
er engum aö kenna nema ríkis-
stjórninni og eftir því sem
meira er að gert til að vinna á
því bug, eflist þaö og færist í
aukana.
Mikil átök em höfð í frammi til
að efla launaða vinnu og mörg
góö ráð gefin til að sem flestir
fái nóg ab starfa. Meira að segja
er farið ab efna til samkeppni
um hugmyndir til að skapa
vinnu fyrir sérhagsmunahópa
og er ekki að efa að margt hag-
nýtt og gáfulegt kemur út úr
svoleibis keppni.
Talað er um atvinnuleysið sem
böl og vofu og þjóðarskömm og
sitthvaö fleira vont. Allir telja
sér skylt að fara niðrandi orðum
um fyrirbærið og láta þá skoðun
í ljósi að því verbi að útrýma.
Auövelt er að taka undir allt
þab svartagallsraus sem fylgir
tali um vinnuskort og láta í ljósi
frómar óskir um aö bráðum
verbi nóg aö gera fyrir allar
„vinnufúsar hendur". Það þurfi
aðeins að gera þetta og gera hitt
til að skapa atvinnutækifærin.
Vinnufúsar vélar
Þúsund manns vantar vinnu
hér og tíu þúsund þar og fram
til aldamóta á að skapa 22 þús-
und ný störf. Rétt si sona.
Mörg gób ráð em gefin til að
skapa vinnu. Tæknikratar og
verktakar, sem yfirleitt em sama
fyrirbrigðiö og deila gjaman
sömu kennitölu, kunna eitt ráð
sem hefur dugað þeim lengi.
Það em framkvæmdir sem
greiddar em af almannafé. Þeir
reikna út „hagkvæmni" þeirra
verkefna sem þeir ágirnast og
ljúga því aö sjálfum sér og öðr-
um ab þab sé þjóðarhagur að
mokað sé í þá peningum til að
framkvæma.
Oftast er verið að skapa vinnu
fyrir misjafnlega mikilvirkar
vélar, en ekki nema fáar „vinnu-
fúsar hendur", meö ýmsum
þeim krampakösmm sem ganga
undir heitinu opinberar fram-
Á víbavangi
kvæmdir. Því hefur atvinnuleys-
iö sinn gang, þótt hugvitssamir
verktakar fái einhver verkefni
fyrir vinnufúsar vélar sínar.
Bardaginn við atvinnuleysið
tekur á sig ýmsar myndir, svo
sem eins og þá að fara að mgla
saman föndri og atvinnu. Þetta
hefur orðiö til þess að fólki, sem
verið er að bjarga undan „at-
vinnuleysisvoftxnni" meb þeim
hætti, er misboðið. Það hefur
komið glöggt fram í sjónvarp-
sviötölum við fólk, sem orðið
hefur fyrir þeirri leiðu lífs-
reynslu á Akureyri.
Hagræbingin marglof-
aba
Meöal efnabra þjóða er at-
vinnuleysið yfirleitt talsvert
meira en hér á landi og ráöa
hvorki stjómvöld né önnur
máttarvöld við meinsemdina.
Þróuð velferö og vel úti látnar
atvinnuleysisbætur gerir lífið þó
bærilegt meðal þeirra sem ekki
hafa launatekjur.
Hér er sífellt verið að hrella
fólk meö því að bæturnar eigi
að taka af þeim, sem hvergi fá
vinnu. Allir sjóðir að tæmast og
því ekkert hægt að bæta. Nær að
nota peningana til að kosta
óarðbær störf við óskilgreindar
framkvæmdir eöa framleibslu,
en með því móti tæmast sjóð-
irnir enn fyrr en ella.
Á meðan vandamálasúpan
mallar og atvinnuleysið hefur
sinn gang, er keppst viö að
tæknivæba framleiöslu- og
þjónustufyrirtæki fyrir milljarða
á milljarða ofan, smíða risastór
verksmiðjuskip til að aldrei
þurfi að landa sjávarafla af ís-
landsmiðum á íslandi, og veitt
er miklu hugviti og fjármunum
til að hagræða í rekstri. Og hag-
ræðingin margrómaöa fer aldrei
fram nema á einn veg.
Tífaldur launamunur innan
fyrirtækja og sjálftaka gráðugra
embættismanna á almannafé,
sem þeir hirða út úr ríkisstofn-
unum og ríkisfyrirtækjum og
kalla laun, fríbindi og uppbætur
og semja við sjálfa sig um, hlíta
aldrei lögmálum hagræðingar
og sparnaðar, sem öðmm er ætl-
aö að lifa eftir. Þessu liöi dettur
aldrei í hug ab deila launum og
lífsgæðum með ööm fólki. Því
er miklu sýnna um að hagræða
og reka starfsfólk út í óvissuna.
Og mikið dæmalaust gengur
illa að tangja atvinnuleysib öðr-
um þáttum þjóðlífsins, enda
þykist enginn botna í því hvað-
an það kemur og hvert það fer,
fremur en verðbólgudraugurinn
sællar minningar. OÓ