Tíminn - 08.06.1994, Blaðsíða 11

Mi&vikudagur 8. júní 1994

11
Finndís Finnbogadóttir
Sauöafelli U
Fædd 23. september 1909
Dáin 28. maí 1994
Hinn 4. júní sl. fór fram frá
Snóksdalskirkju útför Finndísar
Finnbogadóttur, fyrrum hús-
freyju á Sauðafelli, sem lést 28.
maí sl. á sjúkrahúsinu á Akra-
nesi eftir örstutta legu. Jarösett
var í kirkjugarðinum á Sauöa-
felli, þar sem Finndís var lögð til
hinstu hvílu við hlið eigin-
manns síns, Haraldar Kristjáns-
sonar bónda á Sauðafelli, sem
lést í árslok 1983.
Finndís Finnbogadóttir var
fædd 23. september 1909 á
Svínhóli, dóttir hjónanna Finn-
boga Finnssonar frá Háafelli og
Margrétar Pálmadóttur frá Sval-
barða, og var því 84 ára að aldri
er hún lést. Finnbogi og Margr-
ét fluttust að Sauðafelli 1918 og
átti Finndís heimili þar nær alla
tíð síðan. Finndís var næstyngst
tólf bama þeirra Sauðafells-
hjóna og em nú tvö þeirra á lífi.
Sauðafell í Miðdölum er eitt af
fomum höfuðbólum þessa
lands. Þar bjó fyrst svo sögur
t MINNING
fari af Þórólfur rauðnefur og var
hann talinn bóndi mikill. Það
em einkum tveir atburðir sem
ber hæst í sögu Sauðafells, ann-
ars vegar Sauðafellsför Vatns-
firðinga 1229 og hins vegar
Sauðafellsreið Jóns biskups Ara-
sonar haustið 1550. Báðir þessir
atburöir tengjast örlagaríkustu
atburðum íslandssögunnar, þ.e.
endalokum þjóðveldisins og
átökum hins kaþólska kirkju-
valds og konungsvalds á siða-
skiptaöld. Sauðafell er sögu-
frægur staður allt frá landnáms-
öld, þó ekki sé bærinn land-
námsjörð, heldur næsti bær,
Erpsstaöir, þar sem Albert bróðir
Finndísar bjó lengi, en hann lif-
ir nú ásamt Herdísi systur þeirra
í hárri elli í Reykjavík.
Finndís giftist árið 1936 Har-
aldi Kristjánssyni, sem fæddur
var að Hamri í Höröudal. Sama
ár hófu þau búskap á Sauðafelli,
fyrstu árin í sambýli við Finn-
boga og Margréti og einnig Al-
bert og Elísabetu, bróður henn-
ar og mágkonu. Finndís og Har-
aldur eignuðust einn son, Hörð,
sem býr nú á Sauðafelli ásamt
konu sinni, Kristínu Ágústsdótt-
ur frá Kirkjuskógi. Finndís og
Haraldur bjuggu því á Sauðafelli
á fimmta áratug áður en þau
fluttu til Reykjavíkur, þar sem
þau bjuggu yfir vetrarmánuðina
þar til Haraldur lést 29. desem-
ber 1983. Þau hjón bjuggu góðu
búi á Sauðafelli og vom bæði
alla tíð meðvituð um sögu stað-
arins.
Sauðafell liggur nánast um
þjóðbraut þvera og þar hefur
aíla tíð verið gestkvæmt mjög,
enda var þar bæði póstafgreiösla
og símstöð í áratugi, þar til ný
tækni leysti gamla sveitasímann
af hólmi. Gestir og gangandi
nutu alla tíð gestrisni þeirra
Sauðafellshjóna. Það átti ekki
síst við um hina fjölmörgu af-
komendur Finnboga og Margr-
étar á Sauðafelli, sem gist hafa
staöinn um lengri eða skemmri
tíma.
Sauðafell stendur hátt, undir
samnefndu felli, með útsýni
bæði til Baulu í Borgarfirði og
Klakkeyja í Hvammsfirði. Þar
hefur mér þótt einna kærast að
lifa íslensku sumarkvöldin. Mér
er því ljúft aö minnast Finndís-
ar, föðursystm minnar, sem tók
á móti mér á Sauðafelli allt frá
því ég kom þangað fyrst sem
smástrákur og æ síðan, sem væri
ég einn af heimilismönnvun.
Alla tíð síðan hefi ég tengst
Sauðafelli sterkari böndum en
öðrum stöðum á íslandi. Að fara
vestur að Sauöafelli í réttir og
leitir fram á Sanddal, Álftada' og
Geldingadal eða fram á Suðmár-
dal og Merkjahrygg var tilhlökk-
unarefni ár eftir ár. Velvild
Finndísar í minn garð og við-
mót einkenndist alla tíð af al-
þekktri ljúfmennsku hennar.
Finndís var bæði hlédræg og
hógvær kona, en þó ákveðin og
föst fyrir. Samt var hún kát og
glaðlynd. Einnig minnist ég
hollra leiðbeininga og góðra
ráða sem hún gaf mér. Alls þessa
minnist ég nú að leiöarlokum
um leið og ég er þakklátur fyrir
kær kynni sem aldrei bar nokk-
urn skugga á.
Atvikin haga því svo að vegna
starfa minna erlendis get ég ekki
fylgt Finndísi hinsta spölinn, en
Herði og Kristínu svo og böm-
um þeirra sendi ég og fjölskylda
mín mínar innilegustu samúð-
arkveðjur.
Haukur Ólafsson
Víti til varnaöar
Ég vil þakka Hauki Helgasyni
hagfræðingi fyrir ágætar greinar í
Morgunblaðinu 23. og 26. apríl
sl. Þar rekur hann á skilmerkileg-
an hátt feril samningsins um Evr-
ópska efnahagssvæðið og flettir
ofan af blekkinga- og ósanninda-
vaðli Jóns Baldvins um „ágæti"
þessa óheillamáls, sem felur í sér
ótvíræð brot á gmndvallar-
ákvæöum stjórnarskrárinnar og
stórfellt afsal landsréttinda.
Þetta er þörf og mögnuð hug-
vekja, orð í tíma töluö. Því það er
nú óðum að koma í ljós, sem við
andstæðingar EES óttuðumst —
og raunar vissum — að samning-
urinn var hugsaður sem áfangi
inn í Evrópubandalagiö, sem nú
kallast Evrópusambandið. Með
öbram oröum: Aðstandendur
samningsins vom vísvitandi að
blekkja landsmenn.
Áróðursherferö fyrir inngöngu
íslands í ESB er greinilega hafin.
Kratar og ýmsir svokallaðir
„stjómmálafræðingar", jafnvel
þjóðréttarfræðingar, lúta svo lágt
að lítilsvirða fullveldið, telja fólki
trú um að þaö sé liðin tíð og jafn-
framt óæskilegt. Og fréttamenn
útvarps og sjónvarps, flestir
a.m.k., styðja þennan áróður. í
mínum huga er þetta lítillækk-
andi og hættulegt daður við er-
lent vald.
Ekki alls fyrir löngu var um-
ræöuþáttur í sjónvarpi um Evr-
ópumálin. Þrír þátttakendur, auk
„stjórnandans", mæltu með inn-
göngu í ESB og færðust mjög í
aukana með áróöur sinn eftir því
sem á þáttinn leið. Sá fjórði fór
sér hægar, en taldi þó innlimun í
ESB næstum óumflýjanlega. Sig-
mundur Guðbjarnason talaði
einn gegn inngöngu og mælti
meö tvíhliða viöskiptasamning-
um við Evrópuríkin í staðinn fyr-
irEES.
Þaö vakti undrun mína að fylg-
ismenn ESB minntust vart einu
orði á í hverju ávinningur aðildar
væri fólginn; „við mættum bara
ekki missa af lestinni." Er tiltrúin
kannski ekki meiri en svo að
„vinunum" sé ætlaö aö loka dyr-
um að „sæluríkinu" ef íslending-
LESENDUR
ar draga á langinn að sækja um
inngöngu í ESB? Þessir menn
sniðgengu gjörsamlega kjama
málsins: fullveldisafsalið, sem
jafnvel Jón Baldvin, trúboði Evr-
ópuhyggjunnar, viöurkennir.
Það ber vott um ótrúlega
skammsýni og blinda trú að
halda því blákalt fram að nýgerö-
ur samningur Norðmanna viö
ESB sé hvetjandi fyrir ísland. Meö
honum em Norðmenn — veröi
hann fullgiltur — að afsala sér
umráðum yfir eigin auðlindum,
fiskveiöilögsögunni, að loknum
umsömdum aðlögunartíma. Sem
kunnugt er, er gildi sjávaraflans
mörgum sinnum stærra mál fyrir
ísland en fyrir Noreg. Það liggur
því í augum uppi aö þessi samn-
ingur Norðmanna er víti til vamað-
ar. Tilsvarandi samningur fyrir ís-
land myndi — þó ekki kæmi ann-
aö til — væntanlega leggja í rúst
efnahagslegt og stjórnarfarslegt
sjálfsforræði þjóöríkisins.
Það verður að kveða niður þessar
vondu hugmyndir um inngöngu í
ESB, en gera þess í stað tvíhliða við-
skiptasamninga viö Evrópuríkin á
tilsvarandi hátt og við önnur ríki
heimsbyggðarinnar í staöinn fyr-
ir EES, sem veröi látið sigla sinn
sjó.
Það er óþarfi að gera því skóna
aö ofríkisöflin og auðhyggjufíkl-
arnir úti í Bmssel hafi í hyggju að
stunda hér einhverja góðgerðar-
starfsemi. Sameining Evrópuríkja
— án vopnavalds þó — í eitt stór-
ríki er takmarkiö. Þar á ísland
ekki heima, það verður bara
gleypt. Þar verður réttur hinna fá-
tæku og smáu fyrir borö borinn,
og þar verður réttur norrænna
jaðarbyggða fótum troðinn, ef að
líkum lætur.
Ég vantreysti ríkisstjóm og meiri-
hluta Alþingis stórlega í þessum
Evrópumálum. Jón Baldvin, Bjöm
Bjamason og þeirra undirsátar
em til alls vísir. Nýleg formanns-
skipti í Framsóknarflokknum
spáir ekki góöu. Halldór Ásgríms-
son er beggja handa járn í Evr-
ópumálunum. Afstaöa hans við
afgreiöslu EES-samningsins á Al-
þingi í fyrra ber þess vitni. Nýleg-
ar yfirlýsingar hans um viðræður
við ESB em blendnar, og ef ég hefi
tekið rétt eftir útilokar hann ekki
umsókn um inngöngu í ESB.
Vemm þess minnug að 'ríkis-
stjórn og Alþingi hafa ekki fengiö
neitt umboð til að selja landið
okkar og versla meö fjöreggið.
Kratar munu hinsvegar leggja of-
urkapp á aö koma fram vilja sín-
um fyrir næstu kosningar. Þar er
þvi algjört gmndvallaratriöi að
þjóðin vakni strax til fullrar vit-
undar um alvöm þessa máls og
geri allt sem unnt er til að stöðva
djöfladansinn: braskið með sjálfs-
forrœði íslenska þjóðríkisins.
Friðjón Guðmundsson,
Sandi, Aðaldal
Grænlenska teymib
Blokk fjögurra frímerkja.
Sérstök nefnd var stofnuð á Græn-
landi árið 1987 til þess að hvetja
til og fá sem flesta til að taka þátt í
vetraríþróttum. Markmiðið er að
þjálfa íþróttafólkið til keppni í
hinum ýmsu greinum á alþjóðleg-
um vettvangi. Því er það hlutverk
nefndarinnar að vinna að því að fá
sem flesta til að styrkja þetta starf
með fjárframlögum, svo viðkom-
andi íþróttafólk geti ekki aðeins
keppt heima, heldur einnig á nor-
rænum vettvangi, á Evrópumeist-
aramótum, heimsmeistaramótum
og jafnvel á Ólympíuleikum. Til
þess þurfti mikið fé og landið tók
þátt sjálfstætt á vetrarólympíuleik-
unum í Lillehammer núna nýver-
ið. Þar var hópur skíðaíþrótta-
manna. Einnig er fyrirhugað að
keppa á leikunum næstu í Atlanta
1996, en einn maraþonhlaupari
hefir áunnið sér rétt til keppni þar.
Það em fyrst og fremst skíöa-
íþróttir sem em vinsælar íþrótta-
og keppnisgreinar á Grænlandi í
dag, enda aðstæðumar til iðkunar
þeirra bestar. Margir bæir hafa
komið upp skíðasvæðum og skíða-
FRÍMERKI
SIGURÐUR H. ÞORSTEINSSON
brautum, svo
og skíðalyft-
um við hærri
brekkur, svo
sem flestir
geti ekki að-
eins notið úti-
vistarinnar,
heldur einnig
þjálfað í
k e p p n i s -
í þ r ó 11 u m
þeim er tengjast skíöaiðkuninni.
Hjá Maniitsoq eða vib Sykurtopp-
inn hefir verið útbúin skíðamiö-
stöð með öllum þægindum og
möguleikum á meginlandsísnum í
1000 metra hæö. Nefndist mið-
stöðin Apussuit eöa Stóri snjórinn.
Þarna er hægt að stunda skíðaiök-
anir og íþróttakeppnir allt árið um
kring.
Skíðagöngur em hálfgert nýnæmi
á Grænlandi. Eskimóamir þekktu
ekki þennan ferðamáta í upphafi,
heldur aðeins sleðana dregna af
hundum. Fyrsm skíðin komu til
landsins með dönskum og/eða
norskum embættismönnum.
Notkun skíða fór fyrst að veröa
almenn á Grænlandi eftir að
norski landkönnuðurinn Friðþjóf-
ur Nansen og fimm leiðsögumenn
hans gengu yfir meginlandsísinn á
skíðum árið 1888. Knud Rasmus-
sen minnist þess, að þegar fréttist
af þessu þrekvirki á æskuheimili
hans í Jakobshöfn, eba Illulissat,
vildu allir drengir eignast skíði.
„Frá morgni til kvölds vom allar
okkar frísmndir notaðar til skíða-
æfinga. Fannst okkur þetta yndis-
leg íþrótt." En þarna vom ekki alls
staðar til skíði og þvi fór eins og ég
minnist úr bemsku minni, að
tunnustafir vom mest notuðu
skíðin.
Nú í febrúar vom svo gefin út frí-
merki til að styöja þetta starf, nán-
ar tiltekið þann 10. febrúar. Þetta
er blokk fjögurra frímerkja á 4,00 +
0,50 DKR. Myndin er af Eskimóa í
búningi á skíðum ásamt öðmm í
keppnisbúningi. Þá er merki græn-
lenska teymisins og áletmnin „01
— 94 Lillehammer". Frímerkin em
öll eins, en jaðarprent blokkarinn-
ar er í snævi þöktu fjallalandslagi.
Thue Christiansen hefir teiknað
frímerkin, en lemrseminguna hef-
ir Jens Lorentzen annast og em
merkin offsetprentuð. Blokkin er
140 x 80 mm aö stærð.
Þá verður einnig gefið út frímerki
í samstæðunni til daglegra nota
með mynd Margrétar Þórhildar
drottningar, sem teiknuð er af
Claus Achton Friis og grafin af
Czeslaw Slania. Þetta er sjö króna
frímerki prentað í stálstungu. Þaö
er gefið út sama dag, eba 10. febrú-
ar 1994.
Rétt er að geta þess ab sífellt er
verib ab einkavæða fleiri og fleiri
deildir danska póstsins. Nú hefir
frímerkjaútgáfa og frímerkjasalan
á Grænlandi verib einkavædd og
heitir því framvegis:
KNI SERVICE A/S,
Kalaallit Allakkeriviat,
Grönlands Postvæsen,
Filatelia,
DK-3913 Ammassalik
Verða viðskiptavinir framvegis að
snúa sér til þessa heimilisfangs. ■