Tíminn - 08.06.1994, Blaðsíða 8

8
Wítaiwu
Miðvikudagur 8. júní 1994
Opib bréf til nýkjör-
inna sveitarstjóma
Thalberg: The Last Tycoon and the
World of MCM eftir Roland Flamini,
Crown, 309 bls., J 25.
Fréttir af bókum
Tími loforðanna er liðinn. Nú
skulu verkin tala!
Landssamtökin Heimili og skóli
fagna því hve skólamálin voru of-
arlega á baugi í tengslum við ný-
afstaðnar kosningar. Þar mátti
heyra metnaöarfull áform fram-
bjóðenda um betri grunnskóla,
úrbætur á skólahúsnæði og tóm-
stundaaðstöðu barna.
Viö flutning gmnnskólans yfir
til sveitarfélaganna munu þau
takast á hendur stóraukna ábyrgð
á innra skipulagi skólastarfsins.
Kröfur foreidra um góðan skóla
og góða menntun fyrir bömin
munu því í auknum mæli beinast
að sveitarstjómarmönnum.
Heimili og skóli beinir þeim til-
mælum til sveitarstjórna að
vanda val fulltrúa í skólanefndir,
þannig að ömggt sé aö þar sitji
ætíð áhugasamt fólk með metnað
fyrir hönd gmnnskólans. Sam-
tökin telja eðlilegt og sjálfsagt að
leitað sé í raðir foreldra gmnn-
skólanemenda eftir þessum full-
trúum. Með þeim hætti em betur
tryggð bein tengsi skóla og sam-
félags.
Heimili og skóli mun hvetja for-
eldra til þess að veita sveitar-
stjórnum aðhald og stuðning við
að efla og bæta gmnnskóla lands-
ins. Góður gmnnskóli fyrir öll
börn er aröbærasta fjárfesting
þjóðarinnar.
F.h. Heimilis og skóla,
Untiur Halldórsdóttir
Kvikmyndajöfurinn Irving G.
Thalberg, — sem var þjób-
sagnapersóna í Hollywood á
þriðja og fjórða áratugnum og
fyrirmynd Scotts Fitzgerald að
The Last Tycoon, — var fæddur
í New York 1899, sonur þýsku-
mælandi foreldra af Gyöinga-
ættum frá Elsass. Faðir hans
flutti inn álnavöru og komst
sæmilega vel af. í æsku var
Thalberg stundum rúmliggj-
andi í nokkra mánubi. Las
Upprifjanir ítalsks
stjornarerindreka
Diplomazia di guerra, Diari 1937-43
eftlr Egidio Ortona, 296 bls., II Mulino,
L 40.000.
Endurminningar ítalsks stjórn-
arerindreka frá ámnum 1937 til
1943 hafa vakið nokkra undrun
og athygli. Times Literary Supple-
ment, sem sjaldan getur bóka á
öðmm málum en ensku, birti
um þær umsögn í apríl 1994:
„Egidio Ortona á að baki merkan
starfsferil frá 1945 sem ítalskur
stjórnarerindreki í Washington
og hjá Sameinuöu þjóðunum.
Dagbók hans, Diplomazia di gu-
erra, tekur til þeirra fáu ára fyrir
1940, er hann dvaldist í London.
Að yfirboöumm þar hafði hann
tvo sendiherra, Dino Grandi og
Giuseppe Bastíanini, sem báðir
höfðu getíð sér orð sem hrotta-
Egidio Ortona árib 1963.
DÝRALÆKNISPISTILL
Verum sjálf-
bjarga um
ómengub
matvæli
Við þurfum á næstunni að
svara mikilvægri spurn-
ingu. Svarib skiptir mikiu fyrir
umhverfi okkar og líf á þessu
landi í náinni framtíö: Viljum
við nýta landið til landbúnað-
arframleiðslu á skynsamlegan
hátt, vera sjálfbjarga um úr-
vals matvæli og hafa mögu-
leika á lífrænni framleiðslu til
útflutnings? Eða eigum við
heldur að hætta landbúnabi
að miklu leyti og flytja inn í
stómm stíl misgóðar, ódýrar
erlendar afurbir, vafasamar
fyrir umhverfið og heilbrigði
manna og dýra? Við yrðum þá
að búa okkur undir stórfellt at-
vinnuleysi fólks í kaupstöðum
og þorpum hringinn í kring-
um landið, en þau myndu
hrynja eitt af öðm. Margir
þéttbýlisstabir lifa að hluta tíl
eða að öllu leyti á landbúnaði
og þjónustu við hann, fleiri en
sést í fljótu bragöi. Áætlað hef-
ur verið að það sé fimmtí hver
íslendingur, jafnvel fleiri þeg-
ar allt er talið. Ótalin er óham-
ingja þúsunda manna, sem
hrekjast frá verðlausum eign-
um sínum í atvinnuleysi. Að
undanfömu höfum við séð
slíkt gerast í vaxandi mæli af
lítt vibráðanlegum orsökum.
Við ættum þó ab geta haft
áhrif á þetta eða afstýrt því, ef
vilji er fyrir hendi.
Sigurður Sigurðarson
á Keldum
Fréttir af bókum
fengnir foringjar götusveita,
meban Mussolini var að taka
völdin, en sem 1937 vom í hópi
hógværra og færra forystu-
manna fasista."
„Helsta diplómatíska afrek
Grandis var að hvetja Neville
Chamberlain tíl að vingast viö
Mussolini og að losa sig viö Ant-
hony Eden, „mesta óvin Ítalíu".
Eitt bragba sendiherrans tíl að
ala á þeirra ólíklegu vinmælum
var að skjalla Chamberlain með
því að spinna upp lofsamlega
orösendingu frá Mussolini, sem
var honum óvinveittur, og að
mýkja il Duce síðan með því ab
búa tíl eins skjallandi svar frá
forsætísráðherranum. Fram
fékkst það, sem að var unniö, á
mjög óvenjulegum fundi, þegar
Eden og Chamberlain hnakkrif-
ust „eins og tveir reiðir hanar"
að Grandi viðstöddum. Af þeirri
skondnu upplifun haföi hann
sérlega ánægju, einkanlega sakir
þess aö hann var viss um, að fyr-
ir Bretland fylgdi Eden fram hár-
réttri (entirely correct) stefnu.
Og afsögn utanríkisráðherrans
fögnuðu starfsmenn sendiráðs-
ins óðara með kampavíns-
drykkju. Öbm sinni virðist
sendiherrann fyrir milligöngu
frú Simpson hafa fengið einka-
áheym í Buckingham Palace, en
að því loknu var stjómvöldum í
Róm sagt, að Játvarður konung-
ur léti í ljós samúð með Hitler og
Mussolini og gagnrýndi „glæp-
samlegan kjánaskap" rábherra
sinna, sem styddu Þjóðabanda-
lagið gegn ítalskri útþenslu-
stefnu í Eþíópíu. Kann það aö
vera einn uppspuninn tíl."
„Ortona var þá slíkur byrjandi,
að af þess konar leynilegum er-
indrekstri vissi hann fátt. Kunn-
ugt var honum um Tyler Kent í
bandaríska sendiráöinu í Lond-
on, sem aöilar óvinveitttr Gyb-
ingum, en vinveittir nasistum,
höfðu komið þar að, en hann
kom hundruðum hinna leyni-
legustu breskra skjala í hendur
ítala. Hann vissi líka um hinn
dularfulla Sir Joseph Ball í höf-
uöstöðvum íhaldsflokksins, sem
síðar reyndi ab breiða yfir að
hann hefði í tvö ár leikið leyni-
legt, en aðkallandi hlutverk í
skammgóðum vinarhótum
Chamberlains við Mussolini. í
dagbókinni er ekki minnst á Guy
Burgess, sem var einn erindreka
Balls, þótt undarlegt megi
heita."
„Þótt Grandi þyki enn hafa ver-
iö ágætur stjórnarerindreki,
villtu uppspunnar frásagnir
(these fanciful remarks) hrapal-
lega um fyrir ítölslcu ríkisstjóm-
inni, þótt ekki vekti annað fyrir
honum en eigin frami, að virð-
ist. Endurminningar Grandis eru
nálega eins villandi, þegar hann
segist hafa varið tíma sínum í
London til að koma á bandalagi
viö Bretland, og jafnvel ýjab að
sameiginlegri styrjöld (joint war)
gegn Hitler. Þvert á móti vakti
fyrir honum, eins og Ortona
dregur fram, að fá samþykki
Chamberlains vib ítalskri út-
þenslu, þannig að hún kostabi
ekki bardaga. Vitað er líka, að
þegar í janúar 1939 var hann að
eggja Mussolini á að gera banda-
Iag við Hitler gegn Bretum,
bandalag sem hann sagði vera
að „sögulegri forsögn". ■
Dýrin
stækka
og Lína
Mál og menning hefur gefib út
tvær nýjar barnabækur. Sjáðu
dýrin stækka er bók fyrir unga
dýravini, sem hér geta fræðst
um afkvæmi ýmissa dýrateg-
unda. Á hverri opnu er skífa
sem hægt er að snúa og á henni
má sjá hvernig ungar og smádýr
vaxa og taka breytingum á
þroskaferlinum. Fjöldi ljós-
mynda er í bókinni og texti við
hæfi tveggja til sex ára bama.
Ltna Langsokkur ætlar til sjós er
önnur bókin um hina víbfrægu
söguhetju, Línu, sem Sigrún
Árnadóttir hefur þýtt. Hér segir
frá ýmsum ævintýmm Línu, til
dæmis því þegar hún temur
slöngu og handsamar tígrisdýr
og lendir í skipbrotí á eyöieyju
ásamt Tomma og Önnu. En
þegar Lína ætlar tíl sjós með
pabba sínum, Langsokki skip-
stjóra, þá reyna krakkarnir að
telja henni hughvarf. ■
hann þá mikið og fékk dálæti
á ýmsum miklum skáldsögum,
eins og síðar sá stað í starfi
hans. Frá námi hvarf hann,
fékk vinnu á skrifstofu, fyrst
innflytjanda, síðan hjá Uni-
versal Pictures Corporatíon.
Fljótlega varð hann ritari for-
stjóra Universal, Carl La-
emmle. Með honum fór Thal-
berg tíl Hollywood 1919 og
varb þar eftír sem umboðs-
mabur hans, en þá aðeins fá-
einum ámm áður hafði verið
farib að gera kvikmyndir í
„fullri" lengd. í kvikmynda-
veri Universal varð Thalberg í
reynd staðgengill Laemmles
og þá nánast forstjóri félags-
ins.
Thalberg hóf 1923 samstarf
við Louis B. Mayer, sem þá
hafði eigið ver, og ári síðar
gerðu þeir Mayer og J. Robert
Rubin félag með sér, Mayer-
hópinn, sem Loew Inc. fól
rekstur hinna sameinuðu
Metro- og Goldwyn-vera.
Fyrsta stórmynd Thalbergs var
„The Big Parade" (1925). Á
hvíta tjaldinu færði hann sam-
an Gretu Garbo og John Gil-
bert (en sjálfur kvæntíst hann
Normu Shearer). Eftír sögu
Ferencs Molnar gerði hann
„The Guardsman" (1931) og
árið síðar sendi hann frá sér
„Grand Hotel", en í desember
það ár veiktist hann illa af
lungnabólgu og var frá störf-
um fram á haust 1933 og hafði
síðan aðeins umsjón meb
kvikmyndum á eigin vegum.
Á meðal þeirra vom „The Barr-
etts of Wimpole Street", „Mut-
iny on the Bounty", „A Night
at the Opera", „Romeo and
Juliet" og „The Good Earth".
Thalberg veiktíst aftur af
lungnabólgu 1936 og lést. ■
Fréttir af bókum