Réttur - 01.11.1968, Qupperneq 11

1
dugnað í að halda niðri þeim mönnum í at-
vinnurekendastétt, sem sjáifstæðast hugsa, og
láta eyðilegga störf og uppbyggingu þeirra,
sem bezt kunnu til verka (sbr. t.d. aðfarirnar
gegn Kassagerð Reykjavíkur).
Með þessu, sem ýmsum mun þykja harður
dómur, er ekki sagt að íslenzk borgarastétt
sé svo miklu lélegri en fyrri yfirstéttir Islands.
Það hefur engri yfirstétt tekizt að halda Is-
landi sjálfstæðu nema tiltölulega stutta stund,
eftir að hún er komin í algera andstöðu við
vinnandi stéttir landsins.
Þjóðveldið varð langlíft vegna þess að
raunveruleg yfirstétt kemur þar ekki upp
fyrr en á 12. öld og er vart komin í algera
andstöðu við alþýðu bænda fyrr en um 1200,
a.m.k. er aðalhöfðingi hennar á 12. öld, Jón
Loftsson, í meiri andstöðu við hið erlenda
vald en eigin þjóð. — En eftir að sú stór-
höfðingjastétt er orðinn ranglátur og óvitur
drottnari yfir samtakalausu vinnandi fólki,
sem hún hefur svipt jörðum sínum, glatar
hún sjálfstæði landsins á sextíu árum.
Það er því, ef á fyrri reynslu Islandsögunn-
ar má byggja, síðustu forvöð nú að afstýra
glötun sjálfsforræðisins á ný. Þróun öll er að
vísu hraðari nú en á Sturlungáöld, en Island
á líka alþýðusamtök nú, sem eigi voru þá.
Því er nú allt undir reisn og sókndirfsku
verkalýðsins komið.
,,EI LIFT
K RAFTAVE R K“
Það er langt frá því að sjálfstœði Islands
og sjálfstjórn vor Islendinga sé auðvelt verk
og sjálfsagt. Þvert á móti. Það er hnoss, sem
vér aðeins öðlumst fyrir sérstakar kringum-
steeður, ef vér kunnum vel að hagnýta þær,
— og því aðeins varðveitum það að vér
sköpum innanlands alveg sérstakar aðstceður,
er treysti sjálfstjórn vora og viðhaldi henni.
Vér öðluðumst fullveldið í lok fyrri heims-
styrjaldar, þegar stórþjóðir viðurkenndu í
friðar- og sjálfstæðisvímu sjálfsforræði þjóða,
— þegar Danir höfðu sérstaka hagsmuni af
því að veita okkur fullveldi, — þegar Eng-
lendingar höfðu öðlazt mátulegan áhuga á
okkur, — og þegar aðstæður innanlands köll-
uðu á frið út á við við Dani vegna innanlands-
átaka.
Vér stofnuðum lýðveldi í lok síðari heims-
styrjaldar, þegar dönsk konungsætt hafði
enga aðstöðu til að hindra þau endalok sjálf ■
stæðisbaráttunnar við Dani, — þegar Banda-
ríkin höfðu „mátulegan" áhuga á okkur, —
og þegar samstarf hafði tekizt innanlands
milli jafnsterkra höfuðstétta.
Vér lögðum efnahagslegan grundvöll að
sjálfstjórninni með sameiginlegum átökum
nýsköpunarinnar. Það skall þá hurð nœrri
hœlum — og það er svo um hverja kynslóð,
jafnvel hvern áratug í lífi þjóðar vorrar að
ef ekki ríkir sá skilningur og sú ábyrgðartil-
finning, sem er forsenda sjálfstjórnarinnar og
verður ofan á, helzt einu sinni á áratug, —
þá gloprum við sjálfstæðinu úr höndum okk-
ar.
Líf vort sem sjálfstæðrar þjóðar er „EILÍFT
KRAFT'AVERK''', — kraftaverk, sem hver
kynslóð verður a.m.k einu sinni á ævi sinni.
að vinna, — ella kann sjálfstæðið að glatast
um aldir, — máske að fullu og öllu — og
ef til vill þjóðin þar með.
Vér lifum í þeirri hættu glötunar nú.
Það er fyrst og fremst undir verklýðshreyf-
ingunni komið hvort kraftaverkið vinnst enn
á ný. En til þess að vinna það verk þarf verk-
lýðshreyfingin að hafa til að bera þá reisn,
er hún átti fyrrum mesta, — aldrei að hugsa
sem undirlægjá borgarastéttarinnar, — aldrei
að sætta sig við og samþykkja í auðmýkt
skammtaðar kauplækkanir, — loka með valdi
175