Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.2006, Blaðsíða 9

tækniþróunina, andstætt því sem gerist í bíla-
iðnaðinum sem býður viðskiptavinum sínum að
persónugera kaup sín. Ertu sammála þessu,
þegar þú minnist óska og samræðna við við-
skiptavinina þína?
Studio Granda: Það tekur fjöllin nokkrar
milljónir ár að verða til og nokkur ár að búa til
byggingu, en þú kaupir bíl eftir hádegi! Þetta
er munurinn. Við viljum hafa byggingarnar
fjallamegin, ekki bílamegin. Þannig eru yf-
irleitt bestu byggingarnar sem við höfum séð,
gerðar í tengslum við jörðina og þann stað sem
þær standa á. Á þessu eru þó nokkrar undan-
tekningar eins og t.d. Sainsbury Centre, sem er
fislétt framleidd bygging, en þar hefur samt
verið unnið eftir sama lögmáli sköpunarverks-
ins. Maður sem stendur nokkra klukkutíma við
að lemja stein, hella steypu, mála, leggja gólf
eða gera eitthvað á staðnum skilur eitthvað eft-
ir af sjálfum sér fyrir framtíðina. Við megum
ekki gleyma að flestar byggingar endast nokkr-
ar kynslóðir.
Það sem gert er í verksmiðju hefur ekki
sömu vigt og hlutir sem gerðir eru á staðnum. Í
grundvallaratriðum hefur íbúðarhúsnæði lítið
þróast, nema hvað það er orðið fjöldaframleidd-
ara en áður og tölvuvæddara. Það er um leið
orðið eins og hver önnur söluvara og svo sér
markaðssetningin um að selja húsnæði sem er
einsleitara og ópersónulegra en áður. Hluti af
þessu er að gefa kaupandanum þá hugmynd að
hann hafi sniðið íbúðina að sínum smekk með
því að velja flísalit eða gólfefni o.s.frv. eftir fyr-
irfram ákveðnum pökkum þó, sem oft eru verð-
merktir miðað við lúxusstig. Þessi þróun á sér
efnahagslegar og þjóðfélagslegar skýringar en
getur ekki tekið einstaklingsþarfir með í reikn-
inginn nema til málamynda.
HA: Þegar hugsað er út í borgina og innra
rými hennar má segja að ef framhliðar húsanna
mynda innra rými borgarinnar og sýna svip-
brigði hennar þá sé innra rými húsanna ytra
byrði íbúanna. Ef horft er fram í tímann getum
við séð fyrir okkur hvernig innra rými þjóð-
félagsins okkar gæti orðið ef við hugsum út í þá
gífurlegu þróun síðustu ára á sviði tækni sem
hefur gjörbreytt starfsháttum okkar.
Studio Granda: Ef við hugsum um Egypta
þegar þeir voru að byggja píramídana þá voru
þeir hátækniþjóð. Þegar við hugsum um hús þá
var hurðin gerð til þess að fara inn í það, glugg-
arnir svo fólk gæti séð út og stærðin miðuð við
athafnir og þarfir fólks innandyra. Hvað hefur
breyst? Við þurfum ennþá að fara í gegnum
hurð og horfa út um glugga, hafa stað til að
sofa, borða, vinna og nú í tölvunni frekar en að
prjóna peysu. Í raun hafa ekki orðið miklar
breytingar. Gífurleg tækniþróun hefur orðið,
sem hrópar „við erum svo flink!“ En í rauninni
hefur ekkert breyst. Við erum ennþá að drekka
vín, reyna að lifa vel og horfa á falleg blóm.
Byggingin þarf ekki að breytast mikið heldur,
nema kannski helst að færa hana meira í bak-
grunninn, svo hún verði eins konar svið fyrir
daglegt líf og nógu sterk og sveigjanleg til að
taka á móti þessari nýju tækni sem mun eiga
sér stað á morgun, í næstu viku eða eftir tvö ár.
Í grundvallaratriðum hefur góð byggingarlist
ekki breyst í nokkur þúsund ár.
Manneskjan gerir þó æ meiri kröfur. Bygg-
ingar þurfa t.d. að vera tengdar innanhúss
vegna þess að fólk vill ekki fara út, t.d. þurfa öll
rými að vera tölvutengd, með engu sólarljósi
svo ekki glampi á skjáinn, en samt full af birtu.
Þetta hefur að sjálfsögðu áhrif á byggingar.
HA: Augljóst er að arkitektinn þarf að taka
tillit til ólíkra hluta í starfi sínu. Hvaða sýn haf-
ið þið á arkitektinn? Er hann listamaður, ljóð-
skáld, heimspekingur, hagfræðingur, umhverf-
issinni, sálfræðingur …
Studio Granda: Arkitekt er starfsheiti og
það er undir hverjum og einum komið hvernig
hann finnur sinn farveg og nálgast fagið. Það
geta verið himinn og haf á milli manna með
sama starfsheiti. Arkitektinn verður þó ávallt
að geta sannfært þá sem halda utan um fjár-
magnið um að það sem hann gerir sé fjárfest-
ingarinnar virði. Góður arkitekt ætti auðvitað
að vera eitthvað af öllu þessu sem þú nefnir, en
hann þarf fyrst og fremst að hafa getu til að
hrífa aðra með sér, þangað sem engum hefði
dottið í hug að fara áður. Til þess þarf hann
margvíslega eiginleika, en fyrst og fremst ein-
lægan vilja til að skapa betri framtíð. Sumir
segja að arkitektar séu síðustu alkemistarnir
og verði að vita allt og kunna þá list að skapa
eitthvað undursamlegt úr engu.
Höfundur er listfræðingur.
Göngubrú við Hringbraut & Njarðargötu (2004–2006) „Umhverfi er þannig bæði áþreifanlegt, það sem
maður sér, og líka andrúmsloft sem er mjög mikilvægt að finna fyrir og reyna að skilja, það er allt sem
augað ekki nemur, en er samt mjög mikilvægt í okkar vinnu.“ (ljósmynd: Sigurgeir Sigurjónsson)
Lesbók Morgunblaðsins ˜ 25. febrúar 2006 | 9
Góðan dag, þér grároðnu ský
yfir Grindaskörðum
á nýbirtum morgni …
í raun og veru þá eru
engir að horfa á yður
því miður á þessum morgni
og meðal annars engin börn
Það er lærdómstörn – og skyndipróf í skólum
Skammt er liðið frá jólum
Börn eru bókum klyfjuð
of sein í tíma og syfjuð
þér skiljið það, gullroðnu ský
það er samkvæmt samræmdri mótun
á samkeppni tímum
við treystum því
að þér skiljið það, glitroðnu ský
en það kemur páskafrí
nema … þá verða próf á ný
þér skiljið það, gullroðnu ský
það er skýlaus krafa
þau fái frið fyrir yður
þér beinið ekki áhrifagjörnum
börnum frá hugsun um hagvöxt
Þá stefnu mótuðu afrenndir sjálfvitar okkar
og allir stjórnmálaflokkar í vetur
það vita það engir betur –
þeir segja það sjálfir hér
Og skýjafar megi ekki skyggja á nám
Og börnin smá
við kennum þeim hvort sem er
hvað þau eiga að sjá
hér gildir viðurkennd vestræn skynjun
Boð yðar, ský, um fegurð
fær hér með synjun
Í von um að það sé virt
til vara
er kæra yður hér með birt
(frá Samræmingarstofnun uppeldisfræða)
(Grindaskörð eru sunnan Bláfjalla )
Grindaskörð
Hinn sterki Þór lifir – í undirvitund vorri
varnargoð ása
Það var landhreinsun mikil
er hann lamdi hausa
jötna með hamri svo höfuðskel
var moluð í mél
það varð óvinum öllum að falli
ja þvílíkt skap og afl
sem einu goði var gefið
og stendur hér enn á stalli
aðeins stórvirk bergvinnsluvél
er viðþolslaus bíður – eftir kalli
– hvergi er séð hvað samlíkist betur Þór –
að þreyta sinn styrk
á bergi – jafnvel á fjalli
Og skapið, maður
Og Mjölnir fljótur á loft
Þór var gerr af eigindum aðeins tveim
afli og skapi –
skilvirknin rómuð um heim
Og hvergi var Þór gamla brugðið
í bardögum þeim
um fimleik né fágun
né fegurðarskyn – það hafði hann aldrei átt
þá sýndi hann heldur sinn mikla mátt
á tilfinningum tók hann með hamri
og afgreiddi – á sinn hátt
Vér fylgjum hans dæmi þrátt
af þrótti gegn vílmóðum sálum
vér hefjum hamar á loft
til lúkningar málum
Vér játuðum kristni – með leyfi að blóta á laun
óvíst – í raun – hvort eykur Þór vorn hróður
á þekkingaröld – og þar er á höndum vandi
Vér eigum þó sitthvað ólært af Jesú bróður
og guðum þeim er gæta vildu að landi
Janúar 2006
Valgarður Egilsson
Þór hinn heiðni
Höfundur er prófessor í læknisfræði og rithöfundur.