Tíminn - 22.02.1995, Qupperneq 10

10

Mi&vikudagur 22. febrúar 1995
Brœbraminning:
Bergur og Gunnar
Þorsteinssynir
frá Litla-Hofi, Örœfum
Gunnar Þorsteinsson var fœdd-
ur á Litla-Hofi í Örœfasveit 20.
september 1907. Hann lést á
Elli- og hjúkrunarheimilinu
Skjólgarði 8. febrúar sl. Bergur
Þorsteinsson var fceddur á Litla-
Hofi í Örœfasveit 22. júlí 1903.
Hann lést á Skjólgarði 15. febr-
úar sl. Foreldrar þeirra voru Þor-
steinn Gissurarson bóndi, f.
4.10. 1864, d. 1937 og Sigríín
Jónsdóttir húsfreyja f. 3.3.
1864, d. 1955. Systkini þeirra
vom: Guðjón f. 1894, dnikkn-
aði ungur, Jóninn f. 9.5. 1895,
Gróa f.17.7. 1896, Magnús f.
7.12. 1897, Guðrítn f. um
1900, dó í cesku, Jón Páll f. 7.4.
1901, Bergurf. 22.7. 1903, þau
em öll látin.
Eftirlifandi ekkja Gunnars er
Sigrún Jónsdóttir, f. 21. febríiar
1920, húsfreyja, og eignuðust
þau þrjú böm. Þau eru: Halla,
Jónína f. 5. desember 1941,
húsmóðir í Vestmannaeyjum,
gift Loga Snaedal Jónssyni, Sig-
urjón Þorsteinn f. 11. júní 1943,
bóndi Litla-Hofi, giftur Guð-
björgu Magnúsdóttur, Bryndís f.
4. febrúar 1948, starfskona á
bamaheimili í Reykjavík, gift
Jón Hirti Gunnlaugssyni. Gunn-
ar ól einnig upp bróðurdóttur
sína, Jónmni Þorgerði Bergs-
dóttur f. 22. september 1935;
hún er starfsstúlka á Hraunbúð-
um í Vestmannaeyjum, gift
Bjama Jónassyni.
Gunnar tók við búi foreldra
sinna á Litla-Hofi 1938 og
stundaði búskap þar til sonur
hans Sigurjón tók við búinu. Út-
för Gunnars fór fram frá Hofs-
kirkju í Örcefum laugardaginn
18. febniar sl.
Bergur giftist 9. júní 1930
Pálu Jónínu Pálsdóttur, f. 17.
janúar 1906 á Prestbakkakoti á
Síðu, d. 20. janúar 1991. Þau
komu upp níu bömum. Þau eru:
Sigrím f. 27.7. 1930, húsmóðir
Fædd 28. maí 1904
Dáin 13. febrúar 1995
Það er kyrrlát morgunstund
árið 1986, mitt á milli svefns
og vöku, þegar frost er að hörfa
úr jörðu og grýlukertin drjúpa
stórum támm sem smella á
gangstéttina, og klakinn í vetr-
arhjartanu þiðnar, — þá loks-
ins skín sólin aftur á gluggann.
Borgin vaknar, teygir úr sér
með geispa, en stekkur síðan
með taktföstu slagi inn í dag-
inn. í svefnrofunum heyrist
veikt þrusk í garðinum, eins og
verið sé að rífa hey úr stabba,
og þegar tjaldið er dregið frá
sést ofan á bakið á grannri
vem sem bograr í beðinu við
suöurvegginn að reyta saman
fúna blómstilka, svo hægt sé
að mýkja vel í kringum ræt-
urnar. Og áhorfandinn hugsar:
Nú, fyrst að hún Guömunda
mín er komin út í garð, þá er
vorið ömgglega á næsta leiti.
Stundum lofar tíðin upp í erm-
ina á sér mánuði fyrr, jafnvel
t MINNING
á Hnappavöllum, gift Þórði
Stefánssyni, Páll f. 30.9. 1932,
bensínafgreiðslumaður á Sel-
fossi, giftur Þorgerði Dagbjarts-
dóttur, Guðrírn f. 27.7 1934,
húsmóðir á Hnappavöllum,
ekkja eftir Ingimund Gíslason,
Jónmn Þorgerður f. 22.9. 1935,
starfsstúlka Hraunbúðum í
Vestmannaeyjum, gift Bjama
Jónassyni, Steinunn f. 22.9
1937, afgreiðslukona í Reykja-
vík, gift Gísla Oddsteinssyni,
Guðjón Bergsson f. 7.12. 1939,
bóndi Hofi, Sigþrúður f. 23.7.
1943, starfskona Kópavogi, gift
Braga S. Ólafssyni, Helga f.
16.5. 1945, húsmóðir Hofi, gift
Rúnari Garðarssyni, Þorlákur
Öm f. 17.6. 1952, bóndi Hofi,
giftur Brynju Kristjánsdóttur.
Bergur var vinnumaður, fór á
vertíðar og stundaði síðan bú-
skap alla tíð. Útfór Bergs verður
gerð frá Hofskirkju í Örcefum
þriðjudaginn 21. febrúar.
Afi okkar, Guðmundur
Bergur Þorsteinsson, er látinn
aðeins viku á eftir bróður sín-
um, Gunnari Þorsteinssyni.
Þeir voru frá bænum Litla-
Hofi í Öræfasveit þar sem
Gunnar bjó alla tíð, en Bergur
fluttist að Austurhúsum,
næsta bæ við Litla-Hof. Örlít-
ið fyrir neðan Berg afa bjó
þriðji bróðirinn, Magnús.
Bergur og Magnús bjuggu fé-
lagsbúi, sem synir þeirra tóku
við er þeir hættu búskap.
Bergur Þorsteinsson var
fæddur 22. júlí 1903, sonur
Þorsteins Gissurarsonar og
Sigrúnar Jónsdóttur á Litla-
Hofi, næst yngstur sinna
systkina. Hann giftist 9. júní
t MINNING
upp úr góu með hlýjum þey og
glennu, en garðyrkjukonan
lætur ekki blekkjast. Hún held-
ur sínu striki, sem á sér upphaf
í Grímsnesinu og hefur tekið
kúrsinn sem dugir í fallvaltleik
heimsins.
Þessi fíngerða kona, sem tal-
ar lágum rómi ofan í moldina,
hvaða afrek hefur hún unnib
önnur en þau að sjá blómin
sín spretta með meiri krafti en
aðrar jurtir í Þingholtunum?
Svo sem ekki neitt sem er í frá-
sögur færandi, nema þab ab
vera sönn manneskja sem lifir
í kærleik og góðvild, gjafmildi
og veitandi rausn hjartans, sátt
við tilveruna, fjölskyldu og
vini, og þá niðurstöbu sem er
skrifuð í lífsins bók að lokum.
Freyjugata 34 er að mörgu
leyti merkilegt hús. Form þess
er ílangt og klassískt, yfir-
1930 Pálu J. Pálsdóttur frá
Prestbakkakoti á Síðu í Vest-
ur-Skaftafellssýslu, en hún
lést 1991 og höfðu þau þá ver-
ið gift í rúm 60 ár. Bergur
kynntist Pálu er hann var
vinnumaður hjá fóstra henn-
ar, en hún og Magnús bróðir
Bergs og Gunnars voru upp-
eldissystkini. Pála og Þuríður
Sigjónsdóttir, kona Magnús-
ar, voru systradætur og giftust
því Magnús, Bergur og Gunn-
ar konum úr sömu ætt. Bergur
og Pála komu níu börnum til
manns, en fjögur fæddust
andvana. Fimm þeirra eru bú-
sett í Öræfum, tvö í Reykja-
vík, eitt á Selfossi og eitt í
Vestmannaeyjum. Afkom-
endur Bergs og Pálu eru að
nálgast 70. Eftir að Berguf
missti konu sína, fór hann
fljótlega á Elli- og hjúkrunar-
heimilið Skjólgarð á Höfn og
kom aðeins einu sinni aftur í
sveitina. Það var eins og hann
gæti ekki hugsað sér ab fara til
baka eftir að hann hafði misst
lífsförunaut sinn, þrátt fyrir
að hann hefði heilsu til fram-
an af. Á Skjólgarði dvaldi
hann svo í tæp fjögur ár, allt
til dauðadags, í ágætu yfir-
læti. Þó Bergur hafi verib á 92.
ári, var ekki til ab hann hefði
tapað andlegu atgervi sínu.
Líkamlegri heilsu hafði hrak-
að í áranna rás, en afi fylgdist
vel með öllu, bæði fréttum af
landsmálum og afkomendum
sínum.
Afi var hæglátur maður, lít-
ið fyrir æsing og vildi helst
hafa slökkt á útvarpi nema til
að hlusta á talaö mál. Hann
var glettinn og gerði góðlát-
legt grín aö sjálfum sér og
öbrum. Hann var sömuleiðis
afskaplega heimakær, líkt og
amma. Hvorugt þeirra fór úr
sveitinni nema ríka nauðsyn
bragbib tiginmannlegt en þó
látlaust. Innan veggja þessa
húss hafa flestar listgreinar átt
sér athvarf: leiklist og leiklist-
arkennsla, handritagerð fyrir
kvikmyndir og þýðingar,
myndlistarstarf og söfnun á al-
þýðu- og æskulistaverkum,
vísnagerð, píanóleikur og
söngur, hannyrðir og matar-
gerðarlist. íbúarnir hafa verið
hver með sínu móti, tjáningar-
háttur þeirra margbreytilegur,
stundum krefjandi en oftar en
ekki lágt stilltur ab ebli húss-
ins, samhljómi og sál.
Guðmunda Kristinsdóttir
var kjölfestan í þessu húsi og
gekk um það með reisn og eðl-
islægu stolti, sem var hennar
aðall, og fas hennar höfðing-
legt, en um leið milt og umve-
fjandi. Hún miðlabi íbúunum
af reynslu sinni, tók þátt í gleði
þeirra og sorgum, var allra vin-
ur, ávallt velkomin. Hún sá
þab stóra í því smáa, lifði sig
inn í atburði líðandi stundar,
Gunnar Þorsteinsson
bæri til, og í seinni tíð varla
innan sveitar heldur. Afi var
mikill grúskari, Ias mikið og
var fróður um ýmis málefni.
Hann hafði sérstaklega gam-
an af ævisögum stjórn-
málaforingja fyrri ára. Bergur
var reglumaður og segja sögur
að einu sinni hafi sést vín á
honum, en það var eftir að
rauðvínstunnu rak á fjöru í
sveitinni.
Gunnar Þorsteinsson var
fæddur 20. séptember 1907
og var yngstur systkina sinna.
Hann tók við búi foreldra
sinna 1938 og bjó fyrst með
systrum sínum Jórunni og
Gróu og móður sinni Sigrúnu.
Gunnar giftist Sigrúnu Jóns-
dóttur, en hún er dóttir Höllu
Pálsdóttur, sem var systir Pálu
ömmu okkar. Börn þeirra eru
þrjú: Halla, Sigurjón og Bryn-
dís. Gunnar átti einnig fóstui-
dóttur, móður okkar Jórunni
Bergsdóttir, en hún kom á
þriðja ári til ömmu sinnar og
Jórunnar, Gróu og Gunnars,
föðursystkina sinna á Litla-
Hofi og ólst þar upp. Barna-
börnin og barnabarnabörnin
eru orðin 12.
Gunnar Þorsteinsson var
líklega einn skemmtilegasti
maður sem við höfum
kynnst, einstaklega lífsglaður
og kunni að skemmta fólki
með sögum. Þau voru líka fá
böllin sem hann lét sig vanta
á í sveitinni. Hann hafði gam-
an af gestum og hjá Gunnari
og Sigrúnu hefur alla tíð verið
opið fyrir gesti og gangandi
og tekið höfðinglega á móti
fólki. Þar hefur verið viðhöfð
gestrisni eins og tíðkast hefur
á íslenskum sveitaheimilum í
en hélt þó tryggb við fortíðina,
rætur sínar, sveit og frænd-
garð. Þab var gott að leita til
hennar um fróðleik, stykki
sem vantaði í sögu, ýmislegt
smálegt, eða bara spjall út úr
leiðindum, því að Guðmunda
bar með sér ríka kímnigáfu og
var orbheppin með afbrigðum,
skaut að fólki frumlegum upp-
hafsorðum eða tilsvömm sem
vom sniðin, ræktub og fágub
þar til þau smullu inn í réttan
farveg. Og samkvæmib leystist
upp í glabvæmm hlátri.
Nú er húsið hljótt, enginn
galsi í stigaganginum, og garð-
urinn bíbur vorsins undir
snjónum. Þegar líbur að
mæðradegi má eiga von á því
að sölnuð grösin í beðunum
fari að lyftast undan frjómagni
moldarinnar, og árrisulir
menn sperri eym við hljóðlegu
skrjáfi er minnir á liðinn tíma.
Níels, Magnhildur,
Rósa og Haraldur
Bergur Þorsteinsson
gegnum tíðina. Ótölulegur
fjöldi barna hefur einnig ver-
ið þar í sveit.
Seinustu árin hefur heilsu
Gunnars stöðugt hrakað.
Þrátt fyrir þab fylgdist hann
vel með og var andlega hress
eins og alltaf. Hann lét sig til
dæmis ekki vanta á ættarmót,
sem haldið var síðastliðið
sumar, og þegar vib bræðurn-
ir heimsóttum hann á sjúkra-
hús í janúar sl. spurðist hann
fyrir um sumarvinnu annars
okkar og hvort fært væri flug
austur.
Við bræðurnir dvöldum all-
ir einhvern tíma í sveit hjá
Bergi afa og Gunnari. Jónas
var fjölmörg sumur í sveit hjá
Gunnari og Sigrúnu á Litla-
Hofi. Rúnar heitinn bróðir
var mörg sumur hjá afa og
ömmu og eitt hjá Gunnari og
Sigrúnu. Bergþór var bæði hjá
Gunnari og afa í stuttan tíma,
en Valgerður hjá móbursystur
okkar á Hnappavöllum. Fleiri
barnabörn Bergs og Pálu voru
hjá þeim um lengri eða
skemmri tíma. Það er vart
hægt að hugsa sér fallegri
sveit en Öræfin og batt dvölin
okkur sterkum böndum við
sveitina milli sanda. Dýrmætt
var sömuleiðis ab kynnast
þeirri kynslóð, sem nú er að
mestu fallin frá, og læra að
bera virðingu fyrir hinum
eldri sem eiga dýrmæta
reynslu að miðla af. Hvort
sem það er nábýlið við jökul-
inn, lambakjötið sem var dag-
lega á borðum eöa eitthvað
annað, náðu þeir bræður
Magnús, Bergur og Gunnar
háum aldri, um eða yfir ní-
rætt. Þeirra kynslóð vann í
sveita síns andlits og þó fólk
hafi kannski ekki soltiö, var
lífsbaráttan erfið á þeirra upp-
vaxtarárum og ekkert sjálfgef-
ið. Bændur veiddu lunda í
Ingólfshöfða, söfnuðu reka-
viði á ströndinni og sigu til
eggja, svo eitthvað sé nefnt,
fyrir utan hefðbundinn bú-
skap. Á ævi þeirra bræbra hef-
ur einnig orðið tæknibylting
og langur vegur frá heyskap
meö orfi og ljá til vélvæðingar
nútímans. Þessi bylting sýnir
kannski í hnotskurn breyting-
arnar á íslensku þjóðfélagi á
þessari öld.
Með Bergi og Gunnar eru
gengin þau síðustu af börnum
Þorsteins Gissurarsonar og
Sigrúnar Jónsdóttur frá Litla-
Hofi. Bergur og Gunnar
kvöddu þennan heim með
viku millibili. Þeir voru ná-
grannar alla tíð, í sveitinni, á
elliheimilinu á Höfn og nú í
sinni hinstu för. Þab er líkt og
þeir hafi viljað fylgjast ab á-
fram. Við hugsum af hlýhug
til ekkju Gunnars, Sigrúnar, á
þessum erfiðu tímum og ann-
arra aðstandenda. Minning
þeirra bræðra lifir lengi.
Jónas, Valgerður og Bergþór
Bjamaböm
Guðmunda S. Kristinsdóttir