Morgunblaðið - 09.03.2006, Qupperneq 38

38 FIMMTUDAGUR 9. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Í FRÉTTINNI segir, að Sig-
urjón Þórðarson þingmaður hafi
heimsótt fiskimenn í Skotlandi ný-
lega og skoðað smáa ýsu á fisk-
markaði í Peterhead, 35 til 40
sentimetra langa, og hafi hún ver-
ið kynþroska. Svo ályktaði þing-
maðurinn, að „greinilegt hafi verið
að hún hafi ekki fengið nóg að
éta“. Síðar mátti lesa að hann
blási á kenningar um að erfða-
breytingar í ýsunni hafi átt sér
stað, en síðar í fréttinni tengir
þingmaðurinn málflutning sinn um
ýsuna við viðtalsgrein í Mbl. 3.3.
sl., við höfund þessarar at-
hugasemdar, varðandi íslenska
þorskinn. – Þetta er misskilningur
hjá þingmanninum.
Fáeinir kassar af
smárri ýsu segja eng-
in ósköp og þar sem
þingmaðurinn titlar
sig sem líffræðing, þá
á honum að vera
kunnugt um það
hvernig safna skal
sýnum af fiski, ef
menn ætla að álykta
almennt um ástand
og eiginleika. Höf-
undur ræddi fyrst og
fremst um þorskinn í
umræddri viðtals-
grein, en erfðabreytingar í honum
hafa rýrt verulega veiðiþol hans í
öllu Norður-Atlantshafi og eru nú
til nokkur hundruð vísindagreina
um erfðabreytingar í öllum helstu
fiskstofnum á svæðinu.
En bæta má við, þá er umrædd
ýsa líklega komin úr árgangi, sem
er sex ára gamall (1999) og al-
mennt mjög smár í Norðursjó. Ef
betur er að gáð þá er þessi fiskur
búinn að hrygna þrisvar sinnum
skv. opinberum gögnum Alþjóða
hafrannsóknaráðsins og er nú að
undirbúa sig til að
hrygna í fjórða sinn;
því er engin furða
þótt þessi fiskur sé
hálfgerðir aumingjar,
mjög erfðabreyttur
fiskur. – Svo snemm-
bær kynþroski er með
öllu óeðlilegur og þar
með eru þessar vís-
bendingar þing-
mannsins byggðar á
sandi um að fiskurinn
sé svona bara af því
hann hafi fengið of
lítið að éta. Kynþroskaaldur ýs-
unnar í Norðursjó hefur færst nið-
ur um tvö til þrjú ár á síðustu öld
og eru bara erfðabreytingar sem
geta skýrt það; endurteknar
hrygningar alveg frá tveggja til
þriggja ára fiski taka mjög mikla
orku, „sprenging“ verður í orku-
þörf. Lélegt ástand mjög erfða-
breytts smáþorsks birtist oft sem
sultur eða lélegur fiskur. Með-
fylgjandi mynd um erfðabreyt-
ingar og snemmbæra ýsu eru eftir
Templeman and Bishop 1979, en
þær eru frá St. Pierresbanka í
Kanada. Venjulegar botnvörpu-
veiðar í langan tíma hafa breytt
ýsunni þar og þótt sjór þar sé
kaldari en í Norðursjó, þá eru
breytingarnar á kynþroskaaldri
ýsu sambærilegar enda hafa veið-
ar verið stundaðar á sama hátt í
áratugi.
Þingmaður blæs
Jónas Bjarnason gerir
athugasemdir varðandi
frétt í Verinu 7.3. eftir
Helga Bjarnason
’Venjulegar botnvörpu-veiðar í langan tíma hafa
breytt ýsunni þar og þótt
sjór þar sé kaldari en í
Norðursjó, þá eru breyt-
ingarnar á kynþroska-
aldri ýsu sambærilegar
enda hafa veiðar verið
stundaðar á sama hátt í
áratugi.‘
Jónas Bjarnason
Höfundur er efnafræðingur.
Ýsa á St.Pierres Bank, Kanada
Kvenfiskur
Karlfiskur
Aldur
Breytingar á kynþroskaldri ýsu við suðursvæði Kanada
Miðað við 50% kynþroska
NÝSKÖPUN og
framkvæmd hennar
er afgerandi fyrir
virkni markaðar,
þróun atvinnulífs,
þarfir viðskiptavina
og samfélagið í
heild. Nýsköpun og
áhrif hennar á fyr-
irtæki, atvinnugrein-
ar og hagkerfið
ákvarðar hagvöxt í landinu og hef-
ur áhrif á félagslega þróun og við-
varandi velsæld. Útrásarfyrirtæki
hafa öðrum fremur, verið leiðandi
í nýsköpun á síðustu árum og hafa
jafnvel vakið athygli erlendis fyrir
nýja leið í nýsköpun. Einn lykil-
þáttur íslensku leiðarinnar er upp-
lýsingameðhöndlun. Um er að
ræða dreifingu upplýsinga, túlkun
þeirra og notkun í viðkomandi fyr-
irtæki. Íslensk fyrirtæki fjárfesta
í erlendum fyrirtækjum með
þekkingu og reynslu á sínu sviði.
Því kann það að vera kostur lítils
markaðar að fjárfestir lærir á um-
hverfi hins nýja fyrirtækis og
bætir það sem fyrir er en er ekki
að reyna að heimfæra reynslu af
heimamarkaði á erlenda markaði.
Í þessu er falin mikil nýsköpun.
Það virðist vera nokkuð út-
breiddur misskilningur að nýsköp-
un sé það sama og tæknileg þró-
un. Raunar er hugtakið tækni oft
túlkað of þröngt en skilningur
þeirra sem fást við rannsóknir á
nýsköpun skilgreina tækni – allt
það sem þarf til að koma afurð
eða aðferð í endanlegt form. Því á
hugtakið tækni allt eins við hljóð-
sköpun Sigur Rósar eins og nýtt
gervihné frá Össuri. Íslenska leið-
in, ef það má kalla hana það, ein-
kennist af starfsaðferðum ís-
lenskra útrásarfyrirtækja sem við
fjárfestingar erlendis og rekstur
fyrirtækja á erlendri grund. Ís-
lendingar hafa viðhorf og aðferðir
sem gera þá að áhugaverðum fjár-
festum. Hraði í ákvörðunartöku,
skipulag starfsins og upplýs-
ingaöflun er afgerandi samhliða
úthugsaðri fjármögnun þeirra fyr-
irtækja sem fjárfest er í. Hraði
einn og sér hrekkur þó skammt í
þessu samhengi en segja má að ís-
lenska leiðin krefjist einnig hug-
rekkis, framtíðarsýnar, sam-
skiptahæfileika og stjórnvisku.
Nýsköpun er í sínu einfaldasta
formi, það sem fyrirtækin gera til
að bæta samkeppnisstöðu sína
gagnvart keppinautum þar sem
núverandi og framtíðar við-
skiptavinum eru boðnar betri eða
breyttar afurðir, með betri lausnir
eða með einhverja þá kosti sem
nýsköpunarfyrirtækin telja mark-
aðinn vilja. Hins vegar eru mark-
mið samfélagsins nokkuð önnur en
fyrirtækjanna þegar kemur að ný-
sköpun. Samfélagið nýtur góðs af
þeim virðisauka sem nýsköpun
hefur í för með sér. Einnig getur
hið umfangsmikla starf sem í ný-
sköpun felst verið til gagns svo
sem eins og þegar þekking á einu
sviði nýtist á öðru. Þá er vitanlega
hagkvæmt fyrir samfélagið að
virðisaukinn getur skilað sér í
betri afkomu samfélagsins þegar
sterk samkeppnisstaða eykur
veltu.
Að færa sér í nyt nýsköpun í
fyrirtækjum er því töluvert frá-
brugðið því þegar samfélagið set-
ur fram stefnumið sín í tengslum
við nýsköpun. Fyrirtækið þarf að
stjórna og finna jafnvægi fyrir
umfangsmiklar og mismunandi
upplýsingar sem leggja grunn að
ákvörðun þeirra um tækni, mark-
að og markaðsfærslu. Þegar þetta
kemur allt saman í ákvörðun um
framtíð fyrirtækisins sem jafnan
er í samkeppni á kröfuhörðum
markaði, er mikilvægt að vel tak-
ist til. Því þarf að vera fyrir hendi
umhverfi sem gefur fyrirtækjum
kost á að fá sem bestar upplýs-
ingar og að starfa án þess að
hindranir séu á vegi þeirra. Því er
starf hins opinbera stuðnings-
kerfis að opna leiðina fyrir alla þá
valkosti sem fyrirtækin kunna að
vilja nýta sér.
Nýsköpun, íslenska leiðin
Johan Hauknes og
Þorvaldur Finn-
björnsson skrifa
um nýsköpun
’Íslendingar hafa viðhorfog aðferðir sem gera þá
að áhugaverðum fjár-
festum.‘
Johan
Hauknes
Þorvaldur er sviðsstjóri greining-
arsviðs RANNÍS. Johan Hauknes er
rannsóknastjóri nýsköpunarrann-
sókna hjá NIFU-STEP í Noregi og
ræðumaður á Nýsköpunarþingi
Rannís og Útflutningsráðs Íslands.
Þorvaldur
Finnbjörnsson
UNDANFARIÐ hafa heyrst há-
værar raddir um stöðu Háskólans
á Akureyri. Óánægðir nemendur
hafa hópað sig saman og mótmælt
því fjársvelti sem
skólanum er haldið í
til viðbótar við fjölda-
takmarkanir sem sam-
þykktar voru fyrir
nokkrum árum til að
herða sultaról skólans.
Hagsmunaráð nem-
enda hefur að und-
anförnu staðið fyrir
fundum þar sem mál
HA voru rædd og
meðal annars var odd-
vitum stjórnmála-
flokkanna í bæjar-
stjórn Akureyrar
boðið að koma og
segja sitt álit. Eins og
við var að búast var
sá fundur mjög hæv-
erskur og því líkast
að allir oddvitarnir
köstuðu á milli sín
stórum loðnum bolta.
Þarna voru þeir allir
sammála. Háskólinn
er það verðmætasta
sem við eigum og eitt-
hvað verður að gera.
Kristján Þór Júl-
íusson, bæjarstjóri,
var einmitt þarna líka
fyrir hönd Sjálfstæð-
isflokksins og heyrð-
ist það sama frá hon-
um.
Maður spyr sig ósjálfrátt að því
hvers vegna það tók Kristján svona
langan tíma að átta sig á stöðunni.
Hann hefur leitt meirihluta í bæj-
arstjórn í tæp átta ár og virðist
núna fyrst átta sig á því að rekstur
Háskólans á Akureyri hefur verið í
þrengingum. Ég minnist bókunar
sem hann lagði fram haustið 2004 á
bæjarstjórnarfundi, þar sem sagði
að stjórnvöld hefðu staðið mynd-
arlega að fjárframlögum og var
ekki annað að skilja en hvað varðar
málefni skólans væri bara allt í
þessu fína lagi. Ekkert þyrfti að
gera nema bíða og sjá!
Og við höfum beðið og við höfum
séð með fyrirséðum árangri. Eða
ætlaði bæjarstjórinn að bíða þar til
kæmi að lokun Háskólans á Akur-
eyri?
Eftir að Kristján Þór hafði til-
kynnt á mótmælafundi með nem-
endum á dögunum að hann skyldi
„berja þau í Reykjavík til hlýðni“
ákvað hagsmunaráð nemenda HA
að afhenda honum boxhanska með
táknrænum hætti. Tregur varð þá
bæjarstjórinn til að
taka á móti hönsk-
unum og fór að bera
fyrir sig að hann væri
ekki mikið fyrir að
berja fólk og á móti
líkamlegu ofbeldi!
Varla hefur bæj-
arstjórinn ætlast til
að nemendur hefðu
slíkt í huga en í þessu
máli skynja ég óskap-
legt óöryggi og
klaufaskap hjá bæj-
arstjóra okkar Ak-
ureyringa. Skynja það
ekki fleiri?
En Kristján getur
huggað sig við að vera
ekki sá eini í meiri-
hlutanum á Akureyri
þessa dagana sem veit
ekki í hvorn fótinn á að
stíga. Framsóknar-
leiðtoginn Jakob
Björnsson virðist
hættur í pólitíkinni í
verki þótt kjörtíma-
bilið sé ekki búið því á
stofnfundi hverfa-
félags í Holta- og
Hlíðahverfi á Akureyri
á dögunum var hann
sammála hverfisíbúum
um að Dalsbrautin
væri af hinu góða.
Samt sá hann ástæðu á sínum tíma
til að greiða atkvæði gegn Dals-
brautinni á bæjarstjórnarfundi og
þá var hún ómöguleg. Hvers vegna
geta pólitíkusar ekki bara sagt rétt
frá? Haft sína skoðun og haldið sig
við sína sannfæringu?
Þetta eru tvö lítil dæmi af leið-
togunum í bæjarstjórn Akureyrar
þessa dagana sem að mínu mati
þurfa á hvíldinni að halda eftir
kosningar í vor. Það eru ótvíræð
merki um þreytta stjórnmálamenn
þegar þeir geta ekki verið sjálfum
sér samkvæmir.
Um leið og ég fer að fara gegn
eigin sannfæringu í pólitík, vin-
samlegast minnið mig þá á að
hætta þannig að ekki fari fyrir mér
eins og Kristjáni Þór og Jakobi!
Valdaþreytan
gerir vart við sig
Margrét Kristín Helgadóttir
fjallar um hagsmunaráð MA og
bæjarpólitíkina á Akureyri
’Um leið og égfer að fara gegn
eigin sannfær-
ingu í pólitík, vin-
samlegast minn-
ið mig þá á að
hætta þannig að
ekki fari fyrir
mér eins og
Kristjáni Þór og
Jakobi!‘
Höfundur skipar 5. sæti á framboðs-
lista Samfylkingarinnar á Akureyri.
Margrét Kristín
Helgadóttir
ÞAÐ er gaman að vera Sunnlend-
ingur og íbúi í Árborg þessi misserin.
Fólksflutningar ein-
kenna Árborgar-
svæðið allt og tæki-
færin til að tvöfalda
íbúafjöldann á næstu
árum eru klárlega til
staðar. Það skiptir
máli í því sambandi að
auka samkeppnishæfi
Árborgarsvæðisins.
Þar á ég sérstaklega
við tvöföldun á Suður-
landsvegi. Þar duga
ekki til sænskir sveita-
vegir, eins og sam-
gönguráðherra hefur
kynnt að hann vilji leggja milli Sel-
foss og Reykjavíkur, svokallaður
2+1. Tvöfaldur vegur alla leið er mín
krafa og það eina sem hægt er að
sætta sig við til að auka umferðarör-
yggi og efla stöðu Suðurlands.
8% fjölgun á einu ári
Íbúum á Selfossi einum saman
fjölgaði um 8% á síðasta ári og undir-
strikar að mínum dómi kosti þess
góða samfélags sem Árborg er. Hér
er gott að búa. Alls var
fjölgunin í Árborg um
6,5%. Mikil fjölgun og
það var vel að verki stað-
ið hjá bæjarstjórn að ná
að fylgja þessari þenslu
eftir með uppbyggingu á
góðri þjónustu sem er í
flestu til fyrirmyndar.
Þar er sama hvort átt
er við Fjölskyldumið-
stöðina, uppbyggingu
íþróttamannvirkja, leik-
skóla, akstursþjónustu
fyrir aldraða, eða starf
góðra grunnskóla – svo
fátt eitt sé nefnt af verkefnaskrá bæj-
arstjórnar.
Sigur í vor!
Samfylkingin vann góðan sigur í
síðustu kosningum í Árborg. Fékk
Sögulegar framfarir
og sænskir sveitavegir
Tómas Þóroddsson
fjallar um uppbyggingu og
samgöngumál í Árborg
Tómas Þóroddsson