Tíminn - 10.02.1995, Blaðsíða 5

Föstudagur 10. febrúar 1995
'TT
5
Benedikt Siguröur Kristjánsson:
Þjóbvaki jafnréttis þegnanna
Fjórflokkarnir — íhald, kratar,
Framsókn og kommar — titra og
skjálfa þessa dagana. Almenning-
ur er oröinn langþreyttur á getu-
lausum stjórnmálamönnum, sem
settir eru yfir okkar sameiginlegu
sjóði og málefni. Einkavinafyrir-
greiösla, sóun og bruöl meö al-
mannafé, eins og 2000 milljónir í
feröalög og dagpeninga á síöasta
ári, minna um margt á lénsherra
miðalda en ekki kjörna fulltrúa í
nútíma lýðræöisríki. Á sama tíma
er staðið gegn réttlátum kjarabót-
um tekjulítils fólks af fullri hörku,
öryrkja, atvinnulausra og lág-
launafólks sem hefur varla til síns
matar.
Kjósendur eru ekki fífl og
trausti þehra og langlundargeði
eru takir.örk sett. Það sýnir það
mikla fylgi sem Þjóðvaki mælist
með í skoðanakönnunum. Við er-
um orðin þreytt á gömlum lausn-
um fjórflokkanna, spillingu og
sviknum loforðum um jafnrétti
lífskjara okkar hér á þessu landi.
Við höfnum siöspilltum stjórn-
málamönnum og viljum heiðar-
leika í opinbera stjórnsýslu, jöfn-
un lífskjara, svo að hér geti áfram
búið ein þjóð sem samtaka hugs-
ar um velferð allra þegnanna.
En fjórflokkarnir skjálfa. Þeir
vilja ekki slíkar breytingar, því
þeir eru í meginatriðum ánægðir
með stöðu mála eins og hún er í
dag. Hingaö til hefur þeim tekist
að slá niður allar tilraunir til þess
að brjóta niður þetta valda-
flokkskerfi forréttinda og spilling-
ar. En nú er mál að linni. Aldrei
sem áður hefur krafa fólks verið
jafn skýr og undanfarna mánuði í
skoðanakönnunum með málstað
Jóhönnu Sigurðardóttur og nú
Þjóðvaka. Fólkið vill breytingar
og krefst breytinga, og fyrir þær
stendur Þjóðvaki.
Við þurfum að skapa hér
20.000 ný störf til aldamóta, til
að útrýma því mikla atvinnuleysi,
sem hér er, og skapa störf fyrir þá
sem koma nýir inn á vinnumark-
aðinn. En það eru ýmis ljón á
veginum. Framleiðni íslenskra
fyrirtækja er með því lægsta sem
þekkist í Evrópu. Fyrir því eru
margar ástæður, m.a. óeðlilega
dýr lán til nýsköpunar og vaxtar
fyrirtækjanna og fáránleg mis-
skipting launakjara, sem veldur
því að eftir eðlilegan vinnudag
ber launafólk úr býtum einhver
lægstu laun í Evrópu.
Skattar á almennu launafólki
eru háir og skattsvik þeirra, sem
tækifæri hafa á því, eru útbreidd,
enda er á þeim tekið með silki-
hönskum í dómskerfinu. Talið er
að undanskotin í fyrra hafi num-
ið um 11.000 milljónum, og í
stað þess að taka á þeim af festu
og alvöru eru álögur á almenning
auknar. Um það viröast fjórflokk-
arnir allir vera sammála, því að
verkin sýna merkin. Við þurfum
að hækka persónuafslátt þeirra
sem hafa meðaltekjur, en hækka
við þá skatta sem hafa háar tekj-
ur.
Fiskurinn í sjónum, meginund-
irstaða lífskjara okkar, er alltaf að
færast á færri og færri hendur. Og
mikill vill meira. Víða um land fá
sjómenn ekki rétt skiptaverð fyrir
aflann og eru jafnvel orðnir leigu-
liðar stærri útgerða. Við viljum að
það verði bundið í lög að allur
ófrosinn fiskur/ sem kemur að
landi, seljist á fiskmörkuðum
þannig að sjómenn fái rétt laun.
Við viljum að sett verði á veiði-
stjórnunargjald til að stýra veið-
um. Það er nýmæli sem enginn
hinna hefðbundnu stjórnmála-
flokka hefur viljað í verki. Við sjá-
um enga meinbugi á því aö út-
lendingar geti fjárfest allt að 20%
í íslenskum sjávarútvegi, í stað
þess að verið sé að taka dýr erlend
lán og borga svimandi vexti burt
úr landinu.
Þegar ég var á ferð í París um
þetta leyti fyrir tveimur árum, átti
ég tal við Albert heitinn Guð-
mundsson. Hann sagði sig og
Gunnar heitinn Thoroddsen ár-
um saman hafa varað við því í
Sjálfstæðisflokknum, hvaða af-
leiðingar það hefði fyrir almenn-
ing ef Davíð Oddsson og frjáls-
hyggjufélagar kæmust til valda.
Þeirra markmið væri að koma hér
á stórfelldu atvinnuleysi og kýla
þannig niður laun alls almenn-
ings, eða í stuttu máli að gera þá
ríku ríkari og þá fátækari fátækari.
Þetta hefur manninum með
landsföðurímyndina tekist í meg-
indráttum.
Framsóknarflokkurinn, með
Halldór Ásgrímsson í fararbroddi,
hefur lýst sig reiðubúinn til þess
að hjálpa honum áfram á sömu
braut með ríkisstjórnarþátttöku
eftir kosningar. Olafur Ragnar
Grímsson er hættur ab tala um
vinstri stjórnir og myndi ekki víla
það fyrir sér að fara í stjórn, ef
Sjálfstæðisflokkurinn teldi hann
fýsilegan kost. Kvennalistinn er
búinn að vera og sárafáir lands-
menn taka Alþýðuflokkinn trú-
anlegan.
Eina von þeirra, sem vilja
vinstri stjórn að afloknum kosn-
ingum, er öflugur stuðningur við
Þjóbvaka. Ef þú vilt sjá frelsi, jafn-
rétti og bræðralag haft að leibar-
ljósi, styður þú Þjóðvaka.
Höfundur er stubningsmaöur Þjóbvaka.
Anna Margrét Valgeirsdóttir:
Ný leib til „raunverulegra" kjarabóta
VETTVANGUR
„Kostnaðarhlið málsins er
þó ekki það sem mestu
máli skiptir, heldur fólkið
sem stendur að baki og
óhamingja þess og erfið-
leikar. Því geta engir firrt
sig ábyrgð. Stjómvöldum
ber að grípa til þeirra að-
gerða sem tiltœkar em til
að forða fleiri fjölskyldum
frá gjaldþroti."
Hæstvirtur forsætisráðherra kom á
dögunum með lausn á þeirri launa-
kreppu, sem íslenskur verkalýður er
í. Nú eiga verkamenn að safna í
verkfallssjóði af sínum eigin tekj-
um og þegar summan er orðin álit-
leg, þá eiga menn að deila henni
út. í þessu felst t.d. u.þ.b. 100 þús-
und króna eingreiðsla til handa
kennurum, ef þeir fara þessa
snjöllu leib Davíðs Oddssonar í
stað þess að fara í verkfall. Ekki hef-
ur neinum dottiö í hug enn sem
komið er ab reikna út hve þetta er
mikil hækkun í prósentum talið.
Sennilega er það þó erfitt, því ekki
er víst hvenær kennarar geta gripið
til slíkra launahækkana næst.
Hroki hæstvirts forsætisráðherra
er þvílíkur í garð hinna almennu
launamanna hér á landi, að mörg-
um er orða vant og er ég í þeim
hópi. Þegar hæstvirtur forsætisráð-
herra ætti að vera upptekinn við að
reyna að finna lausn á vandanum,
sem vib blasir, þá er gripib til þess
að vera hrokafullur og jafnvel snið-
ugur til ab reyna að beina athygl-
inni frá ráðaleysi sínu.
íslenskur verkalýður er orðinn
langþreyttur, það er staðreynd sem
við blasir og „allir" virðast hafa
fullan skilning á. Hitt er annað
mál, að raunverulegur vilji til að
bæta kjör þeirra, sem lægst hafa
launin, virðist því miður ekki vera
mjög mikill. Virbist vilji stjórn-
valda vera lítill, ef nokkur, enda
kemur hæstvirtri ríkisstjórn málið
ekki við. Davíð bregður fyrir sig
hroka ogjón Baldvin bendir á vilja-
leysi íslendinga, því þeir vilji ekki
ganga inn í Evrópusambandið, en
þar felst eina raunverulega kjarabót
íslensks verkalýbs ab hans mati.
Niðurstaða leikmanns hlýtur að
vera sú, að rábaleysi stjórnvalda sé
algjört og vilji til ab taka á málinu
enginn.
VSÍ telur ekki vera neitt umtals-
vert svigrúm til launahækkana. All-
ar kröfur verkalýðshreyfingarinnar
um launahækkanir munu að mati
VSÍ einungis leiða til meira at-
vinnuleysis og því er verkafólki
vissara að sitja á sér. Enn einu sinni
ætla vinnuveitendur að nota
hræðsluáróður til ab sitja á verka-
lýbnum. Vinnuveitendur ættu þó
ab fara varlega, því sagan sýnir okk-
ur að þegar langlundargeö fólks er á
þrotum, gerast ólíklegustu hlutir og
í dag er staban sú að margur hefur
engu að tapa, þó farib sé í verkfall.
Við þær abstæbur, sem í dag em,
myndi margur telja útilokað annað
en að það kæmi eitthvert útspil frá
stjórnvöldum til að bæta kjör al-
mennings. Margt er hægt að gera
til þess án beinna kauphækkana.
T.d. myndi persónuafsláttur, sem
er að fullu færanlegur milli hjóna
og sambúöarfólks, koma mörgum
vel. Hækkun skattleysismarka er
nauðsynleg, ef menn ætla ab ná
hér einhverri sátt. Hækkanir á
barna- og vaxtabótum væru mikil
bót fyrir þá sem erfiðast eiga, og
margt fleira er hægt að gera, ef það
er vilji.
Allar aðgerðir, sem er minnst á
hér, ku kosta ríkið það mikið aö
ekki virðist verjandi að fara út í
slíkt. Hafa stjórnvöld hins vegar
leitt hugann að því, hver kostnaö-
urinn verður ef ekki eru bætt kjör
þessa fólks? Það eru allir sammála
um ab ekki er hægt að lifa á þeim
tekjum, sem þeir lægstlaunuðu
hafa, og því hlýtur eitthvað undan
ab láta. Vandamál þeirra, sem er
ætlað ab lifa við þessi kjör, munu
kosta ríkib umtalsvert þegar fram í
sækir. Það hlýtur að kosta umtals-
vert bæöi fyrir Húsnæðisstofnun og
bankana að eiga svo og svo mikiö
af útistandandi skuldum, hvaö þá
að þurfa að fara út í innheimtuað-
gerðir gagnvart fólki sem ekki getur
staðið í skilum. Beiðnum til félags-
málayfirvalda um fjárhagsaðstob
hefur fjölgað mjög verulega á und-
angengnum árum. Kemur ríkis-
valdinu það ekki við? Er þab ekki
kostnaður? Að sjálfsögðu er það
kostnaður og sá kostnaður kemur
þungt niöur á sveitarfélögum.
Sundraðar fjölskyldur í dag gætu
orðið vandamál morgundagsins.
Hafa stjórnvöld leitt hugann ab
því?
Kostnaðarhlið málsins er þó ekki
þaö sem mestu máli skiptir, heldur
fólkið sem stendur að baki og
óhamingja þess og erfiðleikar. Því
geta engir firrt sig ábyrgð. Stjórn-
völdum ber ab grípa til þeirra að-
gerða sem tiltækar eru til að forða
fleiri fjölskyldum frá gjaldþroti. At-
vinnurekendur bera einnig ábyrgð.
Sú láglaunastefna, sem hér hefur
verið rekin of lengi, bitnar hart á
launafólki og vib þetta ástand á
enginn að sætta sig lengur. Launa-
bilið í þessu landi er of mikiö og
fyrirtæki, sem geta borgaö stjórn-
endum sínum fleiri hundruö þús-
unda í mánaðarlaun og allt upp í
milljón, geta ekki borið það á borð
fyrir 50-60 þúsund króna fólkið ab
ekki sé svigrúm til launahækkana.
Óábyrgt tal, sem hefur borið á
síðustu vikur, er ekki neinum til
framdráttar. Við blasir mál tfl úr-
lausnar, mál sem allir hlutaðeig-
andi eiga að sameinast um að
leysa.
Höfundur er húsmóbir og situr í 4. sæti
frambobslista Framsóknarflokksins á Vest-
fjörbum.
FÖSTUDAGS
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
AÐ HAFA RÉTT
FYRIR SÉR?
„Þeir sem geta, framkvæma, en
þeir sem geta ekki, kenna!" var
haft eftir Bernard gamla Shaw á
sínum tíma og þótti nokkuð
hörkulega mælt hjá gamla mann-
inum. Abrir sögbu ab í orðunum
byggi sannleikskorn. Allt ab einu er
Ijóst að kennarar geta ýmislegt
fleira en að kenna. Þeir geta til
dæmis farið í verkfall.
Verkfallsréttur kennara er hluti af
rausnarlegri stöbu opinberra starfs-
manna á vinnumarkabi, þó að
nokkuð hafi dregib úr yfirburbum
þeirra síbari ár. Meb verkfallsrétti
BSRB var ísland fært aftur á bak í
kjaramálum og skynsamlegri lausn
á vinnumarkabi seinkað um ára-
tugi. Verkfall leysir engan vanda
og býr til ný vandamál við hvert
fótmál.
Verkföll eru heldur ekki einkamál
viðkomandi launþega og vinnu-
veitanda. Verkföll eru líkamleg
þvingun á þjóðfélagib og bitna á
öllum landsmönnum. En þar meb
er ekki öll sagan sögð: Pistilhöf-
undur hefur sérstaka óbeit á verk-
föllum þeirra hópa sem taka börn í
gíslingu í kjarabaráttu sinni.
Hér er ekki deilt um þýðingu góðr-
ar kennslu fyrir börnin og pistilhöf-
undur getur vel unnt kennurum
hærri launa. Hann leggur því til að
Alþingi dragi úr kostnaði annars
stabgr hjá hinu opinbera til að
jafna bilin: Til dæmis í frægum
jeppaklúbbi og af nógu er að taka.
Kennarar ættu að beita kröftum
sínum innan ríkisgeirans áður en
lengra er haldið.
Kennsla er ekki eins og hver önnur
hefðbundin starfsgrein í þjóðfélag-
inu á borð vib pípulagnir eba hag-
fræbi. Kennslan er öbrum greinum
æðri og er hafin yfir daglegt þras
um gull og græna skóga. Góður
kennari ræbst til starfa af köllun
frekar en krónuvon. Úr hópi kenn-
ara kemur margt fólk, sem skarar
fram úr á öðrum sviðum í þjóðfé-
laginu, og skólinn er eins konar
gjörð um þá hæfileika og vinnu.
Verkfall kennara er heldur ekki
sannfærandi kjarabarátta eftir ab
formaður BSRB og forustukona
kennara tóku sæti á G-listanum í
stjórnarandstöðu. Ekki bætti úr
skák að formabur BSRB sagði
brýna þörf fyrir sig á Alþingi til ab
fylgja eftir kjarabaráttu opinberra
starfsmanna. Hann hefði betur lof-
ab kjósendum að beita sér fyrir
land og þjóð, því nútímafólk vill að
þingmenn framtíðar hefji sig yfir
hrepparíg og launakarp.
Pistilhöfundur hefði sjálfsagt fagn-
að verkfalli kennara á sínum tíma,
enda er námsferill hans í samræmi
vib það hugárfar. En hann gleymir
ekki þegar góbur skólamaður not-
aði kennslustund í Gaggó Aust til
ab skýra fyrir nemendum af hverju
kennarinn hefur alltaf rétt fyrir sér.
Niðurstaðan: Hafi kennarinn ekki
rétt fyrir sér, á hann að hætta að
kenna.
Nemendur verða að geta treyst því
að kennarar hafi alltaf rétt fyrir sér
og í því sambandi má vel spyrja:
Treysta kennarar sér til að segja
nemendum sínum eftir langt og
skaðlegt verkfall ab þeir hafi ennþá
rétt fyrir sér?