Tíminn - 15.03.1995, Qupperneq 5

Mi&vikudagur 15. mars 1995

5
Nýgeröir kjarasamningar valda
vonbrigöum. 2.700 kr. launa-
hækkun viö undirskrift samn-
inga og aftur 1. janúar 1996 er
ekki í neinu samræmi viö þær
miklu væntingar sem verkalýös-
forustan haföi vakiö hjá þjóö-
inni um kjarabætur og lífskjara-
jöfnun. Batnandi ytri aðstæö-
um þjóðarbúsins ætlaði verka-
lýðsforustan að breyta í
varanlega kaupmáttaraukningu
launafólks. Kjarajöfnunin end-
aði í ójöfnuöi þar sem 60 þús.
kr. maðurinn fær 2.400 kr.
kjarabætur um mitt ár 1997, en
launamanninum sem er með
300 þús. kr. á mánuöi eru færð-
ar 12.000 kr. bætur. Framsókn-
arflokkurinn hefði viljað standa
allt öðru vísi að gerð þessara
kjarasamninga.
Önnur leið var betri
Á flokksþingi okkar s.l. haust
mótuðum við skýra afstöðu til
komandi kjarasamninga, þar
sem við lögðum áherslu á þrí-
hliða samning ríkisvalds,
vinnuveitenda og launamanna,
sem hefði lífskjarajöfnun að
meginmarkmiði. Þessa leið vild-
um við fara til að koma í veg
fyrir þá holskeflu gjaldþrota,
sem nú blasir við og- mun gera
þúsundir fjölskyldna heimilis-
lausar. Jafnframt hefðu þessir
samningar þurft að hafa fram-
sækna atvinnustefnu að mark-
miði. Atvinnustefnu, sem skap-
að hefði ný störf fyrir þá, sem
nú eru atvinnulausir, og störf
fyrir þá sem eru að koma nýir
inn á vinnumarkaðinn.
Framlag ríkisvaldsins til þess
að greiða fyrir kjarasamningum
um lífskjarajöfnun átti að okkar
mati að vera 3000 millj. kr. Við
bentum á meö hvaða hætti
þessara 3000 millj. kr. skyldi afl-
að. Ráðstöfunina vildum við
hafa meb þeim hætti að skatt-
leysismörk yrðu hækkub, per-
Finnur Ingólfsson:
Vonin sem brást
VETTVANGUR
„Þessa leið vildum við
fara til að koma í veg
fyrir þá holskeflu gjald-
þrota, sem nú blasir við
og mun gera þúsundir
fjölskyldna heimilislaus-
ar. Jafnframt hefðu þess-
ir samningar þurft að
hafa framsœkna at-
vinnustefnu að mark-
miði. Atvinnustefhu, sem
skapað hefði ný störffyr-
ir þá, sem nú eru at-
vinnulausir, og störffyrir
þá sem eru að koma nýir
inn á vinnumarkaðinn."
sónuafsláttur hjóna og sambýl-
isfólks yrði millifæranlegur að
fullu, vaxtabætur og barnabæt-
ur yrðu hækkaðar. Jafnframt
þessu lögðum við til ab lægstu
laun yrðu hækkuð sérstaklega.
Ávallt þegar vkjarasamningar
standa fyrir dyrum, taka ein-
staka stéttir sig út úr og óska eft-
ir að gera sérkjarasamninga. Það
er eðlilegt að slíkt gerist. Ekki
síst þegar einstakar stéttir bera
sig saman við þær stéttir, sem
þeir telja að hafi sambærilega á-
byrgð og menntun. Það er eðli-
legt og réttlætanlegt að slík
sjónarmið séu höfð að leiðar-
ljósi og kjör séu í samræmi við
það.
Nú þurfa þessi atriði ekki
alltaf að fara saman. Mörg dæmi
mætti nefna um það. Það þarf
ekki margra ára menntun til
þess að aka strætisvagni, en það
þarf mikla reynslu og því fylgir
mikil ábyrgð. Vagnstjóri hjá
Strætisvögnum Reykjavíkur hef-
ur eftir 10 ára starf um 63 þús.
kr. á mánuði. Ég er viss um að
allir geti verið sammála um að
þessi laun eru ekki í neinu sam-
ræmi við þá ábyrgð sem því
fylgir að aka strætisvagni fullum
af fólki við misjafnar aðstæður á
götum höfuðborgarinnar. Þab
lifir enginn á 63 þús. kr. mánab-
arlaunum. Vagnstjórinn þarf
því að hafa mikla yfirvinnu til
að afla sér aukinna tekna. Það er
því aumt til þess ab vita að það
skuli hafa gleymst í þessum
kjarasamningum að líta til með
þeim sem eru á lægstu töxtun-
um, en orkan skuli að mestu
leyti hafa farið í að tryggja kjara-
bætur til þeirra sem hæstu laun-
in hafa og um leið að friða líf-
eyrissjóðakóngana í verkalýðs-
hreyfingunni.
Þaö hefbi munab
um 16.176 kr.
Ef ég nota áfram dæmið með
vagnstjórann hjá Strætisvögn-
um Reykjavíkur og ber saman
tillögur okkar framsóknar-
manna og nýgerða kjarasamn-
inga. í þessu dæmi geng ég út
frá því að vagnstjórinn hjá
S.V.R. verbi ab tvöfalda laun sín
Strœtisvagnabílstjórar vinna ábyrgbarmikib starf, en laun þeirra eru
skammarlega lág. Tímamynd Pjetur
með aukavinnu til að halda
heimilinu gangandi, konan
vinni úti og þau eigi þrjú börn,
þar af eitt yngra en 7 ára, árs-
tekjurnar séu 2.5 millj. kr., eign-
irnar séu 8 millj. kr. og þau
skuldi 3 millj. kr. Vagnstjórinn
mun greiða á árinu 1995 í stað-
greiðsluskatt 503.524 kr., hann
mun fá í barnabætur, barna-
bótaauka og vaxtabætur
171.329 kr. og hefur því til ráð-
stöfunar á mánuði 180.650 kr.
Hefði hins vegar leið okkar
framsóknarmanna verið valin
og vib hefðum nýtt 3 milljaröa
kr., eins og að framan er lýst, þá
hefði dæmið getað litið svona
út: Staðgreiðsluskattur 377.492
kr., barnabætur, barnabótaauki
og vaxtabætur 239.410 kr., ráð-
stöfunartekjurnar fyrir hjónin
hefbu verib 196.826 kr. á mán-
uði, eða 16.176 kr. hærri á mán-
uði en það sem út úr kjarasamn-
ingunum kom.
Það er sorglegt til þess að vita
ab verkalýðshreyfingin skuli
hafa klúðrað því tækifæri sem
hún hafði í kjarasamningunum.
Höfundur er alþingismabur.
Orninn flýgur fugla hæst
Þjóbleikhúsib: LOFTHRÆDDI ÖRNINN
HANN ÖRVAR. Einleikur byggbur á
sögu Lars Klinting. Leikgerb: Peter
Engkvist og Stalle Ahrreman. Þýbing:
Anton Helgi Jónsson. Tónlist: Ulf Eriks-
son. Leikstjóri: Peter Engkvist. Frum-
sýnt á Smibaverkstæbinu 12. mars.
Þessi einleikur fékk verblaun
sem besta barna- og unglinga-
leikrit leikársins 1991-92 í Sví-
þjób. Þab er einkar vel heppn-
að barnaleikrit. Sagan, sem hér
er sögð, er einföld, grípandi og
uppbyggileg. Hún er sýnd
meb einum leikara, sem er í
senn sögumaður og bregður
sér í gervi arnar og músarrind-
ils. Þetta reynir því á innlifun
og ímyndunarafl barnanna,
en það er einmitt hlutverk
leikrita fyrir börn að örva slíkt.
Myndbandagláp þeirra (sem
vafalaust hefur aldrei verið
meira en núna í verkfallinu)
getur hæglega verkab sljóvg-
andi, auk þess sem margt af
því efni, sem krakkarnir horfa
á, er harla veruleikafirrt — án
þess að hafa töfra ævintýrsins
yfir sér. En slíka töfra hefur
greinilega saga Lars Klinting
um lofthrædda örninn.
Leikstjórinn skrifar litla
grein í leikskrána þar sem
LEIKHUS
GUNNAR STEFÁNSSON
hann segir frá því þegar hann
sat með bók í höndunum, sem
lét hann ekki í friði. „Svo end-
ar með því að maður heyrir
sjálfan sig segja:
„Þetta er ómögulegt! Það er
alveg ómögulegt að gera leikrit
úr þér."
„Ómögulegt?" svarar bók-
in."
En það hleypur eitthvab í
Peter Engkvist. Hann hefur
samband við leikarann Stalle
Ahrreman og segir honum að
sig langi til að gera svolítið
ómögulegt. Og það ómögu-
lega verður mögulegt.
Nú hef ég ekki lesið um-
rædda bók og má vel vera að
hún sé „betri" en leikritiö. En
leikgerðarhöfundar fara
skemmtilega leið, með því
einu að gera þetta að einleik.
Meb því móti og einfaldri
svibsmynd og hóflegri tónlist
eru gerðar miklar kröfur til
leikarans. Reynir mjög á tækni
hans og líkamsfimi, rödd og
látbragð svo að hann haldi at-
hygli ungu áhorfendanna.
Hann leiðir fyrst inn á sviðiö
tvo (ósýnilega) vini sína, örn-
inn og músarrindilinn. Síðan
sýnir hann hvernig sá litli
hjálpar hinum stóra erni til að
sigrast á lofthræðslunni með
því að fá hann upp á æ stærri
staura og hóla, uns hann að
lokum svífur um loftin blá.
Björn Ingi Hilmarsson skilar
þessum einleik prýðilega og er
gaman að sjá hann njóta sín í
þessu hlutverki, eins og nokkr-
um öðrum upp á síðkastið, þar
sem í fyrsta sinn hefur reynt
verulega á hann. Líkamsbeit-
ingin og látbragbib er vel
heppnað og textaflutningur
lifandi. Textinn er einkar lip-
urlega þýddur af Antoni Helga
Jónssyni, þar í eru rímaðar
romsur sem smella vel í
munni. Bar ekki á öðru á sýn-
ingunni á Smíðaverkstæðinu
en áhorfendurnir ungu fylgd-
ust með leiknum af áhuga.
Samt get ég trúað að Loft-
hræddi örninn hann Örvar
njóti sín betur í minni sal,
með enn meira návígi við
áhorfendur. Enda verður þetta
farandsýning sem má panta í
leikskóla, skóla og félagsmið-
stöbvar. Vonandi á örninn eft-
ir að fljúga sem víöast á þeim
slóðum. ■