Morgunblaðið - 09.03.2006, Síða 19

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. MARS 2006 19
ERLENT
K
jósendur í Hvíta-Rússlandi og
Úkraínu munu ganga að kjör-
borðinu í þessum mánuði og að
venju ganga klögumálin á víxl,
ásakanir um yfirvofandi valda-
rán, ólýðræðislega stjórnarhætti og kosn-
ingasvindl. Stjórnvöld í Rússlandi, sem áður
höfðu svo miklar áhyggjur af „lýðræðisbylting-
unum“ í sumum fyrrverandi fylgiríkja þeirra,
eru hins vegar alveg sallaróleg að þessu sinni.
Byltingaraldan hófst með „Rósabylting-
unni“ í Georgíu 2003 og síðan tók við „Gul-
rauða byltingin“ í Úkraínu. Þegar Askar Akaj-
ev, forseti Kírgístans, sagði af sér fyrir ári,
virtist sem þróunin yrði ekki stöðvuð. Sú varð
þó ekki reyndin. Hinir nýju valdhafar hafa
reynst ófærir um að uppfylla kosningaloforðin
og byltingarandinn hefur fjarað út. Rússar
hafa nú fengið nýtt tækifæri til að auka ítök sín
og áhrif á þessu svæði.
„Byltingarnar, sem svo eru kallaðar, voru
viðbrögð fólks við slæmum stjórnarháttum og
versnandi lífskjörum en þeim, sem tóku við,
hefur ekki tekist að bæta ástandið,“ segir Gen-
nadí Tsjúffrín, aðstoðarforstjóri opinberrar
stofnunar í Moskvu, sem fæst við alþjóðleg
efnahagsmál og samskipti, í viðtali við banda-
ríska dagblaðið The Christian Science Moni-
tor. „Það er jafnvel hugsanlegt, að í Úkraínu
gangi „byltingin“ til baka. Rússnesk stjórnvöld
munu ekki gráta það, að staða Víktors Jústsj-
enkos veikist og ég held, að svo muni verða.“
Vegna efnahagserfiðleika og óánægju meðal
almennings í Úkraínu er helsti stjórnarand-
stöðuflokkurinn, sem hallar sér að Rússum, nú
með forystuna í skoðanakönnunum og það má
kallast kaldhæðni örlaganna, að leiðtogi hans,
Víktor Janúkovítsj, sem neyddist til að segja af
sér 2004 vegna ásakana um kosningasvindl,
skuli nú saka yfirvöld um að ætla að stela kosn-
ingunum 26. mars nk. „Gulrauði flokkurinn
mun ekki halda völdum nema með víðtæku
svindli og að því er hann að vinna,“ sagði Ja-
núkovítsj í síðustu viku.
Kannanir gefa nú flokki Janúkovítsj, Hér-
aðaflokknum, 27%, flokki Júlíu Tímoshenko,
fyrrverandi forsætisráðherra, 19% og flokki
Jústsjenkos forseta, Okkar Úkraínu, 17%.
Komi upp þrátefli á þingi að kosningum
loknum mun það koma sér best fyrir Rússa.
Þeir eiga ýmsa leiki í stöðunni eins og sýndi sig
í janúar þegar þeir margfölduðu verðið á gasi
til Úkraínu. Það varð enn til að auka á eymdina
og kom sér vel fyrir Janúkovítsj.
„Við getum gert Úkraínu öfluga og ríka en
það er ekki til neins að tala um lýðræði í örs-
nauðu landi,“ sagði Janúkovítsj á fundi í síð-
ustu viku. „Við munum ekki fara að dæmi nú-
verandi stjórnvalda, sem hafa spillt fyrir
samskiptunum við Rússland.“
Ímyndarvandinn
eina áhyggjuefnið
Rússar hafa ekki áhyggjur af samskiptunum
við Hvíta-Rússland. Þar er Alexander Lúk-
ashenko forseti öruggur um sinn þriðja sigur í
kosningunum 19. þessa mánaðar og það er
helst, að Rússar reyni að fegra dálítið ímynd
hans út á við. Þeir ganga þó ekki svo langt að
kalla væntanlegar kosningar lýðræðislegar.
Tveir menn bjóða sig fram gegn Lúk-
ashenko, Alexander Kozúlín og Alexander Míl-
ínkevítsj, en hvorugur þeirra hefur í raun
fengið aðgang að fjölmiðlum og fundir þeirra
flestir hafa verið leystir upp með valdi.
Lúkashenko, sem er fyrrverandi sam-
yrkjubúsforstjóri, nýtur þess, að hagvöxtur
hefur verið ágætur í Hvíta-Rússlandi, atvinnu-
leysi er lítið og þótt kjörin séu ekki góð, þá
hafa þau ekki versnað.
„Þótt lítið fari fyrir lýðræðinu hjá Lúk-
ashenko, þá nýtur hann stuðnings almenn-
ings,“ sagði Míkhaíl Deljagín, forstöðumaður
óháðrar stofnunar í Moskvu. „Hann kann að
vera holdgervingur Satans sjálfs í augum vest-
rænna manna en Hvít-Rússar líta á hann sem
sinn löglega forseta.“
Nýtt kuldaskeið?
Margir rússneskir sérfræðingar hafa
áhyggjur af því, að átök Bandaríkjamanna og
Rússa um ítök í fyrrverandi sovétlýðveldum
muni verða til að valda nýju kuldaskeiði í sam-
skiptum þeirra. Bandaríska alþjóðasam-
skiptaráðið segir til dæmis í nýrri skýrslu, að
samskipti Bandaríkjanna og Rússlands séu „á
niðurleið“, meðal annars vegna afskipta Rússa
af málefnum nágrannaríkjanna. Írína Zvíels-
kaja, sérfræðingur hjá óháðri stofnun í
Moskvu, sem fjallar um her- og alþjóðamál, er
sammála því, að samskiptin séu stirðari en áð-
ur.
„Í Rússlandi var því miður litið svo á, að lýð-
ræðisólgan í nágrannaríkjunum væri samsæri
gegn rússneskum hagsmunum. Bandaríkja-
stjórn hamrar stöðugt á lýðræði en við höfum
mestar áhyggjur af stöðugleikanum. Hér er
um að ræða gagnkvæmt skilningsleysi.“
Er lýðræðisbyltingin í Úkraínu á útleið?
AP
Myndum af Mílínkevítsj, öðrum mótframbjóð-
anda Lúkashenko forseta, haldið á loft. Lúk-
ashenko segir, að tilgangur „einræðisins“,
sem hann er sakaður um, sé einmitt sá að
gera fólkið frjálsara.
’Við getum gert Úkraínu öfl-uga og ríka en það er ekki til
neins að tala um lýðræði í
örsnauðu landi.‘
Þingkosningar verða í tveimur fyrrverandi sovétlýðveldum í
þessum mánuði. Virðist fátt geta komið í veg fyrir, að Alex-
ander Lúkashenko verði endurkjörinn forseti Hvíta-Rúss-
lands og margt bendir til, að Moskvuholl stjórnarandstaðan í
Úkraínu hrósi sigri. Rússum er öllu rórra en áður.
Sheer Driving Pleasure
BMW X5
www.bmw.is