Tíminn - 13.06.1995, Blaðsíða 4

4
Þri&judagur 13. júní 1995
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: ]ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 5631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmiöja hf.
Mánaöaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verö í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Sameign flokkanna
Snarpar umræður urðu um húsnæðismál á Alþingi
fyrir helgina. Tilgangur þeirra virtist aðallega vera
að veita nokkrum þingmönnum útrás fyrir
mælskuáráttu sína. Það, sem upp úr stóð, voru
ávirðingar sem hinir háttvirtu báru hver á annan
og venjubundnar ásakanir um að hrakfallabálkur
opinberrar húsnæðisstefnu væri pólitískum and-
stæðingum að kenna og öðrum alls ekki.
Umræðan hófst á óheyrilegum skuldum heim-
ila, sem hjakkað hefur í svipuðu fari í nokkur ár.
Núverandi félagsmálaráðherra kvað lausn á þeim
málum í athugun og nefndi að til greina komi að
veita þeim, sem dýpst eru sokknir í skuldasúpuna,
áfallahjálp. Þetta er fallega hugsað og kemur sér
sjálfsagt vel fyrir marga, sem gripnir eru örvænt-
ingu vegna þeirrar miklu aðstoðar sem þeir hafa
notiö við að fjármagna hús og íbúðir sem þeir ráða
ekki við að borga af.
Páll Pétursson, félagsmálaráðherra, fór ekki dult
með það að húsbréfakerfið sé í rúst eftir óstjórn
síðustu ára og þurfi endurreisnar viö. En helsta
nýjungin, sem fram kom, var að lán þeirra, sem
kaupa sína fyrstu íbúð, verða hækkuð. Með öðrum
orðum, þeir fá að taka á sig meiri skuldir en þeir,
sem nú eru að borga af sínum lánum.
Fyrrverandi félagsmálaráðherra skellti allri
skuldasúpunni og ráðslagi þeirra, sem með opi$-
beru húsnæðismálin fara, á núverandi stjórn og
taldi hinn mesta aumingjaskap og svik að Páll Pét-
ursson skuli ekki vera búinn að lagfæra allt sem af-
laga hefur farið, á þeim örfáu vikum sem hann
hefur gegnt embætti.
Að finna sökudólga og bera sakir af sjálfum sér
^ru ær og kýr þeirra aðila, sem þjóðin kýs til að
fara með völd og þau mál sem varða hvern einasta
þjóðfélagsþegn, eins og húsnæðismál, sem telja
má til nauðþurfta í landi sem býr við eins hrás-
lagalega veðráttu og hér ríkir.
Deilurnar um húsnæðismál og upplýsingar eins
og þær að opinber stefna leiði fólk til slíkrar ör-
vinglunar að það þu’rfi á sérstakri áfallahjálp á veg-
um félagsmálaráðuneytis að halda, eru’slíkur áfell-
isdómur yfir stjórn og ráðslagi þeirra sem með
málin fara, að ekki þarf að eyða frekari orðum að
því að kerfið sé í rúst.
í stað þess að rífast og kenna hver öðrum um
hve óhönduglega hefur tekist til, væri alþingis-
mönnum nær að koma sér saman um nýtilega
stefnu í húsnæðismálum, sem hvorki ofgerði þeim
sem þurfa þak yfir höfuðið né þeim sem leggja
fjármunina til.
Húsnæðislaust fólk eða fjölskyldur, sem hvorki
geta greitt af húseignum sínum né selt þær og sitja
í óleysanlegri svikamyllu, eru engu nær þótt ein-
hverjir þingmenn séu að skreyta sig með meining-
arlausum fyrirspurnum um illleysanleg vandamál
eða þótt ráðherrar kenni hvor öðrum um ófarnað-
inn.
Stjórn efnahags- og peningamála hefur löngum
bögglast um á slíkum brauðfótum að það hlýtur
að koma niður á opinberri húsnæðisstefnu eins og
öðrum sviðum þjóðlífsins. Skuldir heimila og ör-
vænting fjölskyldna er liður í miklu stærra dæmi.
Stjórnmálaflokkarnir bera allir sök og ættu að
reyna að læra af mistökum fremur en að ata hver
annan auri úr drullupolli, sem er sameign þeirra
allra.
Wimimu
Vib viljum franskbrauð!
„Viö viljum franskbrauö!" Þessi
krafa er fyrsta lexían sem íslensk
börn laera um þaö hvernig bera
eigi sig aö, ef mann langar í
franskbrauð. Krafan er sett fram
meö áhrifaríkum haetti af þeim
Karíusi og Baktusi í leikriti Thor-
björns Egner. Lexía númer tvö er
að láta kröfuna heyrast nógu hátt
og þeir félagar kenna börnunum
aö „kalla báðir í einu", eins og
Karíus orðar þaö.
Þessar grundvallarlexíur hafa
nú hljómað í eyrum íslenskra
barna (og útlendra) í að minnsta
kosti þrjátíu ára skeiö og hefur
haft sitt að segja við mótun þjóö-
félagsaöstæðna í landinu. „Viö
viljum franskbrauð!" hljómar í
dag úr börkum ótal forustu-
manna, sem hlustuöu ungir á
söguna um Karíus og Baktus og
allir kunna vísmdin um aö því
hærra sem þeir hrópa, því betra. í
gær var hrópað. „við viljum
franskbrauð" af smábátasjó-
mönnum við Alþingishúsið og
sama krafa hefur veriö aö heyrast
frá hinum ýmsu stéttarfélögum,
nema helst þeim sem hafa félags-
menn á lægstu laununum. Þar var
samið um nokkra brauðmola fyrir
löngu.
„Strikeland"
Nú er svo komiö aö útlending-
ar, sem koma til íslands, eru hætt-
ir aö segja frá því hvernig þeim
finnist ísland. Ástæðan er einfald-
lega sú aö fréttamenn eru hættir
aö spyrja hinnar heföbundnu
spurningar „How do you like Ice-
land?", vegna þess aö þeir hafa
um svo margt annað aö spyrja,
eins og t.d. hvort hann hafi getað
gert þetta eða hitt vegna hins og
þessa verkfallsins. Einn útlend-
ingur sagöi í sjónvarpinu að eftir
aö hafa komið þrisvar til íslands
og upplifað þrjú verkföll hafi
hann hætt aö kalla ísland „Ice-
GARRI
land" og byrjað að kalla þaö
„Strikeland" eöa Verkfallaland.
Karíus og Baktus féllu í þá
gryfju að telja sjálfgefið að vel-
sældin myndi vara lengi og að
engu skipti þó þeir gerðu alltaf
fleiri og fleiri göt í tennurnar með
tilheyrandi tannpínu. „Iss, Jens
burstar aldrei tennurnar," sögöu
þeir samhliða því sem þeir mol-
uðu fótfestuna undan tilveru
sinni.
Þeir grófu sína eigin gröf, því
það hlaut að koma að því að eitt-
hvað yrði gert í málunum.
Nýjar lexíur
Spurningin, sem landsmenn
hljóta að spyrja sig í dag, er auð-
vitað sú hvort menn séu ekki á
svipaöri braut og Karíus og Bakt-
us, aö smám saman séu menn að
ganga á höfuðstólinn og sóa verð-
mætum og möguleikum. Menn
telji sig vera að jafna og bæta lífs-
kjörin með því að hrópa „við vilj-
um fransbrauð", en séu óvart að
murka lífiö úr mjólkurkúnni.
Hvað svo sem það rétta er í mál-
inu, þá er nokkuð ljóst að ein-
hvers konar endurskoðun á
grundvallarlexíum er orðin tíma-
bær. Garri er persónulega hlynnt-
ur því að menn sendi þá félaga í
launalaust orlof, en leggi þess í
stað áherslu á kröfuna „Búum til
franskbrauð!" í því skyni gæti ver-
ið sterkt aö endurlífga lexíuna,
sem litla gula hænan kenndi okk-
ur lengi vel, og hætta aö krefjast
þess að fá að borða brauðið, en
spyrja þess í stað hver vilji þreskja
kornið o.s.frv.
Gani
Blessunarrík kvótakerfi
Moggi hélt sjómannadaginn há-
tíðlegan meö því að birta hverja
breiðsíðuna af annarri með frá-
sögnum af rányrkju, kvótasvindli
og þeim ókjörum af fiski sem
fengsælar hetjur hafsins kasta fyr-
ir borö af því að lög banna að
komið sé meö hann að landi.
Sömu lög um stjórnun fiskveiða
banna líka að þeim hinum sama
fiski sé fleygt dauðum í hafið.
Svona er vandlifað til sjós þar sem
vandamálin hrannast upp og
voru loks orðin svo torleyst að
hætt var að fiska og flotinn bund-
inn við bryggju og sjóarar kúra
hjá kellum sínum í landi. Um þá
má segja eins og mennina uppi á
Baulu, að séu þeir ekki farnir þá
eru þeir þar enn. En það fer eftir
því hvernig atkvæðagreiðslan fór
hjá þeim í gærkvöldi.
Málglaðir sjómenn sögðu
Mogga hverja hrollvekjuna af
annarri um hvernig þeir murka
lífið úr fiskinum, helst þorski, áð-
ur en þeir moka honum út í sína
köldu gröf, þar sem hann ber
beinin í staö þess að lenda í óseðj-
andi meltingargangi mannfólks-
ins, eins og lög kveða á um.
Ný hlib hluta-
skiptanna
Margt kom upp merkilegt í
þessu hátíðarafbrigði sjómanna-
dagsins. Til dæmis er sú uppá-
stunga allrar athygli verð, að sjó-
menn fái hlut af þeim fiski sem
þeir veiöa til að kosta fyrir borö.
Rökin fyrir því eru einföld. Það er
eins mikil vinna að ná fiskinum
og henda honum yfir lunninguna
eða út um lensopin eins og að
skipa honum upp við bryggju.
Sjómenn segja aö meö svona
framferði séu þeir að kasta helm-
ingi launa sinna í hafið. Komi
dauði fiskurinn í sjónum aftur á
motl til hlutaskipta mundi Þaö
drýgja tekjur sjómannastéttarinn-
ar verulega.
Aftur að móti er hvergi minnst
á að útgeröin fái eitthvað af því
sem kastað er fyrir borð í sinn
hlut, sem er óréttlátt því útvegs-
menn kosta miklu til að halda úti
skipum til að veiða fisk sem hefur
viðveru um borð í skipum þeirra
rétt á meðan hann er að drepast
og er svo fleygt í sjóinn aftur með
æmu erfiði.
Á víbavangi
Vel mætti hugsa sér að koma á
fót eins konar bjargráðasjóði eða
beingreiöslum til að borga útgerð
og sjómönnum eðlilegan hlut af
þeim fiski sem veiddur er til að
henda aftur fyrir borð. Það ætti að
styrkja afkomu bæði útgerðar og
sjómanna sem efna til mikilla
verkfalla vegna þess hve skarðan
hlut þeir bera frá boröi vegna fisk-
verndunarstefnu stjórnvalda.
Lífríkib grisjab
Kvótinn til sjós og búmarkið í
landi er eftirsóknarverð fyrir-
mynd þeirra sem umgangast vilja
lífríkið með gát þegar verið er að
fækka einstaklingunum sem það
samanstendur af.
Skotveiðimenn veröa að hlíta
reglum þess opinbera þegar þeir
bana uppáhaldstegundum sín-
um. Nú hefur þeim fjölgað ótæpi-
lega og veiðigetan og eldið marg-
faldast vegna tækniframfara, rétt
eins og í útgerð og búvörufram-
leiðslu.
Þær tegundir sem leyft er að
skjóta eru því í útrýmingarhættu
og þá er ráðið að leyfa veiðar á
fleiri tegundum utan kvóta.
Nú vilja skotveiðimenn, með
fiskifræðing í broddi fylkingar, fá
að skjóta hrossagauk og fleiri vað-
og mófugla til að auka skotveiði-
kvótann. Það á auðvitað að gera í
verndunarskyni, eins og búmark-
ið er sett til að verja bændur og
bústofna og fiskveiðikvóti til að
vernda útgerðina fyrir að útrýma
fiskinum úr sjónum.
Það er auðvelt að vernda
rjúpnastofninn með því að setja
kvóta á snjótittlinginn og gefa
skotleyfi á hann þegar þeir byssu-
glöðu heimta að fá að drepa
meira af rjúpu. Á sumrin verða
þeir að láta sér lynda hrafn og
svartbak og önd og rjúpu á haust-
in. En auðvelt er að lengja veiði-
tímabilin og nýta hríðskotabyssur
og fjallajeppa betur ef banndög-
um verður létt af hrossagauk,
spóa og mýrarsnípu og öðrum
auðlindum veiöiglaðrar þjóðar.
Og opinbera styrki til handa
þeim sem kasta afla sínum í sjó-
inn og vilja fá eitthvað í sinn hlut
er auðvelt að afsaka með því að
þeir séu að fóðra fiskinn í sjónum
með fiskinum sem þeir veiða og
mega ekki landa.
Svona geta kvótakerfin verið
nytsamleg og blessunarrík fyrir
lífríkið.
OÓ