Tíminn - 13.07.1995, Blaðsíða 8

8
WWBÍWW
Fimmtudagur 13. júlí 1995
Stríbib í Bosníu fer
harbnandi og slíkt
hiö sama umrœban
um þaö í vestrœnum
fjölmiölum. Friöar-
horfur eru heldur á
undanhaldi
Stríbib í fyrrverandi Júgóslav-
íu, sérstaklega Bosníu, fer
harbnandi þegar þetta er rit-
að. Komið virhist á daginn ab
Unprofor, gæslulib Sameinubu
þjóbanna þar, sé gísl stríbsabila
og verbi Vesturlönd ab gera inn-
rás í landib til ab ná því þaban,
ef ákvebib yrbi ab kvebja þab á
brott.
Nú hafa Bosníu-Serbar alltaf vilj-
ab Unprofor á brott, enda hefur
gæsluliöiö ab vissu marki verið
stríösaöili gegn þeim. Og Bosníu-
múslímar, gramir út af aö S.þ. skuli
ekki fyrir löngu vera komnar alfarið
í stríðiö meb þeim, segja að bættur
sé skaðinn þótt Unprofor hypji sig.
Tvö e&a þrjú bos-
nísk ríki
En efast er um ab stríbsabilum sé
alvara meö þetta. Bosníu-Serbar
kunni þrátt fyrir allt að vilja hafa
Unprofor áfram, af ótta við að með
liðinu hverfi allar hömlur á stubn-
ingi íslamskra ríkja (helst Tyrklands
og írans) og Bandaríkjanna við
Bosníumúslíma. Bosníumúslímar
muni fyrir sitt leyti óttast aö þegar
Unprofor standi ekki lengur á milli
hers Bosníu-Serba og umsetinna
borga á valdi múslíma, muni ekki
líða á löngu áður en þær falli Serb-
um í hendur. Almennt álit virðist
vera að Serbar hefðu verið búnir aö
taka borgir þessar fyrir löngu, ef
Unprofor hefði ekki staðið í vegi
fyrir þeim.
Vandræði aðila þeirra (S.þ., Nató,
Evrópusambands, vesturlandaríkja,
Rússlands) sem segjast reyna ab
stilla til friðar í Bosníu viröast sem
sé aukast, hvað þeirri viðleitni við-
víkur. Og Bosníumenn halda áfram
ab berjast og þjást. Af sjónvarps-
fréttamyndum mætti ætla að ógnir
stríðsins gengju fyrst og fremst, ef
ekki eingöngu, yfir íbúa borga á
valdi múslíma, svo sem Sarajevo og
Tuzla, en barist er á mörgum stöö-
um öðrum og báðir stríösaðilar
jafnt skjóta á óbreytta borgara. Og
tækist múslímum að hrekja lið
Serba frá borgum, sem þeir sitja um,
eru allar líkur á að yfir íbúa serb-
neskra byggða í grennd við þær
borgir gengju svipaðar ógnir og íbú-
ar téðra borga fá nú á ab kenna.
Klemmuna, sem Vesturlönd og
S.þ. eru komin í viövíkjandi Bosníu,
má að nokkru rekja til þess að þau
hafa aldrei veriö hlutlaus aðili í
stríðinu þar. Þau viðurkenna ekki
að Bosnía hefur í raun skipst í tvö
(eða réttara sagt þrjú) ríki, vibur-
kenna stjórn múslíma í Sarajevo
sem stjórn landsins alls og saka
serbneska Bosníumenn um þjób-
rembu af því ab þeir vilja ekki vera í
fjölþjóðlegu Bosníuríki þar sem
múslímar hefðu öðrum fremur
möguleika á að hafa völdin. í því
samhengi hefur veriö framhjá því
horft, ab ekki verður betur séð en
að þjóðrænu gildin séu í fyrirrúmi
hjá öllum þjóðum landsins jafnt.
Bosníumúslímar vilja (eða vildu)
fjölþjóblegt Bosníuríki fyrst og
fremst vegna þess, ab þeir telja sig
geta ráðib þar mestu, í krafti fjölda
síns.
Bandaríkin meb
Sarajevostjórn
Mikið vantar á að vesturlandarík-
in séu einhuga á málum þessum og
öll tvístíga þau í þeim meira eða
minna. Bandaríkin hafa af þeim
verið eindregnust Bosníumúslíma
megin og viljugust að hjálpa þeim
Forsetar serbnesku lýbveldanna í Bosníu og Krajina, Radovan Karadzic (t.v.) og Milan Martic: „markaserbar hafa aidreisib-
menntast."
r
„Olæsir svínahirbar"
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
til að ná landinu öllu á sitt vald. í
vestrænum blöðum, ekki síst þýsk-
um, hefur því lengi verið haldið
fram að Bandaríkin hafi allt frá því
s.l. haust stutt Bosníumúslíma með
hernaðarráðgjöf og jafnvel vopna-
sendingum. Ennfremur muni Tyrk-
ir senda Bosníumúslímum vopn í
samrábi við Bandaríkjamenn.
Bosníuumræðan í vestrænum
fjölmiðlum hefur hitnab undanfar-
ið, og er ekki laust vib ab sumt af
því minni á það sem skrafað var og
skrifað kringum stríb fyrr á öldinni.
Bregður þar fyrir að fjallað sé um
Bosníu-Serba sem ómerkilega
menn, sem auðsýni illþolanlega
ósvífni með því ab hlíta ekki leib-
sögn „alþjóðasamfélagsins". Einnig
ber þar mjög á reibi út af þjóðernis-
hyggju Serba. Leiðtogum Vestur-
landa er brugðið um ragmennsku
fyrir að vera ekki eindregið Saraje-
vostjórnarinnar megin. í Newsweek
kallar George F. Will Serba sem Serbar meb eldflaugaskotpall: „meinsemd heimshlutans og Ebola- vírus Balkan-
berjast í Bosníu „bullur undir stjórn landa."
stríðsglæpamanna sem hafa samráb
við einræbisherra". Og í froðufell-
andi grein í danska vinstriblaðinu
Information halda tveir þarlendir
sagnfræðingar, Torben Hansen og
Lars Hedegaard, því fram að serb-
neskir „þjóbrembusinnar" hafi í
meira en öld verið „meinsemd
þessa heimshluta (líklega Evrópu)
og Ebola-vírus Balkanlanda". Jarð-
vegur þessa ófagnaðar, segja grein-
arhöfundar, sé serbneskt sveitafólk,
sem öldum saman hafi verið „ólæs-
ir svínahirðar með ofbeldi á heilan-
um" og hati menningu milli- og yf-
irstétta í borgum, þ.e.a.s. Evrópu-
menninguna, sem höfundar telja
Bosníumúslíma til. Bændur þessir,
segja greinarhöfundar, sérstaklega
„markaserbar" í Króatíu og Bosníu,
hafi aldrei siðmenntast, og serb-
neskir bændur í Serbíu hafi ekki
verið miklu betri. „Öldum saman
voru Serbar þjóð hajdúka — ræn-
ingja."
„Sveitastrákar á
fjóshaug"
Ennfremur kalla greinarhöfundar
serbneska dreifbýlinga „barbara",
en það heiti höfðu Rómverjar um
þjóðir sem þeir töldu sér óæðri. Þeir
Hansen og Hedegaard benda með
velþóknun á ab her Bosníu-Serba
hafi verið Iýst sem „sveitastrákum,
sem velt hafi sér á fjóshaugnum".
Ennfremur sé þetta fólk nasistar í
húð og hár. „Evrópusambandið og
Nató hefðu fyrir löngu átt að vera
búin að ákveða landamæri hins
fjölþjóðlega ríkis Bosníu einhliða
og afráða ab knýja óþokkahyskið (á
dönsku: krapylet) í Pale og Belgrad
meö hótunum og þvingunum (letur-
breytingin er Dananna tveggja) til
að virða þau."
Þriðji Daninn, Jan 0berg, skrifar
hins vegar í sama blað ab eins og
sakir standa sé ekki hægt að neyða
þjóðir Bosníu til ab búa saman í
einu ríki. Samt sé ekki útilokað að
Bosnía skipt í tvennt eða þrennt
renni saman með tímanum. En
stofnun bosnísks sambandsríkis
múslíma og Króata, sem ætlast er til
að verði í ríkjabandalagi við Króa-
tíu, hafi spillt möguleikum á því.
„Fyrst talið er ásættanlegt að skipta
Bosníu og tengja helming hennar
Króatíu — jafnframt því ab króat-
íska lýðveldið Herceg-Bosna (ríki
Bosníu-Króata) er áfram til innan
Bosníu (ríkis Sarajevostjórnar), þá
er það óverjandi að neita Serbum
um samsvarandi rétt til að hafa eig-
ið lýöveldi í afganginum (af
Bosníu) og ganga í ríkjabandalag
við Serbíu." ■

.
Sœrbur serbneskur hermabur írústum heimilis fjölskyldu sinnar í Cradiska, eftir stórskotahríb Króata á þá borg: óbreyttir borgarar eru drepnir og scerbir víbar en í Saraje-
vo og Tuzla.